7.2.6 Formatieve en summatieve toetsen

7.2.6. Formatieve en summatieve toetsen selecteren en/of ontwerpen om te bepalen of de gestelde leerdoelen zijn behaald.

Wat is formatief toetsen?

In tegenstelling tot summatief toetsen, heeft formatief toetsen als primair doel leerlingen inzicht te geven in hun eigen leerproces en onderwijs op maat te geven (o.a. Hattie & Timperley, 2007; Sluijsmans, Joosten-ten Brinke, & Van der Vleuten, 2013; Wiliam & Leahy, 2015). Toetsen met een formatieve functie zorgen ervoor dat de docent:

Dat (meer) formatieve toetsing de leeropbrengsten verhoogt is inmiddels door tal van onderzoeken aangetoond (o.a. Van der Kleij, Vermeulen, Eggen, & Veldkamp, 2013). Effectieve vormen van formatieve toetsing die daarbij genoemd werden, zijn observeren, het gebruik van portfolio’s en rubrics, het stellen van vragen, docent-, peer- en zelffeedback (Dirkx, 2014; Hattie, 2009; Sluijsmans e.a., 2013). Maar hoe geef je in je dagelijkse lespraktijk concreet gestalte aan deze vormen en strategieën van formatief toetsen? Leahy, Lyon, Thompson en Wiliam (2005) onderscheiden vijf strategieën van formatief toetsen waarbij docenten en leerlingen betrokken zijn:

  1. Verhelderen van leerdoelen en delen van criteria voor succes;
  2. Realiseren van effectieve discussies, taken en activiteiten die bewijs leveren voor leren;
  3. Feedback geven gericht op verder leren;
  4. Activeren van leerlingen als belangrijke informatiebronnen voor elkaar;
  5. Activeren van leerlingen in het stimuleren van eigenaarschap over het eigen leren.

Bron

 

Mijn onderwijspraktijk

Op de school waar ik werk hebben we een groen lyceum. Deze leerlingen behalen in vier jaar een VMBO-TL diploma, stromen door naar het MBO en behalen hier in 1 jaar een MBO niveau 4 diploma. Het is de andere route naar het HBO. Binnen deze leerweg werken wij met competenties. Er zijn verschillende competenties waaraan leerlingen gedurende vier jaar aan werken. Elk vak heeft zijn eigen opdrachten gericht op deze competenties. Voor biologie werken we met verschillende opdrachten waarvan ik een opdracht over ecologie als voorbeeld zal tonen.

Voor meer informatie over Het groene Lyceum: Groene Lyceum

Ecologie opdracht

Binnen het groene lyceum wordt gewerkt met competenties. Bij biologie hebben we daarom een compentieopdracht ontworpen die gericht is op het onderwerp ecologie. De opdracht moeten de leerlingen zelfstandig uitvoeren. Tijdens de opdracht zijn er verschillende rollen die leerlingen innemen. Dit noemen we ook wel coöperatief leren. Leerlingen zijn afhankelijk van elkaar om een resultaat te behalen en leren zo samenwerken.

De gedachte achter samenwerkend leren is dat zowel de zwakke als de sterke kinderen hiervan leren. De zwakke leerlingen, doordat ze uitleg krijgen en aangemoedigd worden. De sterke leerlingen, omdat zij de stof op een hoger niveau leren beheersen als ze het aan anderen uitleggen.

Bij coöperatief leren is dus niet alleen de lesstof belangrijk, maar ook de samenwerking. Er is dus sprake van een cognitief en een sociaal doel. De achterliggende gedachte van coöperatief leren is dat kinderen niet alleen leren van de interactie met de leerkracht, maar ook van de interactie met elkaar.

Coöperatief leren sluit goed aan bij de competenties waardoor je de leerlingen ook kunt beoordelen op de competenties en de mate waarin zij deze competenties invullen/behalen.

Ik heb vier bestanden toegevoegd om de opdracht verder uit te leggen:

1. Compentieoverzicht HgL

2. Opdracht ecologie

3. Rolverdeling van leerlingen

4. Badges die leerlingen gebruiken tijdens opdracht

HgL opdracht ecologie

Rollen van de leerlingen tijdens ecologie opdracht

Badges voor groepswerk