(De Bespiegeling: blz 208, 220, 224)
Inleiding popmuziek
De term popmuziek of “popmusic” is afgeleid van “popular music”. De afkorting duikt al vrij vroeg op in de Amerikaanse cultuur. Popmuziek is oorspronkelijk dan ook een Amerikaans/Engels fenomeen. Waar West-Europa de wieg is van wat wij vandaag klassieke muziek noemen en van Westerse volksmuziek of folk, is Amerika het geboorteland van de popmuziek. Popmuziek schudt de maatschappij door elkaar, het is nieuw en revolutionair. De popmuziek ontwikkelt zich in de 2e helft van de 20e eeuw in allerlei richtingen. Naast muziek wordt ook dans, kleding, haardracht, spreektaal een belangrijke uitingsvorm voor jongeren om te laten zien bij welke subcultuur ze horen.
Aantrekkingskracht van popmuziek:
1. Jongeren herkennen zich vaak in de inhoud van popliedjes: romantische liefde of juist meer het dagelijkse leven. De artiesten worden zo 'een van hen'. Toch luisteren de meesten niet bewust naar de teksten.
2. De vorm en sfeer van de muziek raken mensen in hun emoties. Muziek geeft troost en herkenning of is uitdrukking van een bepaalde identiteit (bv. rock 'n roll en punk).
3. De presentatie en het uiterlijk van de artiest zijn sinds de komst van de videoclip erg belangrijk. Het uiterlijk van de artiesten en de setting van een clip geven een geïdealiseerde wereld weer, waarin gefantaseerd wordt over rijkdom, een knap uiterlijk, seksualiteit enzovoort. Popsterren worden zo identificatiefiguren voor jonge tieners. Tijdschriften en specials op muziekzenders komen tegemoet aan deze behoefte.
De jaren '50 - Onstaan van de Rock and Roll
"A white boy who sounded black"
Elvis maakte Rock and Roll, de oervorm van de popmuziek. Hij is wereldwijd bekend geworden als The King of Rock and Roll. Deze muziek was nieuw en revolutionair. Popmuziek schudt de maatschappij door elkaar, het heeft invloed op de leefwijze van mensen, vooral van jongeren. De blanke Amerikanen zijn in de jaren 50 nogal burgelijk, braaf en suf te noemen. En daar is opeens Elvis, met zijn prachtige stem, vetkuif en schuddende heupen. Zijn lichaamstaal en act zijn "zwart". Het tienerpubliek is uitzinnig, meiden worden helemaal gek en hysterisch. De eerste "Rock and Roll" artiesten zijn zwarte muzikanten, zij maken Rhythm-and-blues: ritmische muziek om lekker op te dansen. Voor veel conservatieve Amerikanen is zwarte muziek op de radio een brug te ver. Het is wrang dat zij bij het blanke publiek niet doorbreken, er wordt niet naar hen geluisterd. Pas als de blanke zangers er mee aan de haal gaan, wordt het een succes.
Rock and roll was in het begin heel schokkend, het was totaal anders. De swingende heupen van Elvis Presley waren een grote shock, vooral voor de oudere generatie. Rock and roll werd vooral geluisterd door de tieners, dit kwam mede omdat de teksten over seksualiteit gingen, en het ritme van de muziek je wild liet dansen. Dus niet "saai" stijldansen maar lekker swingen. Wilde sprongen, snelle draaien, het ging er wild aan toe en er was veel lichaamscontact. Ouders vonden het vreselijk en vunzig... Jongeren gingen zich ook anders kleden. Vetkuiven, petticoats, leren jasjes, spijkerbroeken, brommers: de jeugdcultuur is geboren. De jeugd heeft altijd al de neiging gehad zich af te zetten tegen zaken die volwassenen belangrijk vinden. Dit is een belangrijk kenmerk van de jeugdcultuur. Jongeren proberen een eigen identiteit te vinden, zij herkennen zich niet in de manier van doen van volwassenen. Dankzij de nieuwe media (single, radio en tv) verspreidde die cultuur zich in de jaren '50 massaler en sneller dan tot dat moment voor mogelijk was gehouden.
De Nederlandse jeugd begint te verwilderen
Vragen bij De Nederlandse jeugd begint te verwilderen
Powerpoint Rock and Roll en Beatmuziek
De jaren '60 - Beatles en de hippies
Rock and Roll verovert de wereld en dus ook Europa. De popmuziek maakt een doorstart in Engeland. De Beatles en The Rolling Stones veroveren in snel tempo eerst Europa, en daarna de VS. Anders dan de rockers treden deze bandjes op als collectief met een vaste bezetting. Uiterlijk wordt steeds belangrijker: de muzikanten hebben vaak lang haar, iets dat de oudere generatie afschuwelijk vindt. Er is geen band die meer platen verkoopt en meer publiek op de been brengt dan De Beatles. Overal waar de Beatles komen zie je het waanzinnige tafereel: huilende en flauwvallenende meisjes en aanhoudend gegil. Dit noemen we Beatlemania.
De popmuziek levert de jeugd eigen helden en idealen. The Rolling Stones en The Who vertegenwoordigen de rebelse kant van de popmuziek. The Who maakt van slopen een act. Aan het einde van hun optreden slaan ze hun instrumenten aan puin en staat de zaal helemaal op z'n kop.
Het provoceren en tegendraadse zie je ook terug in de kleding: is het colbertje wat ze op deze foto dragen een vlag of een jasje? Voor de oudere generatie is een vlag heilig. De meiden provoceren door het dragen van minirokken.
De Beatles zijn de hysterie rond hun verschijning en optredens zat, ze vinden zichzelf "opnieuw" uit. Ze gaan muziek maken die ze echt interessant vinden, met veel nieuwe instrumenten zoals de synthesizer. Met het album Sgt. Pepper's Lonely Heart Club Band heffen ze bij wijze van spreken de oude band op.
Love and Peace
Eind jaren '60 is de tijd van de hippies, van flower power en van LSD, antiburgelijk en antioorlog, voor de vrije liefde en vooral voor de vrede. De psychedelische rock hoort bij deze levensttijl van de hippies. Bij psychedelische rock gaat het meer om een levenshouding dan een muzikaal uitgangspunt. Verruim je geest (met drugs) laat je meevoeren op de trip en je muziek wordt vanzelf kunstzinnig.
Drie dagen van vrede en muziek
Het Woodstockfestival (1969) gaat de geschiedenis is als een van de belangrijkste hippiefestivals. Popfestivals zijn een uitvinding van de jaren '60: lekker met z'n allen een paar dagen kamperen op een terrein waar de burgerwetten niet gelden. Veel grote artiesten zijn op dit festival doorgebroken, het wordt een een nooit meer te evenaren evenement. Er kwam bijna een half miljoen mensen op af. Een van de hoogtepunten was het optreden van de gitarist Jimi Hendrix. Hij speelde het Amerikaanse volkslied op zo'n manier dat het net lijkt of er kinderen gillen en bommenwerpers overvliegen: een aanklacht tegen de oorlog in Vietnam. Woodstock huilt om Vietnam.
In de musical Hair (1968) is love and peace ook het motte van een groep hippies. Op de achtergrond van het verhaal sluimert het protest tegen de oorlog in Vietnam. De beelden van de oorlog zijn dagelijks op televisie te zien. Protest tegen oorlog leidt soms tot gewelddadige confrontaties tussen jongeren en burgelijke elite. Hair zet dit om in een wervelende theatershow.
Protestsongs
Bob Dylan wordt in de jaren '60 bekend door zijn folk- en protestsongs. Hij besteedt veel aandacht aan de tekst en krijgt de bijnaam: "First poet of the jukeboxes". Dylans populariteit bij de protestgeneratie is goed verklaarbaar, de tijden veranderen en hij roept de jeugd op om daarom in actie te komen en niet meer naar het gezag te luisteren. Dylan ziet er bovendien uit als een eenvoudige, maar rebelse jongen van de straat. Hij maakt muziek zonder kapsones, hij begeleidt zichzelf met een gitaar en speelt solo's met zijn mondharmonica. De jeugd kan zich gemakkelijk met hem identificeren. In Nederland hebben we onze eigen protestzanger Boudewijn de Groot. Zijn grote hit: "Welterusten meneer de President" gaat over de verwoestende en schijnbaar nutteloze oorlog in Vietnam.
Bestaat rock muziek alleen uit harde gitaren en schreeuwende mannenstemmen, of is er meer? In deze video wordt je het een en ander uitgelegd over de geschiedenis van de rock muziek.