Boek 8 - havo 5

Boekverslag hersenschimmen

Schrijver:  Bernlef, J.

Standaardverslag, zelfgemaakt

De samenvatting:

Het boek gaat over Maarten Klein, hij woont al jaren gelukkig samen met zijn vrouw Vera Klein. Langzaam maar zeker komt daar verandering in, als Maarten het heden en het verleden door elkaar begint te halen. Het begint klein, in het begin haalt Maarten alleen de dagen door elkaar. Maarten staat zoals altijd te wachten voor het raam totdat de schoolkinderen zich verzamelen bij de bushalte voor het huis, maar de kinderen komen helemaal niet. Het dringt pas tot Maarten door als Vera hem hierover corrigeert, dan herinnert hij zich dat het zondag is. Maarten begint steeds meer dingen te vergeten, hij staat ineens in het washok op een stoel, herinnert zich niet meer wie er in ‘the heart of matter’ aan het lezen is of dat Vera al jaren geen suiker meer in haar koffie doet. Na het ontbijt gaat Maarten met Robbert wandelen, hardop pratend in zichzelf loopt hij naar het dorp. In een café achter de bar ziet hij een meisje Susan, aan voor Karen, zijn jeugdvriendinnetje. Een paar uur later stopt er een auto bij hem, het is Vera. Ze was doodongerust, want hij was de halve middag weg en bovendien was hij de hond vergeten. De volgende dag begint de verwarring al vroeg, als Maarten wakker wordt, meent hij dat de muren van de kamer verkeerd om hem heen staan. Wanneer hij beneden komt en niemand aantreft, gaat hij ervan uit dat Vera naar de bibliotheek is waar ze werkt als vrijwilliger. Na het ontbijt wil Maarten naar zijn werk gaan, alleen alle deuren zitten op slot en de sleutels zijn onvindbaar. Maarten besluit de deur te forceren met een schroevendraaier. Vera wordt steeds ongeruster en laat een meisje Phil Taylor in huis wonen, zodat zij op Maarten kan letten. Maarten vergeet echter steeds wie ze is, eerst ziet hij haar aan voor een vriendin van zijn dochter, dan voor zijn vroegere piano juf en tot slot voor zijn eigen dochter. Vera besluit naar dr. Eardly te gaan, om Maartens toestand te bespreken. Hij is zich echter van geen kwaad bewust, totdat Vera hem duidelijk maakt wat er allemaal wel niet is misgegaan. Op advies van de huisarts probeert Vera het geheugen van Maarten weer op te fissen met wat oude foto’s, maar dit levert weinig succes op. Maarten begint zijn eigen vrouw niet meer te herkennen en uiteindelijk herkent hij haar helemaal niet meer. Dr. Eardly komt later de middag langs, maar omdat Maarten hem niet herkent is hij op zijn hoede. Op een gegeven moment is Maarten weer zoek, hij is ontsnapt uit huis. Zonder hond komt er van wandelen weinig of niks en dwalend door de duinen wordt hij opgepikt door de vuurtorenwachter en naar huis gebracht. Vera kan er niet meer tegen, op advies van dr. Eardly beland Maarten definitief thuis en in bed. Op het laatst wordt Maarten afgevoerd naar een kliniek, waar het vooral wit is. Denken zit er voor Maarten niet meer in, zijn gedachten zijn onsamenhangend. Er is niks meer over van de man die we in het begin van het verhaal zagen. Aan het einde van de dag wordt hij uitgekleed en krijgt hij een pyjama aan en een slaappil. Vera is bij hem op bezoek, Maarten pakt haar hand ook al weet hij niet meer wie ze is. Vera verteld dat het lente is, maar dat is voor Maarten al te laat…

De analyse

Het thema

Het thema van het boek is dementie, Maarten voelt zich verward en lijdt aan geheugenverlies. Het begint met kleine dingetjes, maar het eindigt met het vergeten van je dierbaren tot het vergeten van wie jezelf eigenlijk bent.

De personages

Maarten Klein, hij is de hoofdpersoon van het boek. Maarten is rond de 70 jaar en woont al een aantal jaren in de VS. Maarten woont samen met zijn vrouw Vera en samen hebben zij 2 kinderen, Kitty en Fred.

Vera Klein, zij is de vrouw van Maarten. Ze is ontzettend zorgzaam en heeft het beste met Maarten voor. Ze helpt hem met het herinneren van zijn geheugen, maar het heeft weinig zin. Uiteindelijk moet ze een moeilijke beslissing nemen, namelijk Maarten laten opnemen in een gesticht.

Kitty en Fred, zij zijn de kinderen van Maarten en Vera.

Karl Simic, hij kwam voor in de herinneringen van, hij was een oud-collega die zelfmoord pleegde.

Dr. Eardly, hij was de dokter van Maarten. Maar hij was te laat om Maarten te helpen.

Ellen Robins, zij is een goede kennis van het gezin en kwam vaak op bezoek.

Phil Taylor, zij was de gezinshulp. Zij werd echter niet meer herkent door Maarten. Hij zag er steeds voor iemand anders aan.                                                                                                                                                                 

Het perspectief

Het verhaal wordt verteld vanuit de ik-persoon, in dit geval Maarten. Heel het verhaal kunnen we met hem meekijken in zijn hoofd, waardoor we ontzettend met hem meevoelen.

De ruimte

Het verhaal speelt zich af rond het huis van Maarten. Heel de omgeving is bedekt met sneeuw, Maarten houdt niet van de winter, omdat alles vervaagt. Hij verlangt naar de lente.

De tijd

A: het verhaal speelt zich af in het heden, met enkele flashbacks.

B: het verhaal duurt ongeveer 9 dagen.

Het einde

Het verhaal heeft een gesloten einde, want het boek eindigt met de dood van Maarten.

De informatie over de schrijver:

De schrijver van het boek is J. Bernlef, hij was een Nederlandse schrijver, dichter en vertaler. Hersenschimmen werd oorspronkelijk uitgegeven door Querido. Bernlef wil je laten meekijken in de wereld van iemand met dementie. Hij doet dit doormiddel van motieven, het eerste motief is de winter, het tweede motief is een thermometer en het laatste motief is de taal. De prijzen die het boek heeft gewonnen zijn: Mind Book of the year Awar 1988, diepzee-prijs 1989, 4de plaats in de verkiezingen voor de beste Nederlandse boeken allertijden.

Mijn mening:

Ik was ontzettend nieuwsgierig naar dit boek, omdat ik zelf in een verzorgingstehuis werk met mensen die dement zijn. Ik vind het ontzettend mooi werk, maar het is ook lastig en zielig om de mensen zo te zien aftakelen. Ik heb dus al ervaring met mensen die dement zijn, maar ik kan natuurlijk niet in hun hoofd kijken. Ik vond het daarom ontzettend mooi om dit boek te gaan lezen, omdat dit boek je dus meeneemt in het hoofd van een man die lijdt aan dementie. Ik vond het begin van het boek lastig, omdat het alleen maar wat gebeurtenissen beschreef. Later kwamen echt de vormen van dementie naar boven, het niet meer herkennen van dingen, het impulsieve gedrag. Het is een ontzettend zielig boek, omdat het je de waarheid laat zien van iemand die dementie heeft. Je kan zomaar op de een of andere dag dement worden en bij de ene duurt het proces langer en bij de ander is het binnen een paar dagen al klaar. Ik vind het heel slim van de schrijver dat hij het boek heeft geschreven vanuit de ik-persoon, omdat ik merk dat sommige mensen die zelf geen dementie hebben geen benul hebben van wat dementie daadwerkelijk inhoudt. Als je dementeert vergeet je dingen, je haalt het heden en verleden door elkaar en ja je vraagt soms 6 keer op het dag dezelfde dingen. Maar dat hebben ze zelf niet door, voor hun is het al erg zat. Ik vind het een ontzettend mooi en ontroerend boek!