De kleine blonde dood - Boudewijn Büch

Standaardverslag: De kleine blonde dood.

Samenvatting:

De leerlingen mogen ook een paar stappen op Duitse bodem zetten. B. mag van zijn vader echter beslist niet in Duitsland komen. Als hij voor zijn vader een vlinder wil vangen, komt hij in verboden gebied. Twee grenswachten houden hem aan en brengen hem naar de bus. Als zijn vader het verhaal hoort, wordt hij woedend en trapt de vlinder kapot ('ik wil geen Duitse vlinders').Hij is namelijk van joodse afkomst en vóór de Tweede Wereldoorlog uit Duitsland naar Nederland gevlucht. Tijdens de oorlog heeft hij een heldenrol vervuld, waarvoor hij onderscheidingen heeft gekregen. Wat hij precies gedaan heeft, wordt niet duidelijk.

Na de oorlog is hij zich erg vreemd gaan gedragen. Zijn gedrag vertoont een sterk gespleten karakter: aan de ene kant is hij op een overdreven manier anti-Duits, aan de andere kant heeft hij een grote voorkeur voor hard en militaristisch optreden .Hij vereert koningin Juliana, maar op Prinsjesdag valt hij schreeuwend de gouden koets aan. De politie houdt hem een poosje vast. De moeder van B. is van Italiaanse afkomst. Als haar man in woede uitbarst, tracht zij hem te kalmeren en ruimt na afloop de rommel weer op. Haar pogingen nog wat gezelligheid en warmte in huis te brengen, mislukken meestal door het onvoorspelbare en eigenzinnige gedrag van haar man. De houding van B. ten opzichte van zijn vader is tweeslachtig. Hij heeft bewondering voor zijn stoere optreden, maar begrijpt niets van zijn gewelddadigheden.

Het gaat soms vreemd toe in huize Büch. Moeder wil niet dat er televisie in huis komt. Ze is bang dat haar man naar series over de oorlog zal kijken waar hij niet tegen kan. Af en toe gaat hij op reis zonder te zeggen waarheen. Als hij op een keer terugkomt van een reis naar Mexico, merkt hij dat er iemand in zijn geheime kast is geweest. Een broertje van B. heeft er gruwelijke foto's gezien van mensen in concentratiekampen. Vader barst uit in woede, trapt en slaat zijn zoontje en vernielt het huisraad. Zijn optreden als (onder)hoofd van de reservepolitie is ook erg tweeslachtig. Zijn verscheurdheid blijkt uit zijn zeer strenge optreden tegenover Duitse toeristen enerzijds en zijn fanatisme wat betreft het marcheren anderzijds. Als hij zich op Koninginnedag erg overdreven gedraagt, besteedt de plaatselijke pers daar aandacht aan. Hierin ziet hij aanleiding om zijn onderscheidingen aan de burgemeester terug te sturen. Ook in het Legermuseum misdraagt hij zich; hij vernielt een pop en moet de schade vergoeden. B. krijgt door de problemen thuis zenuwtoevallen en wordt gedurende bijna een jaar naar een inrichting in Brabant gestuurd.

Het is voor hem een afschuwelijke tijd. Het meest vernederende van de inrichting is het leesverbod. Als hij weer thuiskomt, is hij erg ziek: buikvliesontsteking. Hij raakt in coma en een paar weken later ontwaakt hij. Van zijn vader krijgt hij de mooiste medaille, een speelgoedbulldozer en veel boeken. Omdat hij zelf niet lezen kan, leest zijn vader hem voor. Na een jaar mag hij het ziekenhuis verlaten. Als hij thuiskomt, zingt de hele lagere school hem toe. Hij krijgt een fiets. Tijdens een wandeling vertelt zijn vader dat hij en zijn vrouw voor de kinderen katholiek zijn geworden. Het geloof dat ze voor de oorlog hadden, was weliswaar een beter geloof, maar ze wilden voorkomen dat de kinderen ooit om hun joodse geloof zouden worden vervolgd. Als een van zijn zoons kikkers wil opblazen, wordt de vader woedend Hij leest zijn kinderen voor uit het boek Wissenschaft ohne Menschlichkeit, een verslag van de medische experimenten die de nazi's uitvoerden vooral op joden. Onkel Jacob, die de week daarop komt logeren, is één van de slachtoffers. Hij is 'gek in zijn hoofd'.
Als zijn ouders al geruime tijd gescheiden zijn, krijgt B. een brief van zijn moeder met ingesloten een kopie van een rouwkaart: zijn vader is gestorven. Ondanks alle narigheid die er geweest is, grijpt het overlijden van zijn vader hem erg aan. Twee weken na dit overlijden krijgt B. een brief van zijn vader: twintig met de hand geschreven vellen. Slechts de laatste zinnen typt hij over, de rest verbrandt hij. De brief wordt een obsessie voor B. ('de grootste kwelling die mijn vader mij had aangedaan'). Later verneemt hij van de dokter dat zijn vader zelf een eind aan zijn leven heeft gemaakt. Voordat zijn vader stierf, heeft B. hem en zijn vijfde vrouw, de achttienjarige Deense Astrid Nisgren, nog één keer bezocht. B. wil een maandelijkse studietoelage van zijn vader en vertelt dat een vrouw van hem in verwachting is en dat hij homoseksueel is. Ook biecht hij op dat hij hasj gebruikt en een agent heeft getrapt. Zijn vader trekt wit weg. Astrid wordt woedend en slaat hem. Als bij weggaat, krijgt bij vijfentwintig gulden van zijn vader.

Het tweede verhaal gaat over Micky, het zoontje van B. en zijn vroegere lerares Mieke, die veertien jaar ouder is. Omdat Mieke aan de drank is, zorgt B. voor Micky. Hij woont met Fleurette, haar dochter en Micky in één huis. Kort nadat Fleurette en haar dochter B’s huis hebben verlaten, gaat B. voor enige tijd met vrienden naar Parijs. Micky logeert bij Gerda, de beste vriendin van Mieke. B. zegt Gerda nadrukkelijk dat zij Micky niet aan Mieke mee mag geven. Als B. uit Parijs terugkomt, blijkt Micky in het ziekenhuis te liggen, hij is in coma. Mieke had hem toch meegenomen; bij haar thuis is hij van de portiektrap gevallen B. gaat eerst naar Mieke en daarna naar het ziekenhuis. De dokter vertelt dat de val het gevolg is van een gezwel in de hersens dat plotseling is 'geknapt'. Micky is klinisch dood. B. staat voor een moeilijke beslissing, maar besluit de dokter toch toestemming te geven de behandeling te staken. B. blijft intens bedroefd achter ('het leed kreeg dimensies waarover ik nooit heb kunnen schrijven').Micky hield van The Rolling Stones; boven zijn bed hing een affiche van Mick Jagger. Zijn stoffelijk overschot wordt gecremeerd. B. heeft hier bewust voor gekozen: er mag geen spoor van Micky op aarde blijven bestaan. Hiermee wil hij zichzelf straffen. B. is de enige die bij de crematie aanwezig is. Van The Rolling Stones wordt het nummer 'Out of time'gedraaid. Zes jaar na de crematie bezoekt B. voor de krant een open dag van het crematorium. Nadat de reportage in de krant heeft gestaan, krijgt B. van de directeur van het crematorium een boze brief. Nu overvalt hem een groot verdriet. Micky's micrografie mislukt. Als hij iemand hoort zeggen 'rouw verjaart niet', weet hij dat hij het verhaal kan schrijven.
In het laatste hoofdstuk vertelt B. enige herinneringen, 'niet groter dan postzegels die ik koester', herinneringen aan zijn vader én aan zijn zoontje. Opvallend zijn de parallellen, zoals bijvoorbeeld het kapotje op het strand.

Bron: http://uittrekselbank.nbdbiblion.nl/uittrekselbank/abonnee/detail?tek_id=360536

Overzichtelijke analyse met de belangrijkste elementen uit de verhaalanalyse

Titel

De verklaring van de titel “De kleine blonde dood” kun je vinden op pagina 166. Hier staat dat Boudewijn zegt dat Mieke altijd zo dronken is dat ze dadelijk geen man maar ook geen zoon meer heeft. Boudewijn zegt dat hij soms wakker schrikt van het idee dat zij en Mickey een auto ongeluk krijgen. ‘En dan is die kleine blonde dood.’

Thema’s

De thema’s van het boek zijn krankzinnigheid en dood. De krankzinnigheid omdat in het boek beschreven dat Vati de vader van Boudewijn in een concentratiekamp heeft gezeten en heeft daar dusdanige oorlogstrauma’s opgelopen en zijn gedrag drukt een stempel op het gezin waar Boudewijn in opgroeit. Het andere thema is dood dit verwijst naar de geschreven gedeeltes in het boek over het zoontje Mickey. Steeds weer komt naar voren dat hij bang is dat Mickey dood gaat door het gedrag van zijn alcoholverslaafde moeder.

Motieven

Oorlogstrauma’s: De vader heeft in een concentratiekamp gezeten en veel meegemaakt in de oorlog en daar een zwaar trauma aan overgehouden

Antisemitisme: In de stukken over het gedrag van de vader wie joods is komt na voren dat ze de joden in de tweede wereldoorlog achtervolgde, opsloten en vermoorden.

Alcoholverslaving: Dit duidt op Mieke de moeder van Micky ze drinkt enorm veel en mede daarvan is de oorzaak da Boudewijn geen relatie met haar wil. Ook de vader van Boudewijn dronk veel.

Homoseksualiteit: Boudewijn is homofiel maar heeft in een dronkenbui een kind verwekt de moeder van het kind wil steeds een relatie met hem maar hij zegt dat hij toch echt homofiel is.

Zelfmoord: Door de vele oorlogstrauma’s die de vader van Boudewijn heeft meegemaakt pleegt hij uiteindelijk zelfmoord. Hieraan voorafgaand heeft hij wel diverse zelfmoordpogingen gedaan die steeds niet lukte.

Verhouding lerares met jonge leerling: Mieke en Boudewijn hadden een relatie maar Mieke was 14 jaar ouder. In die relatie kregen ze samen een kind. Later is de relatie beëindigd.

Tijd

Het verhaal begint dat Boudewijn zelf een klein jongetje is. Daarna het moment dat hij zelf vader werd als hij nog een jonge student is. Het verhaal eindigt met het overleiden van Mickey op 5 jarige leeftijd. Daarin zit ongeveer een vertelde tijd van 25 jaar. Er zijn heel veel flashbacks over de band die Boudewijn met zijn vader had en die hij nou heeft met Mickey.

Perspectief

Het perspectief waarin het verhaal geschreven wordt is de ik-vorm. De ik-figuur is Boudewijn Büch. Het wordt uit zijn ogen verteld, je leest uit de gedachtes en gevoelens van Boudewijn. Over de andere personen in het boek krijg je slechts meningen.

Ruimte

Het boek speelt zich af in Wassenaar en in een psychiatrische inrichting in Brabant. Vati gaat vaak op reis onder andere naar Mexico. Boudewijn woont wanneer die zelf vader is in een grote stad.

Personages

Boudewijn: Dit is de hoofdpersoon uit het boek. Hij woonde met zijn ouders en zijn broers in Wassenaar. Hij heeft van kleins af aan van lezen gehouden. Hij was een behoorlijk zenuwachtig jongetje waardoor hij in een psychiatrische kliniek in Brabant belandde. Daar bleek dat hij niet gek was maar zenuwachtig gedrag vertoonde door de ruzies van zijn vader en moeder. Als hij ouder is heeft hij toch meer gevoelens voor mannen dan voor vrouwen. Desondanks is hij is blij dat hij een zoon Mickey heeft met Mieke.

Rainer: Dit is de vader van Boudewijn die door zijn oorlogstrauma’s erg veel drinkt en zijn vijf zonen vaak mishandelt. De oorlog drukt zwaar op zijn leven en hij doet meerder zelfmoordpogingen wat hem bij zijn vijfde vrouw uiteindelijk lukt.

Mickey: Dit is het zoontje van Boudewijn en Mieke. Hij is veel met Boudewijn omdat Mieke heel erg veel alcohol drinkt en Boudewijn dit gevaarlijk vindt voor Mickey.

Mieke: Mieke is de voormalige lerares Engels van Boudewijn hij krijgt met haar een relatie en daaruit wordt hun zoontje Mickey geboren. De relatie heeft geen stand gehouden door de homoseksualiteit van Boudewijn. Mieke is een alcoholverslaafde geworden.

De moeder van Boudewijn: Iedere keer als de vader van Boudewijn een woedeaanval heeft probeert ze haar zoons tegen hem te beschermen. Na de echtscheiding blijven Boudewijn en zijn broers bij hun moeder en hebben geen contact meer met die gek van een vader.

Spanning

Ik vond het verhaal niet echt spannend want er gebeuren geen spannende dingen en verschillende verhaallijnen lopen door elkaar. Het enige wat spannend was dat Mickey in het ziekenhuis ligt en ze niet weten of hij het overleeft.

Taal

Er werden niet veel moeilijke woorden in gebruikt. Het boek is in een gemakkelijke taal geschreven zodat het niet te moeilijk wordt. Ik denk dat dit ook is gedaan zodat het verhaal niet nog moeilijker wordt door de verspringingen van de verhaallijnen.

Bron: http://uittrekselbank.nbdbiblion.nl/uittrekselbank/abonnee/detail?tek_id=360536

Informatie over de schrijver

Boudewijn Büch werd geboren in Den Haag op 14 december 1948. Op 23 november 2002 is hij overleden. Hij was een Nederlandse dichter, schrijver en televisiepresentator. Hij is opgegroeid in Wassenaar. Hij had een gezin met vijf broers en was katholiek. Zijn ouders zijn in 1963 gescheiden. Boudewijn en zijn broers herinnerden zich hun vader later als een tirannieke persoonlijkheid.

Boudewijn Büch heeft een paar jaar op het gymnasium op het Bonaventura College gezeten in Leiden. Zijn schoolcarrière eindigde echter met een mulodiploma. Hij is ondanks zijn dramatische ontwikkelingen toch Nederlands leraar geworden en later NCRV-televisiepersoonlijkheid Sipke van der Land. Hij heeft Boudewijn de kunst van het schrijven geleerd.

Boudewijn Büch viel steeds meer op door zijn dichterschap en werd begin jaren zeventig beschouwd als wonderkind. Rond 1973 begon hij met de loopbaan als dichter. Hij heeft veel hulp gezocht en gekregen bij leraren en uitgeverijen. Büch werd al snel als een literaire sensatie beschouwd. Hij heeft dan ook ontelbare columns, recensies, artikelen en lezingen gegeven. Dit was bij diverse uitgeverijen waar een stroom aan literair werk verscheen. Hieruit kwamen romans die deels autobiografisch, deels fictief waren. Er kwamen steeds dezelfde thema’s terug zoals depressie, psychiaterbezoek en problematische relatie met ouders.

Boudewijn Büch zijn televisie werkzaamheden begonnen in 1982 met het VARA-kunstprogramma ‘De Verbeelding’. In 1984 kreeg hij zijn eigen programma ‘Büch’s Boeken’. In 1985 is dit ingekort tot ‘Büch’.

Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Boudewijn_B%C3%BCch

Eigen mening

Ik vond het boek niet zo heel erg leuk om eerlijk te zijn. Ik begon aan dit boek en had verwacht dat het echt een heel leuk boek zou zijn maar dit viel vies tegen. Ik vond het een beetje een vaag verhaal en moeilijk te volgen. Dit kwam omdat de verhaallijnen heel vaak door elkaar heen liepen. Ik vond het dan af en toe moeilijker om mijn gedachtes bij het boek te houden. Ook vond ik het heel moeilijk om mijn concentratie bij dit boek te houden onder andere omdat ik het zo moeilijk te volgen vond.

Ik vond wel dat het einde leuk was. Leuk kun je het niet noemen want wat er gebeurt is natuurlijk niet leuk. Maar ik vond het wel spannend om dit te lezen en ik had hierbij ook niet dat ik het niet snapte of dat ik het niet kon volgen. Er zaten af en toe ook nog wel andere leuke stukjes in maar niet super veel.

Ik vond het eigenlijk ook een raar boek. Het is heel moeilijk te beseffen omdat er dingen gebeuren waar je in het dagelijks leven niet te maken mee hebt. Een voorbeeld hiervan is dat de vader van Boudewijn niet alles op een rijtje heeft en ook heel vaak zijn kinderen slaat of het huis overhoop gooit. Ik vond het een beetje naar om te lezen omdat wanneer je hier een beeld van krijgt echt een soort van rillingen krijgt. Ook de zelfmoordpogingen vond ik apart en raar om te beseffen. Ik kon niet begrijpen hoe je dit zou kunnen verzinnen en in een boek zou kunnen verwerken. Dat kan ook aan mij liggen maar ik vond het gewoon heel naar.

Ik moet wel zeggen dat ik zelf niet zo snel weer een boek zou pakken die hierop lijkt omdat ik het gewoon echt geen leuk boek vond. Ik hou dan toch meer van boeken die heel spannend zijn en waar je de drang hebt om door te lezen. Ik had dat bij dit boek echt totaal niet en heb dan ook echt moeite gehad om het boek zo snel mogelijk uit te krijgen. Tijdens de les kon ik me er ook niet toe zetten om door te lezen.

Maar laat ik ook nog wat positiefs zeggen over het boek. Ik vind de tweede wereldoorlog een heel interessant onderwerp en de dingen die daarover inzaten vond ik wel leuk om te lezen. Dit kwam omdat er soms stukjes instonden die ik nog niet wist over de tweede wereldoorlog en dat vond ik wel interessant om te lezen.

 

Moo van Leur

H4C