Leerlogboek, Nederlands 12-03-2018
Standaardverslag 1
Lan-anh Le, klas: H4A
‘Mijn vader is een vliegtuig’ – Antoinette Breumer.
Samenvatting:
Eva de Vries over haar ouders Joost de Vries en Willemien van de Wall. Haar vader groeide op in Limburg maar de enige keer dat ze ‘oma Venray’ bezoekt, is vlak voordat ze doodgaat. Haar moeder en zij zien dan hoe hij zijn moeder hartstochtelijk op haar mond kust en daarna bij haar in bed gaat liggen. Als ze met de ambulance is afgevoerd, vechten Joost en zijn broer om het Chinese eten en ook andere aanwijzingen in het boek wijzen erop dat er waarschijnlijk sprake is geweest van een incestueuze relatie tussen Joosts moeder, die ook Eva heet en ‘zijn prinsesje’ is, en Joost zelf.
Joost is een knappe man en wordt purser bij de KLM. Hij trouwt met Willemien en als ze nog in een flat wonen, krijgen ze Eva. Steeds als Joost thuiskomt van een vlucht, staat het huis op zijn kop. Willemien boent, poetst en bakt een taart, maar Joosts humeur is niet te peilen. Eva kan niet inschatten wanneer hij vrolijk of boos is en weet niet wat ze aan hem heeft, maar wat ze wel heel leuk vindt, is dat haar vader haar bij terugkomst optilt en door de lucht laat zweven als een vliegtuig, ook buiten de reling van de galerij. Op een dag wil Eva dat om haar vader te verrassen echter zelf doen en tuimelt naar beneden. Haar ouders besluiten naar een huis met een tuin te verhuizen.
Ze verhuizen naar Haarlem en de nieuwe buren, Greetje en Paul, zijn geen standaard stel. Tijdens een avondje ‘kaarten’ ziet Eva hoe haar vader met Greetje kust en vrijt en hoe haar moeder achter Paul aan naar het huis van de buren loopt. Haar vader heeft waarschijnlijk meer minnaressen want als hij het nieuwe katje ‘Carolientje’ doopt, ziet Eva haar moeder verkrampen en als ze later mee mag zweefvliegen, ontmoet ze een prachtige vrouw die Carolien heet. Ze ziet ook hoe Carolien en haar vader ruzie krijgen, waarna haar vader zich afreageert op een man en hem in elkaar slaat en trapt. Zijn humeur blijft onvoorspelbaar en op de dagen dat Eva uit school komt en het touwtje uit de brievenbus ziet hangen, haar moeders teken dat haar vader thuis is en dat ze rustig moet doen, is ze minder vrolijk.
Eva’s vader lijkt wel gek op Eva. Hij verzint koosnaampjes voor haar, neemt altijd cadeautjes mee van zijn reizen, haalt haar aan en als hij niet kan slapen, is het enige wat helpt naar zijn slapende dochter kijken en haar geur opsnuiven. Hij leert haar ook op een hardhandige manier om minder te huilen en als hij zich aan haar ergert tijdens het bakken van een taart, moet ze het rauwe eiwit opeten.
Maar dan komt Eva op een dag thuis en ziet Greetje en haar moeder verslagen aan de keukentafel zitten. Van het buurmeisje hoort ze dat het vliegtuig van haar vader een noodlanding moest maken, omdat hij een hartaanval kreeg. Als haar vader eindelijk belt, lijkt er niets ernstigs aan de hand, maar als hij thuiskomt, verschanst hij zich op zolder en komt er niet meer vandaan. Als Eva een keer vroeger thuis is dan normaal, hoort ze hem stommelen en als ze naar boven gaat, verandert zijn neuriën in schreeuwen en huilen. Ze wordt naar de buren gestuurd maar omdat ze niks mag zeggen en daar wordt uitgehoord, verstopt ze zich in de schuur. Haar vader komt uiteindelijk wel weer beneden, maar hij ziet er slecht uit, gedraagt zich vreemd en gaat niet meer naar zijn werk. Haar moeder hangt zware gordijnen op die niet meer open gaan.
Van de gebeurtenissen hierna weet ik niet precies in welke volgorde ze plaatsvinden. Eerst raakt Joost zoek. Eva’s moeder gaat met Eva zoeken maar kan hem nergens vinden. Dan wil hij met een stapel vlaaien weer naar binnen – hij praat Limburgs – maar Eva mag hem van haar moeder niet binnenlaten en hij breekt door het glas van de voordeur heen. Er komen andere sloten op het huis maar als Eva een keer uit school komt en op de wc zit, dwaalt haar vader door het huis ‘op zoek naar een balk waar hij zich aan kan verhangen’. Hij bouwt van meubels een soort altaar in de tuin en Eva en haar moeder verstoppen zich op haar kamer. Op een gegeven moment probeert hij Eva ’s nachts met een kussen te verstikken. Haar moeder redt haar en vlucht met haar naar haar ouders. Ze mogen echter niet blijven en Joost haalt hen weer op.
Uiteindelijk komt Joost op zijn veertigste in psychiatrische instelling De Hoop terecht. Willemien heeft hem uit de ouderlijke macht laten zetten en laat Eva haar beloven hem daar nooit op te zoeken. Dat doet ze als ze twaalf jaar oud is stiekem toch en als 33 jaar later haar moeder overlijdt en ze paniekaanvallen krijgt, besluit ze in het huis van haar moeder te gaan wonen – dat toch opgeruimd en leeggehaald moet worden – en haar vader op te zoeken om antwoorden te krijgen over haar verleden.
Eva is dan getrouwd met Peter, heeft een tweeling Bobby en Charlie (acht jaar oud) en een succesvol bedrijf dat commercials produceert. Door de dood van haar moeder krijgt ze echter nachtmerries, waardoor ze steeds minder slaapt en zich overdag ook steeds angstiger en vreemder gaat gedragen. Als ze tijdens het ‘Ode aan het leven’-feest voor haar moeder flauwvalt door een paniekaanval en met een ambulance naar het ziekenhuis wordt gebracht, verwacht haar man dat ze eindelijk in therapie zal gaan. Dat doet ze dus niet: ze verhuist naar het huis van haar moeder om in haar eentje alles op een rijtje te zetten.
Ze legt contact met haar vader in de psychiatrische instelling en wordt zijn voogd. Ze schrikt van de zwerver tegenover haar en gedurende haar eerste bezoeken geeft ze hem langzaamaan zijn oude uiterlijk terug, omdat ze hoopt dat hij zich zo weer herinnert wie hij was/is. Joost blijft haar echter niet herkennen als zijn dochter. Hij noemt haar zijn moeder en flirt met haar. Dan neemt ze hem mee naar hun oude flat en Willemiens woning, waar hij Greetje ontmoet, en raken de gebeurtenissen in een stroomversnelling. Het afdelingshoofd van de kliniek had haar al gewaarschuwd dat haar vader achteruitging maar na deze bezoekjes valt hij een medebewoner aan en hij moet overgeplaatst worden. Eva denkt dat haar zoektocht nu ten einde is maar dan hoort ze ‘zijn vriendin’ schreeuwen dat hij ’s nachts naar haar kijkt en probeert ze het afdelingshoofd ervan te overtuigen dat dat meisje gevaar loopt, terwijl ze zelf niet lijkt te weten waarom. ’s Nachts wordt ze gebeld dat haar vader in het ziekenhuis ligt. Als ze bij hem in de kamer komt, grijpt hij haar hand en legt die op zijn zwellende geslacht: ‘Kiek mama, veur dich … ik zal altíéd diene leeve jông zien.’ Bewakers proberen haar te ontzetten maar Joost laat niet los en breekt haar pols. Van het afdelingshoofd hoort ze dat hij die nacht zijn vriendin heeft proberen te verstikken en ze herinnert zich wat er gebeurd is. Die nacht sterft haar vader en Eva kan terug naar huis. (bron: https://www.scholieren.com/boek/14230/mijn-vader-is-een-vliegtuig/zekerwetengoed)
Thema:
Vader-dochterrelatie: Eva heeft in eerste instantie geen herinneringen aan haar vader. Hij verdween op zevenjarige leeftijd uit haar leven en daarna is ze hem vergeten. Peter vindt dat vreemd en op zijn aandringen vraagt ze haar moeder naar hem, maar die weet ook niets of wil niets meer weten. Later blijkt dit haar manier te zijn om haar dochter te beschermen. Peter en Eva gaan zelfs in therapie om dit jeugdtrauma te verwerken voordat ze zelf aan kinderen beginnen, maar Eva vindt dat eigenlijk onzin en die therapie is dan ook snel voorbij. Tegen haar kinderen zwijgt ze ook over haar vader totdat haar moeder overlijdt. Dan krijgt ze nachtmerries over een man die in de kamer aan haar bed staat te roken. Ze wil in de kast vluchten en als ze wakker wordt, wordt ze alleen rustig van de geur van haar slapende dochters. Later blijkt deze man haar vader te zijn die ook in haar kamer stond om tot rust te komen maar haar op een gegeven moment heeft geprobeerd te verstikken. Als ze hem opzoekt in de psychiatrische instelling herkent ze hem niet en ze wordt zijn voogd. Ze zegt dan dat de rollen zijn omgedraaid en dat ze nu zijn moeder geworden is, maar snapt dan nog niet dat haar vader haar ook als zijn moeder ziet (en dat in zijn gekte misschien ook al deed toen ze jonger was) en daarom (omdat hij een incestueuze relatie met zijn moeder had) met haar begint te flirten, tot het vlak voor zijn dood vastgrijpen van haar hand en die op zijn zwellende geslacht leggen aan toe. Hij zegt haar op een gegeven moment ook dat hij geen kinderen heeft omdat dat onnatuurlijk geweest zou zijn, dat zwangere vrouwen die werken, hoeren zijn en dat hij zijn vrouw vanaf haar zwangerschap nooit meer heeft aangeraakt. Eva begrijpt hier niets van maar waarschijnlijk gaan deze uitspraken over zijn eigen ouders. Eva wordt boos, denkt dat hij echt wel weet wie ze is en een spelletje speelt, maar uiteindelijk blijkt zijn gekte juist altijd geweest te zijn dat hij geen onderscheid meer zag tussen (de zieke relatie die hij met) zijn moeder had) en (de relatie met) zijn dochter. (bron: https://www.scholieren.com/boek/14230/mijn-vader-is-een-vliegtuig/zekerwetengoed)
Personages:
Eva de Vries: bijna 40 jaar oud, ze is gedreven en ambitieus, getrouwd, heeft twee kinderen en een eigen bedrijf dat commercials produceert. Eva houdt van haar werk, je zou haar een workaholic kunnen noemen en vinkt graag punten van haar to-do-lijstjes af, dat geeft haar voldoening. Ze leeft op stress: waar anderen problemen zien, ziet zij oplossingen. Ze heeft het te druk met haar gezin en werk om echte vriendschappen te onderhouden. Ze houdt niet van lichamelijk contact, al helemaal niet met collega’s, en wijt dat aan haar moeder maar die ontkent dat: ‘Jij had niemand nodig, het liefst zat je alleen op je kamer. Jij hield niet van knuffelen en wilde nooit op schoot, zelfs al baby wurmde je je al los uit mijn armen.’ Eva is gewend problemen te kunnen oplossen door zichzelf uit te schakelen en hard te werken, maar in het geval van de dood van haar moeder en alles wat er daardoor met haar gebeurt, gaat die vlieger niet op. Ze heeft graag alles onder controle maar dat lukt nu niet. Toch weigert ze hulp en lost haar zaakjes liever alleen op.
Peter: de echtgenoot van Eva, een prater, zachtaardig, zorgt voor haar en de kinderen en door hem voelde ze zich niet meer alleen. Eva vindt Peter de liefste man van de wereld maar bedriegt hem wel met andere mannen. Peter maakt zich zorgen om haar en probeert haar hulp op te dringen maar laat haar ook vrij in haar keuze om het alleen uit te zoeken en weg te gaan. Ze kwetst hem dan wel ontzettend door te laten schemeren dat ze niet alleen van hem is: ‘Ik ben de vijand niet, Eva. Dat ben je zelf!’ (bron: https://www.scholieren.com/boek/14230/mijn-vader-is-een-vliegtuig/zekerwetengoed)
Perspectief:
Het vertelperspectief ligt bij Eva, zij vertelt in de ik-vorm, waardoor je een subjectief en onbetrouwbaar beeld van de gebeurtenissen krijgt. Dat is het duidelijkst met betrekking tot het verstrijken van de tijd: Eva is door haar burn-out en angsten soms hele stukken tijd kwijt. (bron: https://www.scholieren.com/boek/14230/mijn-vader-is-een-vliegtuig/zekerwetengoed)
Ruimte:
Eva is opgegroeid in Haarlem en gaat daar ook naartoe als ze in haar eentje de dood van haar moeder wil verwerken en antwoorden op haar vragen wil. Ze ruimt daar zowel het huis als haar hoofd leeg. Ondertussen verhuist haar gezin naar het Witte Huis: het droomhuis van Peter en haar dat waarschijnlijk in Amsterdam staat. Ze zijn samen in die straat begonnen op een piepklein zolderkamertje en keken toen al verlangend naar het bredere en mooiere deel van de straat waar dit huis stond. Als Eva klaar is met haar verleden kan ze in dit nieuwe huis aan de toekomst beginnen. Eva’s kantoor is gevestigd in een oude kerk aan een gracht. (bron: https://www.scholieren.com/boek/14230/mijn-vader-is-een-vliegtuig/zekerwetengoed)
Tijd:
Het verhaal speelt in het heden. Er is sprake van mobiele telefoons maar niet van sociale media en dergelijke. De vertelde tijd is onbestemd, ook doordat Eva regelmatig het verstrijken van de tijd anders ervaart dan anderen, maar ik denk dat er enkele maanden verstrijken. (bron: https://www.scholieren.com/boek/14230/mijn-vader-is-een-vliegtuig/zekerwetengoed)
Spanning:
'Mijn vader is een vliegtuig' staat niet vol mooie zinnen. Het boek beschrijft heftige gebeurtenissen in een nuchtere stijl, soms gecombineerd met humor. Femke Halsema quote op de voorkant dat Beumer in dit boek kwetsbaarheid met humor mengt en dat het daardoor een oorspronkelijk en ontroerend boek geworden is. (bron: https://www.scholieren.com/boek/14230/mijn-vader-is-een-vliegtuig/zekerwetengoed)
Einde:
Met mijn vrije hand steek ik de sleutel in het slot en verheug me op het geruzie van Bobby en Charlie over wie als eerste het gips mag beschilderen. (bron: https://www.scholieren.com/boek/14230/mijn-vader-is-een-vliegtuig/zekerwetengoed
Titel:
Mijn vader is een vliegtuig.
Biografie:
Antoinette Beumer is geboren in Amstelveen op 2 augustus 1962 en is een Nederlandse regisseur en schrijver. Beumer heeft samen met regisseur Joram Lürsen twee kinderen en is getrouwd met regisseur Maaik Krijgsman. Beumer studeerde in 1989 af aan de Amsterdamse Theaterschool. Als regisseur was zij betrokken bij uiteenlopende projecten. Zo regisseerde zij de televisieseries, 'Hertenkamp', 'Spangen' en Willemspark (komedie voor VPRO jeugd). Als back-up regisseur voor Willem van de Sande Bakhuyzen was zij betrokken bij zijn laatste speelfilm Ik omhels je met 1000 armen. In 2006 richtte zij samen met Heleen Dankbaar een eigen commercial productiemaatschappij op, Het Kantoor. Eind 2007 draaide in de bioscoop de documentaire See you in Vegas over de illusionist Hans Klok die zij samen met Maaik Krijgsman maakte. In 2010 kwam De Gelukkige Huisvrouw uit, de debuutfilm van Beumer naar de gelijknamige bestseller van Heleen van Royen, daarnaast regisseerde Beumer hetzelfde jaar ook de speelfilm Loft. In 2013 kwam Soof uit en die film kwam in 2014 ook uit in de Verenigde Staten. (bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Antoinette_Beumer) De jeugd van regisseur Antoinette Beumer (55) werd grotendeels bepaald door haar manisch-depressieve vader en ‘niet heel beschikbare’ moeder. Onlangs verscheen haar roman vol herinneringen: Mijn vader is een vliegtuig. (bron: https://www.margriet.nl/interviews/bn-ers/antoinette-beumer-dochters-delen-mij-kon-delen-moeder/)
Beoordeling:
Ik vond dit boek heel bijzonder, omdat het iets is dat ik niet vaak lees en ik het stiekem heel leuk vind. Het eerste wat me opviel aan dit boek was dat het geen chronologische volgorde had. Er waren veel flashbacks en delen in het boek. Soms kon het verwarrend zijn, omdat er dan werd vertelt over de begrafenis van Eva’s moeder en een paar zinnen later ze samen met z’n tweetjes op vakantie gingen, zonder enig informatie dat lijdt dat er een flashback komt. Maar aan de ene kant was het toch ook weer goed, omdat je dan extra informatie kreeg van wat er voor de overlijden van Willemien gebeurden en er meer gevarieerd was in het schrijven van het verhaal. De verschillende delen: ‘WILLEMIEN, ‘JOOST’ en ‘EVA’ vond ik ook top gedaan, zo wist je van, oh nu krijg ik informatie over dit ene persoon en kun je je ook focussen en inleven op dat ene persoon. Ik vind het boek een titel hebben met veel betekenis, omdat Eva, nadat ze al die onplezierige omstandigheden meemaakten, ze toch nog dacht aan haar vader die haar optilde als een vliegtuig. Ik vind het heel goed, dat een moeilijk onderwerp, op een toegankelijke manier bespreekbaar wordt in dit boek. Als ik soms las dat Eva vreemdging, kon ik mezelf op dat moment niet meer inleven met haar, omdat je zoiets niet doet, als je al een lieve man hebt, die thuis zich enorm zorgen maakt, omdat je moeder is overleden. Maar nadat ik wist dat de schrijver dit echt had meegemaakt en het verhaal gebaseerd had op haar, kon ik me ineens wel weer inleven, omdat het waargebeurd was en diep voor iemand lag. Het boek was ook zo geschreven dat je meteen in het verhaal zat, dus geen moeilijkheden met onduidelijkheid van personages of het gevoel dat het boek je niet bevalt. Ik vind het boek, dus heel leuk en zou het nog wel een keer willen lezen om er weer een zelf verzonnen einde aan te maken.