Boek 6 - havo 4

Op hoop van zegen

 

Informatie Herman Heijermans

Heijermans is op 3 December 1864 geboren in Rotterdam. Later is hij gestorven aan de gevolgen van kanker op 22 November 1924 in Zandvoort. Heijermans begon als toneelrecensent bij de toen net opgerichte krant De Telegraaf. Hij schreef veel kritiek en maakte op die manier veel vijanden. Zelf begon hij ook toneelstukken te schrijven, zoals Ghetto, Glück auf! en Op hoop van zegen. De meeste stukken die hij geschreven had gingen in première bij de Nederlandse Toneel Vereniging in Amsterdam. In 1897 was hij lid geworden van het SDAP en schreef hij het propagandastuk Puntje.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Herman_Heijermans

Tijd

Het verhaal wordt niet-continu verteld. Er worden steeds alleen fragmenten gegeven. De vertelde tijd is 11 à 12 weken. Het verhaal wordt wel chronologisch verteld, maar met veel flashbacks. Er wordt bijvoorbeeld teruggedacht aan de overleden vissers en aan uitspraken die eerder in het stuk zijn gedaan.

https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-op-hoop-van-zegen-door-herman-heijermans-41500

Perspectief

Het verhaal geschreven in wisselende perspectieven, omdat om de beurt een persoon spreekt in de ik-vorm.

Personages

Kniertje Vermeer: de hoofdpersoon. Ze is een gelovige vrouw, 61 jaar oud. Haar man is 12 jaar geleden omgekomen op zee en ook haar twee oudste zoons zijn verdronken. Ze is bang voor schande over haar familie en werkt als huishoudster bij de familie Bos. Ze laat snel over zich heenlopen.

Geert Vermeer: een zoon van Kniertje. Hij is 26. Hij is niet bang voor de zee en heeft 6 maanden in de gevangenis gezeten omdat hij een meerdere bij de Marine had geslagen. Hij is een echte doorzetter.

Barend Vermeer: de jongste zoon van Kniertje, 19 jaar oud. Hij houdt niet van de zee en wil ook absoluut niet mee op ‘de Hoop’. Hij is bang aangelegd.

Jo: de verloofde van Geert.

Clement Bos: de eigenaar van acht loggers, waaronder ‘de Hoop’. Hij is getrouwd met Mathilde en heeft een dochter, Clementine.

https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-op-hoop-van-zegen-door-herman-heijermans-49007

 

Ruimte

Het eerste t/m derde bedrijf spelen zich af in de woonkamer van Kniertje, een armoedige huiskamer met twee bedstedes, veel prulletjes en heiligbeeldjes. Het vierde bedrijf speelt zich af in het kantoor van reder Bos, een ouderwets ingericht kantoor met uitzicht op zee.

https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-op-hoop-van-zegen-door-herman-heijermans-49007

Spanning

In dit toneelstuk zit wel spanning. Deze wordt opgebouwd. Je komt aan het eind van het eerste bedrijf te weten dat ‘de Hoop’ rot is. Je voelt dan al aan dat het niet goed kan gaan. Als het in het derde bedrijf gaat stormen wacht je als lezer/kijker op een bevestiging van je vermoeden dat ‘de Hoop’ niet meer terug zal keren.

https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-op-hoop-van-zegen-door-herman-heijermans-49007

Stijl

De scènes zijn levensecht weergegeven. Het is in een ouderwetse taal geschreven, soms met woorden die we tegenwoordig niet meer kennen. Vaak zijn bepaalde passages in een dialect geschreven wat onbekend is (waarschijnlijk IJmuidens of Katwijks). Het zijn wel aangrijpende dialogen.

https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-op-hoop-van-zegen-door-herman-heijermans-41500

Genre

Toneelstuk

https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-op-hoop-van-zegen-door-herman-heijermans-88442

Samenvatting Op hoop van zegen

Eerste bedrijf

 

In Kniertjes huis maakt Clementine Bos tekening van het diaconiemannetje Kobus. Reder Bos wil dat Barend zich aanmonstert op de 'Op Hoop van Zegen'; Clementine weet dat het schip rot is (discussie). Geert, de broer van Barend, komt thuis na zes maanden gevangenisstraf (hij had een meerdere geslagen). De man van Truus (een vissersvrouw) is niet van de Anna teruggekomen.

 

 

 

Tweede bedrijf

 

Kniertje viert haar 61e verjaardag. Om drie uur die middag zal de 'Op Hoop van Zegen' vertrekken met o.a. Barend, Mees en Geert. De vissersvrouwen komen Kniertje feliciteren. Er ontstaat ruzie tussen reder Bos en Geert (Geert zong een socialistisch lied); Geert werkt Bos de deur uit en daarom mag Knier voor straf niet meer komen schoonmaken. Barend heeft van de dronkelap Simon (scheepmaker) gehoord dat 'de Hoop' rot is en wil niet meer mee. Kniertje probeert hem over te halen door hem vaders oorringen te geven. Uiteindelijk sleuren twee veldwachters Barend naar het schip.

 

Derde bedrijf

 

Er woedt een hevige storm. Kniertje is ziek en diverse mensen komen haar opzoeken. Clementine en boekhouder Kaps komen haar soep en eieren brengen. De vrouwen vertellen elkaar rampen die ze hebben meegemaakt; Marietje vertelt haar onheilspellende droom (dode Mees); buurvrouw Truus vertelt al haar ellende (en besluit met de woorden 'De vis wordt duur betaald'). De storm en verhalen werken op Jo's zenuwen; ze vertelt Kniertje dat ze in verwachting is (van Geert). Intussen raast de storm door. Kniertje bidt.

 

 

Vierde bedrijf

 

Mathilde Bos werkt aan een inzamelingsactie ten behoeve van de torenklok. Bos snauwt haar af, maar is poeslief tegen de burgemeestervrouw; hij valt uit tegen zijn boekhouder Kaps die een vergissing heeft gemaakt. Regelmatig komen er mensen vragen of er al nieuws is van 'de Hoop'. De waterschout deelt per telegram mee dat de 'Op Hoop van Zegen' vergaan is: er zijn twaalf doden, o.a. Geert en Barend (oorringen zijn gevonden). Clementine, Jo, Simon en anderen beschuldigen Bos; de verzekering zal de schade dekken.

 

Kniertje is gebroken en valt flauw. Mathilde Bos troost haar met de mededeling dat ze weer mag komen schoonmaken en dat er in de kranten een oproep voor steun geplaatst zal worden. Met een pannetje eten sloft ze naar huis.

https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-op-hoop-van-zegen-door-herman-heijermans-41500

 

 

 

Eigen mening

Naar mijn mening zit er te weinig spanning in dit verhaal. Voor mij was de meeste spanning pas te lezen op het einde, wanneer het schip ‘op hoop van zegen’ in een storm is en er doden zijn gevallen. Dit soort levensbedreigende gebeurtenissen zijn voor mij spannend, omdat je van tevoren niet weet wie het wel zullen overleven en wie niet. Ook viel me het verhaal wel tegen. Ik had namelijk meer avontuur verwacht. Voor de rest was het verhaal makkelijk om te volgen qua verwoording.