Hajar en Daan - Robert Anker

Standaardverslag Nederlands havo 5

Sterre van der Eerden Klas H5C

 

1. Titel: Hajar en Daan

 

2. Auteur: Robert Anker

Rengert Robert Anker werd op 27 april 1946 geboren in het West-Friese dorp Oostwoud (Noord-Holland), waarover hij schrijft in Negen levens: een dorp als zelfportret (2005). Zijn vader was timmerman. Hij doorliep het lyceum in Hoorn en studeerde daarna Nederlands aan de Universiteit van Amsterdam. Tijdens zijn studie hield hij zich onder andere veel bezig met toneel; de drie toneelstukken die hij schreef werden niet gepubliceerd.

Van 1988 tot 1995 was hij redacteur van het tijdschrift Tirade (opgericht in 1957). Ook werkte hij veel voor het tijdschrift Raster.

Anker was getrouwd, heeft twee kinderen en woont al sinds zijn studietijd in Amsterdam, de stad waarvan hij in 2008 Stadsdichter was. In 2004 stopte hij - na 34 jaar - met zijn baan als leraar om zich geheel aan het schrijven te wijden. Een jaar eerder was hij al gestopt met het schrijven van recensies voor Het Parool, een krant waaraan hij 23 jaar lang verbonden was.

Robert Anker overlijdt op 20 januari 2017, de dag dat zijn nieuwste boek uitkwam, de historische roman In de wereld.

Bron: https://scholen.uittrekselbank.nbdbiblion.nl/detail/438634/robert-anker

 

3. Titelverklaring:

De volledige titel van het boek is: “Hajar en Daan”. Dat zijn de namen van de twee hoofdpersonen in het boek. Wat mij opvalt en wat ik wel leuk vind, is dat het een typisch Hollands klinkende naam is en een echte Marokkaanse naam. Dat geeft meteen weer dat het om twee totaal verschillende mensen gaat, maar door ze bij elkaar te zetten zie je ook dat de personen bij elkaar horen.

Bron: https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-hajar-en-daan-door-robert-anker-56754

 

4. Genre: Roman

 

5. Thema’s:

Het onderwerp in dit boek is liefde die tegengehouden wordt door culturele verschillen. Bij dit onderwerp horen de thema’s: angst, radeloosheid, verdriet, steun in geloof, diepe hartstochtelijke gevoelens en haat.

In dit boek komt vooral naar voren hoe moeilijk het kan zijn om een relatie te hebben met iemand uit een andere cultuur. Hajar vindt steun in haar geloof. Ze voelt zich er sterker door en voelt zich ergens bij horen. Voor haar betekent geloof dan ook veel. Meer dan ze eigenlijk zelf verwacht had. Maar haar geloof en cultuur geven haar ook angst. Als meisje zijnde voelt ze dat ze niet alles kan doen dat ze wil. Ze moet steeds oppassen met hoe ze zich vertoont en vooral met wat ze draagt. De mensen uit haar moslimgemeenschap beginnen haar te ontlopen omdat ze volgens hen net niet genoeg aan haar geloof doet en omdat ze niet de juiste kleding draagt. Dit valt de imam ook op en hij keurt het ook af. Hajar voelt zich tussen twee werelden instaan en weet zich geen raad. Als ze zich meer als moslimmeisje gaat tonen krijgt ze meer steun van de imam en van de andere moslims. Die steun heeft ze hard nodig voor haar stichting MMVH. Van de andere kant wil ze graag bij Daan horen en met hem verder leven en Daan gelooft niet. Ze is radeloos en weet niet welke keuze ze moet maken, maar ze weet dat ze moslims is en dat ze dat niet kan veranderen. Dus ze kiest ervoor om de relatie met Daan te verbreken. Dit doet bij Hajar, maar vooral ook bij Daan pijn. Ze koesteren beide diepe hartstochtelijke liefdes gevoelens voor elkaar. Bij Hajar blijft de angst om door haar familie afgestoten te worden dus ze besluit te trouwen met een Marokkaan en haar gevoelens voor Daan aan de kant te zetten. Dit lukt haar echter niet. Bij een nieuwe ontmoeting met Daan na een lange tijd, voelen ze beide dat ze bij elkaar horen en samen verder willen. Hajar gaat terug naar haar familie in Marokko om een lang scheidingsproces aan te gaan. Het lukt haar niet om haar man over te halen haar af te stoten. Dus zonder scheiding keert ze terug naar Daan in Nederland. Ze gaan samen een tijd tegemoet met veel liefde en intens geluk. Dit geluk wordt echter verstoord door haat, de haat van haar familie en broer. Die zijn het niet eens met de gang van zaken en het is hoogst onbeschoft om te scheiden. Ze vinden dat Daan van Hajar een slet heeft gemaakt en dat Hajar zich niet als moslimmeisje gedragen heeft. Hajar verdwijnt en Daan valt opnieuw in een diep gat. Een gat waarin alleen angst, verdriet, pijn en radeloosheid voorkomt. Hij heeft geen idee of hij zijn bruid, zijn grote liefde en hart terug zal vinden, maar toch blijft de hoop in Daan sterk door de liefde voor Hajar die steeds maar groter wordt.

Bron: https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-hajar-en-daan-door-robert-anker-56754

 

6. Tijd en plaats:

Het verhaal speelt zich duidelijk in deze tijd af. Veel problemen die in het boek voorkomen, vinden op dit moment ook plaats. In het boek wordt er veel gesproken over hoe je een vreemde cultuur samenvoegt of leert aanpassen aan de cultuur die we in Nederland kennen. Er wordt ook gesproken over de strijd tegen het terrorisme. Dat het boek van deze tijd is, merk je ook vooral doordat er een aantal belangrijke gebeurtenissen in terug te vinden zijn, die nog niet lang geleden plaatsgevonden hebben, zoals de terroristische aanslag in Amerika op 11 september.

Het verhaal speelt zich af in het huis van Daan, bij Hajar thuis, op het DataCare college. Ook speelt het verhaal zich af in Marokko.

Bron: https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-hajar-en-daan-door-robert-anker-56754

 

7. Personages:

De hoofdpersonen:

Bron: https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-hajar-en-daan-door-robert-anker-67989

 

 

8. Perspectieven:

Het verhaal is geschreven met een Alwetend perspectief. Er is sprake van een verteller die niet deel genomen heeft aan het verhaal, maar wel alles weet. Hij weet dingen die de personen in het boek nog niet weten. Zo schrijft hij in een stukje dat Hajar hem later een brief zou schrijven: “O liefste” zal Hajar later schrijven. De schrijver beschrijft de meeste dingen objectief, maar laat ook de meningen van de personages horen via hem, dus daarom is het af en toe moeilijk te begrijpen van wie de mening is.

Bron: https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-hajar-en-daan-door-robert-anker-56754

 

9. Motieven: Liefde

Het verhaal gaat vooral over de liefde tussen Hajar en Daan. De problemen die ze hebben, doordat hun relatie geheim moet blijven. Je ziet hoe groot Daans liefde voor Hajar is. Hij valt in een diep gat als het uit is. Hoe het dan met Hajar is, krijg je niet helemaal te weten.

Bron: https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-hajar-en-daan-door-robert-anker-56127

 

10. Samenvatting:

De 32-jarige Daan Hollander is leraar geschiedenis aan het Amsterdamse DataCare College, een middelbare school die alsmaar 'zwarter' wordt. Hij is gescheiden en heeft een dochter van zeven, is allesbehalve een intellectueel, leeft zorgeloos en dompelt zich in zijn vrije tijd met zijn vrienden Jimmy en Brian onder in het uitgaansleven van party's, pillen, seks en house. Daan is een populaire leraar; soms heeft hij een relatie met een leerling.

Als aan het begin van het schooljaar (1998-1999) zijn blik haakt in de 'zwarte lekkende' ogen (p. 25) van een leerlinge in 5 vwo, de Marokkaanse Hajar Nait Sibaha, voelt hij zich betovert. Een halfjaartje later fietst Hajar ongevraagd met hem mee naar zijn woning in de Bijlmer en gaat hij voor het eerst met haar naar bed. Op zijn verzoek houdt ze haar hoofddoek om.

Daan heeft aanvankelijk niet door dat hij minstens zo verliefd is op haar als zij op hem. Hij houdt het bij vluchtige, vaak stiekeme vrijpartijen, bijvoorbeeld in een tussenuurtje op de toneelzolder op school, en gaat onbekommerd door met zijn turbulente uitgaansleven en stormachtige vakanties (meestal gefinancierd door zijn vriend Jimmy, die schatrijk is geworden in de ICT-business). Over de snelle leegloop van de school en de 'havoïsering' van het vwo maakt hij zich niet druk.

Ondertussen doen op school allerlei praatjes over hen de ronde. Daan wordt op het matje geroepen door de directeur, zijn vroegere leraar economie Pé Wessels. Daan houdt zijn directeur voor dat, áls er al iets zou zijn, dit in niets verschilt met wat vroeger bijvoorbeeld tijdens een werkweek in 1972 in Praag gebeurde. Pé Winkels begrijpt waar Daan op doelt: hij was toen door Daan betrapt met een leerlinge in bed.

Een grotere bedreiging voor hun relatie is Hajars broer Khalid, een op school mislukte, losgeslagen, fanatieke moslim. Als Daan op een dag deze vroegere leerling ontmoet, net ontslagen uit de gevangenis, hoort hij van hem weinig goeds over Hajar. Khalid (die geen weet heeft van Daans relatie met zijn zus) maakt Hajar uit voor een slet omdat zij de moskee niet meer bezoekt, zelden nog een hoofddoek draagt en omgang heeft met Nederlandse jongens.

Hajar probeert haar liefde voor de prachtige taal van de Max Havelaar op de literaire nitwit Daan over te brengen en Daan laat haar kennismaken met de stormachtige, verboden liefde tussen Maria en Tony in de West Side Story. De intelligente Hajar ontwikkelt zich snel tot een zelfbewuste, moderne moslimvrouw, die volledige integratie nastreeft; ze richt een organisatie op die moslimvrouwen de Nederlandse taal leert ('Moeder Marokko, Vadertje Holland'). Met glans gaat ze over naar de eindexamenklas.

Daan gaat in de zomervakantie met Jimmy en enkele vrienden naar Ibiza, Hajar naar familie in Marokko. De openingsvergadering van het nieuwe schooljaar verloopt tumultueus omdat de meningen van docenten over gevoelige zaken als het toegeven aan hoofddoekjes en een eigen gebedsruimte voor moslimleerlingen sterk verdeeld zijn. Vooral de homoseksuele leraar Phreek Hemel roert zich: hij is enkele keren door leerlingen met de dood bedreigd. Ook Daans relatie met Hajar komt aan de orde.

Familie van Hajar probeert Hajar te koppelen aan een oom, een jonge neef van haar moeder, die op een dag in Nederland zelfs met een visum voor haar neus staat. Ze weet haar vader (een handelsreiziger die slechts af en toe thuiskomt) ervan te overtuigen dat ze niets voor die man voelt.

Na de herfstvakantie verschijnt Hajar opeens met een hoofddoek op school en merkt Daan dat ze is veranderd. In begin januari 2000 gebeurt wat Daan al had voelen aankomen: hij ontvangt een brief van Hajar waarin ze schrijft dat ze in de war is over wie ze eigenlijk is, waar ze thuishoort, dat ze zielsveel van hem houdt, maar dat het niet kan en dat ze er een streep onder wil zetten (p. 186).

Daan is ziek van verdriet, maar staat machteloos: Hajar ontwijkt hem zoveel mogelijk en concentreert zich volledig op haar vrijwilligers- en schoolwerk. Ze slaagt met zeer hoge cijfers: voor geschiedenis heeft ze een tien!

Daan is door de breuk veranderd, gaat op zoek naar zichzelf: hij moet niets meer hebben van de yuppenfeestjes met zijn vrienden, richt zijn trendy kamer helemaal anders in en houdt andere vrouwen (een opdringerig meisje bij een eindexamenfeestje bijvoorbeeld) van zich af. Hij gaat nog wel met Jimmy mee naar Venetië, maar slaat een verzoek om mee te gaan naar Mexico af en blijft tijdens de zomervakantie thuis. Hij verdiept zich in kunst en literatuur. Hij knoopt een relatie aan met Maaike Bles, buitenlandredacteur bij de NRC, maar blijft naar Hajar verlangen en op haar terugkomst hopen.

In februari 2002 leest Daan in Het Parool een interview met Hajar, die sociologie studeert en een prijs heeft gewonnen van de Stichting Islam en Burgerschap. Daan voelt zich ellendig als hij dit leest en meldt zich op school weer ziek. Ook met zijn vrienden is wat aan de hand. Jimmy's miljoenenbedrijf gaat failliet en hij vertrekt naar zijn moeder in Israël om jood onder de joden te worden. Brian was hem al voorgegaan naar zijn geboorteplaats in Suriname.

Als Daan in juni toevallig Hajar in Amsterdam tegenkomt, vallen ze elkaar in de armen. Daan hoort dat ze in oktober in Tetouan met een Marokkaanse leraar, die ze al van vroeger kende, is getrouwd. Ze is nu beleidsmedewerker van de PvdA. Daan en Hajar willen elkaar niet meer kwijt. Ze besluit van haar man te scheiden en vertrekt een week later al naar Marokko om haar huwelijk te laten ontbinden. Omdat Daan daarna lange tijd niets meer van haar hoort, wordt hij dodelijk ongerust. Maanden later belt ze plotseling vanuit Marokko op: ze was vastgehouden door haar familie, wist ternauwernood met behulp van een buurjongen te ontsnappen en is onderweg.

Nu breken 'de drie mooiste maanden van hun leven' aan, 'jubelmaanden' (p. 252). Op 5 december komt daar abrupt een einde aan. In plaats van de verwachte Hajar verschijnt Khalid, die achter hun relatie is gekomen en Daan met behulp van twee handlangers in elkaar slaat. Daan wordt in een ziekenhuis opgenomen en trekt voor zijn herstel in bij zijn moeder Jannie. Hajar lijkt van de aardbodem verdwenen. Daan is na zijn herstel niet meer te houden. Hij neemt op staande voet ontslag en reist naar Marokko om Hajar te vinden. Hoewel hij enkele familieleden van haar vindt en spreekt, komt hij geen steek verder. Maar wanhoop kent hij niet: hij weet dat hij haar eens zal ontmoeten. Hij steekt zich in een djellaba, noemt zich voortaan Daniil en gaat op de markt tweedehands schoenen verkopen, in afwachting van haar komst.

Intussen vallen in de brievenbus van zijn woning in Amsterdam hartstochtelijke, maar niet door te sturen of te retourneren brieven van Hajar. 'Ontwaak, noordenwind en kom!'

Bron: https://scholen.uittrekselbank.nbdbiblion.nl/detail/294832/hajar-en-daan

 

11. Beoordeling:

Hajar en Daan vond ik wel een mooi verhaal om te lezen. Je leefde als het ware helemaal mee met Daan met wat hij allemaal vertelde, dacht en voelde. Toch vond ik het verhaal ook erg langdradig. Ik vond het namelijk moeilijk om mijn aandacht erbij te houden, omdat er niet heel veel gebeurde en Daan was vooral over allerlei kleine dingen aan het vertellen en over wat dingen van vroeger. Het verhaal ging dus vaak van hak op de tak waardoor het moeilijk te volgen was. Daarentegen werd het verhaal dichter naar het einde toe wel wat interessanter.

De schrijfstijl van Robert Anker vind ik niet erg fijn. Als mensen met een accent praten, schrijft Anker dat accent ook: “Ze dat meisken uit je höfd” (blz. 165). Dat vond ik soms heel irritant en lastig om doorheen te lezen. Ook schrijft Robert Anker met erg lange zinnen. Soms zelfs een halve bladzijde. Bijvoorbeeld: ‘Hij is … te nemen’ (blz. 38/39). Dit vond ik ook erg vervelend, want vaak wist ik niet meer wat er aan het begin van de zin stond als ik bij het einde was. Hierdoor moet je dan weer de zin opnieuw lezen.

Verder vind ik het nog jammer dat je niet echt te weten krijgt hoe het verder gaat met Hajar en Daan. Je komt niet te weten of de twee elkaar ooit nog vinden, ook weet je niet waarom Hajar nou weg is gegaan en waar ze al die tijd heeft gezeten. Enerzijds is dat erg jammer want elke lezer zou willen weten hoe het nou afloopt tussen hen. Anderzijds is het ook wel weer een goed open einde, want doordat lezers die vragen hebben blijven ze er nog lang over nadenken en gaan ze zelf dingen bedenken.

Tot slot zette het onderwerp mij wel aan het denken. Het is namelijk niet gepast in onze maatschappij om als leraar een relatie te hebben met een van je leerlingen, maar als je dan hun verhaal leest dan lees je dat ze erg verliefd zijn op elkaar en dat het dus daardoor moeilijk tegen te houden is. Dat is wel een groot dilemma. Ook zet dit onderwerp je aan het denken over de Islam, de godsdienst van moslims. In hun cultuur is het al helemaal niet gepast om een relatie met een leraar aan te gaan en dan ook nog eens seks te hebben met hem.

Woorden: 400