Boek 10 - havo 5

Standaard verslag: Dinsdag

Elvis Peeters

 

Samenvatting:

Een oude man (76?) ligt wakker in zijn bed op de zolder van het vervallen huis waaruit hij weigert te vertrekken. Het huis staat in een wijk in Brussel. Hij wacht met opstaan totdat de duif, zoals elke morgen, landt op het dak. Hij denkt aan het meisje van de sociale dienst, die  er belang bij heeft dat hij uit het huis gaat en naar een verzorgingstehuis gaat. Maar de oude man is zo ver nog niet. Hij doet elke dag ongeveer hetzelfde. Hij lijkt een oude, eenzame man met wie je medelijden kunt hebben. Hij vertelt over zijn twee liefdespartners die allebei overleden zijn. De eerste Erna, was een ex-hoer, die op een zeker moment wilde stoppen en toen genegenheid bij hem zocht. Ze zijn van elkaar gaan houden, maar Erna rookte stevig en kreeg longkanker. Gedurende het ziekteproces heeft de oude man  haar goed verzorgd. Hij lijkt erg aardig voor haar te zijn geweest, maar een vreemd gegeven is dat hij zich omdat hij zich zo ergerde aan de poes van Erna, de kat tijdens de afwezigheid van zijn partner van drie hoog naar beneden heeft gekeild. Er werd daarna niet meer over het dier gesproken.

De tweede partner die hij daarna kreeg was Simone, ook een vrouw met wie hij het goed kon vinden, maar helaas kreeg ze de ziekte van Alzheimer en moest ze naar een inrichting. Inmiddels is ze overleden. Er lijkt dus allemaal niet zo veel te gebeuren in de roman, maar dan kennen we de schrijver Elvis Peeters (en vrouw) nog niet. Want in het verleden is er wel het een en ander gebeurd.

De start van de ellende die de lezer over zich heen krijgt, is eigenlijk de groepsverkrachting waarin de verteller heeft meegedaan toen hij negentien jaar was. Op een afgelegen plaats heeft hij met enkele plaatsgenoten het meisje Martha verkracht. Zijn vader heeft hem eerst een pak slaag gegeven met een leren riem en daarna werd de verteller door hem naar Belgisch Congo gestuurd, waar zijn zus en zwager een boerderij hadden. Hij gaat werken voor zijn zus, maar hij houdt zich niet goed aan afspraken. Hij heeft bovendien de smaak van de seks te pakken en de negerin die in het huis van zijn zus werkt, bevredigt zijn lichamelijke wensen. Hij verdwijnt bij zijn zus en sluit zich eerst aan bij het leger. Ze moeten allerlei dorpen controleren, maar er gaat een heleboel mis. Soms valt er een dode, maar dat is dan jammer. Later vertrekt hij naar Elisabethville, waar hij mensen  ontmoet die hem leren vliegen en varen. Hij wordt een echte vrijbuiter en kan in principe overal werken. Hij schiet op apen en antilopen: de apentanden draagt hij als een ketting om zijn nek, want daar gaat magische kracht van uit. In Elisabethville  ontmoet hij een andere blanke die hem chartert voor het rijden van zijn Stock Car in Leopoldville. Bij de race rijdt de man een mecanicien dood, ook dat gebeurt onder het motto van “jammer dan.” Daarna keert de verteller terug naar Elisabethville, waar hij in een drukkerij gaat werken, maar de opstand van de  rebellen in de provincie Katanga  wordt steeds heviger. De blanken moeten het vaak ontgelden. Op een dag staat de leider Tsjombe in de drukkerij en moet de verteller een pamflet met de onafhankelijkheidsverklaring  drukken. Hij sluit zich meteen aan bij de Katangese rebellen. Als hij maar een geweer in zijn handen kan houden. Niet lang daarna gaat hij werken voor andere opstandelingen, de Simba’s. Ze overvallen een missiepost, waar de missionaris het brevier leest met de gedichten van Guido Gezelle. Maar die helpen hem niet.  Er worden wreedheden begaan en bij één van de paters wordt een geslachtdeel afgesneden dat hij vervolgens moet opeten. Ook verkrachten de rebellen de nonnen. De verteller neemt ´´eén van de jonge nonnen voor zijn rekening en hij vindt dat ze daar blij om moet zijn: hij zal haar niet wreed martelen.  Tenslotte loopt deze groep tegen de lamp bij de blauwhelmen van de VN en hij wordt daarna naar België teruggestuurd. Zijn moeder verwelkomt hem op het vliegveld en er wordt nauwelijks gesproken over de wreedheden die in Congo zijn begaan. In de tussentijd heeft hij zijn moeder nauwelijks geschreven over wat er in Congo gaande was.

In Europa wordt de verteller vrachtwagenchauffeur . Hij wordt er zelf beter van, want er wil nog wel eens een vrachtje ergens blijven hangen. Op zijn reizen door Europa krijgt hij veel vrouwen in zijn bed, totdat hij een relatie krijgt met de ex-hoer Erna. Die brengt hem wel tot rust.

Tussen  de flashbacks die  steeds naar het Belgische verleden in Congo teruggaan, lezen we wat de oude, eenzame man de hele dag doet. Hij gaat boodschappen, doen, een krantje kopen, een kop koffie drinken in een stamcafé, gras snijden voor zijn dieren en verzinnen wat hij zal zeggen tegen het meisje van de sociale dienst. Die wil hem uit zijn appartement  halen en in een verzorgingstehuis wil onderbrengen. En daarmee de dag van deze oude, eenzame man met zo’n wreed verleden weer om. Dan gaat hij slapen en wachten op de woensdag die er ongetwijfeld weer uit zal zien als de vorige dag. Als het licht wordt, zal hij wachten op de duif….

https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-dinsdag-door-elvis-peeters

 

Overzichtelijke verhaalanalyse:

Thematiek

Misdaad: algemeen. De roman lijkt typisch in het werk van de schrijver. Er lijkt niets mis met de oude, ietwat eenzame man die in Brussel na twee huwelijken op zijn eigen dood wacht. De daden verlopen zoals ze verlopen. De gemeente ziet hem het liefste verkassen naar een verzorgingstehuis, maar daartegen verzet hij zich. Maar dan blijkt het verleden toch iets anders in petto te houden voor de lezer. De man is op zijn negentiende medeplichtig geweest aan een groepsverkrachting en hij is daarna door zijn vader naar Congo gestuurd. Maar in die Afrikaanse kolonie van België heerst een onafhankelijkheidstrijd met wreedheden over en weer. De oude man blijkt daar flink aan mee te hebben gedaan. Hij heeft zich aangesloten bij diverse groeperingen en het maakte hem eigenlijk niet uit voor welke groep hij vocht, als hij maar een geweer in zijn handen kon houden. In de oorlog worden de wetten aangepast aan de strijd. Doden en verkrachten, roven en plunderen vallen daar ook onder. De man lijkt daar later niet mee te zitten. Wanneer hij een paar negers gedood heeft, maakt hij in Congo een opmerking: "We mogen er wel een paar neerleggen, we hebben ook leven geschoten in hun vrouwen. Misschien is de eindbalans wel positief." Verkrachten en moorden, kan zo in één zin worden goedgepraat. Het thema van deze roman lijkt daardoor erg actueel te zijn. In de zomer van 2012 komen foto’s van executies in Nederlands-Indië naar buiten. Natuurlijk worden er in oorlogstijd aan beide zijden oorlogsmisdaden gepleegd (eufemistisch 'politionele acties' genoemd) en de politiek is er altijd in geslaagd om zulke acties in de doofpot te stoppen. De oude man heeft zich nadat hij uit Congo was nauwelijks hoeven te verantwoorden voor zijn wandaden. Hij brengt ze zelf evenmin ter sprake.

 

Motieven

Eenzaamheid. De hoofdpersoon is aan het eind van zijn leven en wacht op de dood. Hij heeft geen mensen meer om zich heen.

Liefde: De man is twee keer getrouwd geweest, maar is nu weer alleen.

 

Dood: Zelf wacht de man tot hij dood gaat. In zijn verleden heeft hij verschillende mensen vermoord.

 

Titelverklaring

Het verhaal van de verteller speelt zich geheel af op een dinsdag. Overigens valt dat alleen uit de titel op te maken en uit het motto. Want in de tekst wordt nergens vermeld dat de gebeurtenissen in het verhaalheden op een dinsdag spelen. Het is overigens niet zo belangrijk, want het verhaal zou evengoed op elke andere dag van de week kunnen plaatsvinden. De belangrijkste gebeurtenissen van de hoofdfiguur hebben zich in het verleden afgespeeld. Eigenlijk wacht hij gewoon op de dingen die komen gaan, in casu op de dood.

 

Structuur en perspectief:

Het verhaal speelt zich af op één dag. De hoofdfiguur wordt op een dinsdagochtend wakker: hij beleeft zijn herinneringen aan zijn tijd in Congo en aan de relaties met twee vrouwen, daarna gaat hij ’s avonds weer naar bed.

Het verhaal wordt opgebouwd in 31 korte hoofdstukken die overigens geen titel hebben en geen  nummering. De stukjes van de Dinsdag worden verteld in de personale vertelvorm en in de o.t.t. De passages uit het verleden zijn flashbacks die in de ik-vorm worden verteld en in de o.v.t. het effect dat daarmee wordt bereikt, is dat je meer direct bij de gebeurtenissen wordt betrokken en dat je iets meer afstand neemt van de gebeurtenissen in het heden. Dat doet de hoofdfiguur namelijk ook.

De dag gaat voorbij, de hoofdpersoon gaat slapen en zal de volgende dag waarschijnlijk weer gewoon wakker worden met dezelfde soort dag voor de boeg.

 

Stijl

Elvis Peeters schrijft in een heldere, zakelijke stijl. Korte krachtige zinnen. De gebeurtenissen in Congo worden vrij zakelijk en emotieloos verteld. Zulke dingen gebeuren nu eenmaal in oorlogstijd. Ook in het heden lijkt de oude man geen last te hebben van spijt of schuldgevoelens.

https://www.scholieren.com/verslag/zekerwetengoed/dinsdag-elvis-peeters

 

Over de schrijver:

Elvis Peeters is het muziekpseudoniem van Jos Verlooy (1957), afkomstig uit Grimbergen (Verbrande Brug), en tevens het schrijverspseudoniem van het duo bestaande uit Verlooy en zijn vrouw Nicole van Bael.

Verlooy begon in 1982 bij de punkgroep Aroma di Amore die de finale van Humo's Rock Rally haalde. Begin jaren 90 houdt hij zich meer bezig met schrijven. De eerste verhalenbundel verscheen in 1992 en de eerste roman Spa in 1998. Hij maakte ook theaterstukken. Een aantal van zijn boeken, vooral de recentere, werden geschreven door Verlooy samen met zijn echtgenote Nicole van Bael, maar het duo blijft gezamenlijk het pseudoniem Elvis Peeters gebruiken.

Verlooy is eveneens zanger van de muziekgroepen Wilderman, De Legende, Peeters en Angst en de Bange Konijnen. Peeters schreef het voorwoord van de nieuwe vertaling van het Communistisch Manifest. In 2016 won Peeters de Gerrit Komrij-prijs[1] voor zijn vertalingen van de gedichten van Henric van Veldeke.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Elvis_Peeters

 

Eigen mening:

Ik vond het boek ‘Dinsdag’ een erg heftig en indrukwekkend boek. Ik was vooral erg onder de indruk van sommige fragmenten uit het boek. Zo heeft deze man gruwelijke dingen gedaan, maar praat hij er zo licht over. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de groepsverkrachting van de nonnen. Hierbij zegt hij tegen een van de nonnen dat ze blij moet zijn, omdat hij haar niet wreed zal martelen. Maar ondertussen gebeurd er toch een traumatische ervaring voor die non. En bij vele van zijn gruwelijkheden zegt hij ook steeds (zijn motto) : “Jammer dan”. Alsof hij geen benul heeft van wat de ernst van de zaak is en niet wetende wat een mensenleven waard is. Dat vond ik wel erg heftig. Ook was een ander fragment uit het boek erg heftig. Dit was het fragment waarbij het geslachtsdeel van een pater er afgesneden werd. Als dat nog niet erg genoeg was, werd hij ook gedwongen om het op te eten. Toen heb ik het boek ook even opzij gelegd. Puur omdat ik het gruwelijk was wat je las.

Verder werd het boek uit het ik-perspectief gelezen. Dit vond ik erg prettig, zo wist je ook precies wat hij dacht op het moment dat deze gruwelijke daden plaatsvonden. Wat ik ook erg opmerkelijk vond was dat hij geen greintje berouw toonde. Hij had werkelijk waar nergens spijt van. Dit vond ik wel erg, want de daden die hij had gepleegd waren echt onmenselijk. Als u de vraag ook aan mij had gesteld “Kan je iemand verantwoordelijk stellen voor wat hij in zijn jaren 20 heeft gedaan?” zou ik ook direct ‘Ja’ antwoorden. Ik zou het boek zeker aan andere aanraden, ondanks het heel erg heftig is, is het ook erg boeiend om te lezen hoe iemand zo kan leven.