Standaardverslag De donkere kamer van Damokles
Auteur Willem Frederik Hermans
Samenvatting
Henri Osewoudt verlaat zijn geboortedorp om bij zijn oom en tante te gaan wonen nadat zijn moeder zijn vader heeft vermoord. Hij groeit op in Amsterdam, heeft een relatie met zijn nicht en doet aan judo. Als hij achttien is geeft hij aan geen interesse te hebben in studie, hij trouwt met zijn nicht, Ria Nauta, en verhuist terug naar Voorschoten om de sigarenwinkel van zijn vader weer te openen. Zijn moeder komt bij Henri en Ria inwonen. De oorlog begint. Osewoudt wordt afgekeurd en hoeft dus niet het leger in, maar hij helpt wel mee in de burgerwacht van Voorschoten.
Op een dag komt Dorbeck met wat andere soldaten de winkel binnen, Dorbeck lijkt sprekend op Ossewoudt, alleen is Dorbeck wat mannelijker en heeft hij zwart haar. Hij laat een fotorolletje bij Osewoudt achter om te laten ontwikkelen. Als Dorbeck twee dagen later terugkomt zijn de foto’s nog steeds niet klaar. Nederland heeft zich al overgegeven. Dorbeck wil dat Osewoudt hem een pak leent en zijn uniform en pistool begraaft. Osewoudt doet dit alles. Als Osewoudt de foto’s wil ontwikkelen mislukt dit, maar omdat hij zoiets niet aan Dorbeck wil vertellen koopt hij een Leica en maakt zelf foto’s van militaire objecten.
Dorbeck geeft Osewoudt een nieuwe opdracht. Dorbeck geeft hem een pistool voor een moordaanslag. Samen met Zéwüster, een medewerker van Dorbeck, brengt hij in Haarlem drie mannen om.
Osewoudt hoort een tijd lang niets van Dorbeck, maar dan ontvangt hij een brief met de vraag of hij de foto's van het allereerste rolletje naar een bepaalde postbus wil sturen. Osewoudt wil een ontmoeting met Dorbeck en gaat dus naar de postbus toe om te zien wie de post ophaalt, het wordt opgehaald door een heilsoldate.
Vrij snel daarna wordt hij opgebeld door Elly Meier, zij zegt uit Engeland te komen en dringend op zoek te zijn naar een schuilplaats. Hij brengt haar naar zijn oom in Amsterdam. Hij hoort via via dat zijn moeder en Ria zijn opgepakt en hij kan nu zelf ook niet langer naar huis toe. Bij de Joodse studente Marianne, met wie hij een relatie begint, laat hij zijn haar zwart verven. Hij lijkt nu precies op Dorbeck.
Opnieuw volgt er een opdracht van Dorbeck. Dit keer gaat het om een hoge man van de Gestapo die vermoord moet worden. Osewoudt werkt bij deze opdracht samen met een andere vrouw. Wanneer zij beiden terugreizen met de trein wordt de vrouw opgepakt, Osewoudt niet. Maar wanneer hij diezelfde avond met Marianne in de bioscoop zit ziet hij zijn eigen foto op het scherm verschijnen met het onderschrift dat hij gezocht wordt. Hij vlucht wel maar het duurt niet lang of hij wordt gearresteerd. Hij wordt gemarteld en belandt in het ziekenhuis, maar hij word bevrijd. Hij duikt onder bij Labare waar hij in een volledig verduisterde kelder foto's ontwikkeld. Maar hier is hij ook niet veilig. De Duitsers overvallen het pand van Labare en Osewoudt wordt opgepakt.
Tijdens deze tweede gevangenschap wordt Osewoudt beter behandeld. Dit heeft hij vooral te danken aan de hooggeplaatste Ebernuss die een zwak voor Osewoudt lijkt te hebben. Ebernuss probeert zijn vertrouwen te winnen door Marianne, die Osewoudts kind draagt, vrij te laten. Toch twijfelt Ebernuss aan de verhalen die Osewoudt over Dorbeck vertelt, daarom wil hij Dorbeck ontmoeten. Samen met Osewoudt gaat hij naar een halfgeheim café waar Dorbeck ook aanwezig is. Dorbeck geeft Osewoudt kristallen om de wijn van Ebernuss te vergiftigen. Wanneer dat gebeurd is, vluchten Osewoudt en Dorbeck in de auto van Ebernuss. Dorbeck vertelt Osewoudt dat Ria nu samenwoont met de zoon van de apotheker, de NSB’er, en dat Marianne aan het bevallen is. Osewoudt krijgt een verpleegstersuniform waardoor hij door zijn kleine gestalte en baardloze gezicht onherkenbaar is. Wanneer Osewoudt bij de kraamkliniek aankomt en naar Marianne informeert, krijgt hij het levenloze lichaampje van hun kind te zien. Hij is erg van slag en een Duitse soldaat die wel wat vriendelijks wil doen voor de mooie vrouw waar hij Osewoudt voor aanziet, neemt hem mee in zijn auto en brengt hem naar Voorschoten. Daar doodt Osewoudt Ria en nadat ze nog wat verder gereden zijn, doodt hij ook de Duitser. Met behulp van een arts komt hij uiteindelijk in Breda, deze stad is al bevrijd. In Breda meldt hij zich direct maar tot zijn grote verbazing, wordt hij gearresteerd. Hij wordt beschuldigd van verraad. Hij wordt zelfs naar Engeland gebracht en het lukt hem niet om te bewijzen dat hij geen verrader is. Dorbeck is de enige die hem vrij zou kunnen pleiten, maar die is onvindbaar. Osewoudt kan niet aantonen dat Dorbeck echt heeft bestaan. Hij lijkt zijn verstand te verliezen en wanneer hij wegrent wordt hij neergeschoten. Hij overlijdt aan zijn verwondingen.
Analyse:
Thema:
Het thema van het verhaal is oorlog en verraad. Het verhaal speelt zich af in de tweede wereldoorlog.
Motieven:
Het eerste motief is het dubbelgangersmotief. Dorbeck en Osewoudt lijken heel veel op elkaar, alleen Dorbeck is de man die Osewoudt altijd al had willen zijn. Het tweede motief is foto’s, Osewoudt moest op het begin van het boek foto’s voor Dorbeck brengen. Daarna begon Osewoudt zelf foto’s te maken met zijn leica. Op het einde van het boek moesten de foto’s Osewoudts onschuld bewijzen, maar ze werden niet terug gevonden.
Personages:
Hoofdpersonage:
Henri Osewoudt
Bijpersonages:
Dorbeck
Ria
Marianne Sondaar
Perspectief:
Het verhaal word vanuit een alwetende verteller verteld, met Ossewoudt als hoofdpersoon.
Ruimte:
Het verhaal speelt zich vooral af in Nederland in de plaatsen, Voorschoten, Den Haag, Leiden, Haarlem en Breda. En een deel van het verhaal speelt zich af in Engeland.
Tijd:
Het boek speelt zich af in de tweede wereldoorlog. Het begint in 1932, met de jeugd van Ossewoudt, en het boek eindigt in 1945.
Spanning:
Er was zeker spanning aanwezig. Osewoudt zit in het verzet en heeft veel mensen vermoord. Hij is ook twee keer gevangen genomen. Er gebeurt best veel in het boek, Osewoudt ontmoet veel mensen op veel verschillende plaatsen.
Einde:
Op het einde van het boek word Osewoudt beschuldigd van verraad. Hij word naar Groot-Brittannië gebracht. Niemand gelooft dat Dorbeck heeft bestaan, en ik begon ook te twijfelen. Er was een foto die kon bewijzen dat hij echt heeft bestaan, maar die was onvindbaar. Osewoudt zegt dat hij niets is zonder Dorbeck. Hij rent naar buiten en word neergeschoten, hij overleed aan zijn verwondingen.
Titel:
De donkere kamer verwijst, behalve naar de kamer waar de foto’s ontwikkeld worden ook naar de cellen waarin Osewoudt verblijft. Damokles verwijst naar een mythologisch figuur. Damokles is een dienaar van Dionysius en wil voor een dag de macht van zijn heerser. Dus Damokles mag dan voor deze ene dag op de troon van Dionysius zitten en geniet van alle rijkdom, maar dan zegt Dionysius hem omhoog te kijken en daar ziet hij boven zijn hoofd een zwaard aan een paardenhaar hangen. Dit zwaard boven zijn hoofd staat voor de constante dreiging die boven geluk en rijkdom hangt. De dreiging is in dit geval niet afkomstig van een zwaard, maar van een-mislukte- foto, die de onschuld van de hoofdpersoon had moeten bewijzen.
De schrijver
Willem Frederik Hermans (1921-1995) wordt algemeen beschouwd als de belangrijkste
Nederlandstalige schrijver van de twintigste eeuw.
Hij ging na het gymnasium fysische geografie studeren aan de universiteit van Amsterdam.
Hij begon in de jaren 50 zijn eerste romans over de tweede wereldoorlog te schrijven. Behalve romans publiceerde hij in de loop der jaren ook verhalen, essays, poëzie, vertalingen en toneelwerk. Vertalingen van zijn werk verschenen in Duitsland, Noorwegen, Zweden, Engeland en Amerika, Frankrijk, Griekenland, Slovenië en Estland.
Mijn mening
Op het begin moest ik er even inkomen, maar ik vond het een leuk boek. Na een tijdje werd ik wel even verward, ik snapte namelijk niet meer wat er aan de hand was. Er zijn namelijk veel personages en er gebeurt veel in het boek. Maar nadat ik even had terug gelezen kwam ik er toch weer helemaal in. De schrijver heeft wel een fijne schrijfstijl, al was het even wennen. Dat het boek vanuit een alwetende verteller werd verteld maakte het verhaal niet beter of slechter. Ik dacht altijd dat ik met een alwetende verteller minder met het personage mee kon leven of dat het boek minder spannend werd. Maar dit was niet zo, het was een goed boek. Ik was benieuwd hoe het af zou lopen. Ongeveer halverwege het boek begon ik me af te vragen of Osewoudt, net als zijn moeder, ook geestelijk niet in orde was. Nu ik het boek uit heb gelezen weet ik het nog steeds niet zeker, dit vind ik wel jammer.
https://www.scholieren.com/verslag/verslag-nederlands-de-donkere-kamer-van-damokles-76267
http://www.zoekboekverslag.nl/boekverslag-25288.html
http://www.willemfrederikhermans.nl/