Standaardverslag
Klaproos
Anne-Fleur van der Heiden
Samenvatting:
Heden
Noor gaat op haar 26e verjaardag naar Rotterdam waar haar aan heroïne verslaafde moeder Jossie en haar stiefvader Las wonen. Las heeft te horen gekregen dat hij een terminale kanker heeft. Noor is jaren niet bij haar moeder geweest. Ze ziet de ellende waarin het armoedige en hulpeloze stel verkeert. Op de terugweg gaat ze in Utrecht langs haar vorige vriend Tygo: ze heeft seks met haar ex. Erg opwindend is dat niet. Noor woont ook in Utrecht en werkt als autoverkoopster. Ze rijdt een auto door de ruit van de showroom. Later wordt ze zelfs een tijdje op non-actief gezet.
Verleden
Toen Jossie zwanger van Noor raakte, was daar niet iedereen blij mee. De relatie met de biologische vader van Noor is er nooit geweest en zijn opvolger in bed, Danny, was ook niet geweldig: hij mishandelde Jossie soms. Na die eerste vriend kwam een Marokkaanse lover, Kamal. Dat ging eerst goed, maar ook hij begon Jossie te mishandelen. Daarna kwam Las in het leven van Jossie en Noor die toen zes jaar was. Ze vond het eerst een vreemde man, maar eigenlijk zorgde hij wel goed voor haar. Het ging mis toen Jossie en Las aan de heroïne verslaafd raakten. Jossie zorgde niet zo goed voor Noor (vgl. het hoofdstuk waarin beschreven wordt dat ze haar een keer kwijt raakte in de stad.)
De Kinderbescherming greep later in en Noor moest uiteindelijk aangeven bij wie ze wilde wonen. Ze koos voor haar opa, hoewel haar oma een stevige drinkster was. Ieder jaar moest het verzoek worden herhaald. Van haar moeder hoorde ze of zag ze weinig. Noor was niet heel aantrekkelijk vanwege haar asymmetrische uiterlijk, haar rare borsten en een opvallende vagina. Ze kan goed leren, maar gaat toch van het vwo af vanwege haar motivatie. Op haar 16e wordt ze ontmaagd, op haar 17e geopereerd aan haar vagina. Ze krijgt een relatie met Alex in Barcelona, maar daarover wordt weinig verteld, net als over de relatie met Tygo.
Heden
Na het eerste bezoek blijft Noor haar moeder en Las bezoeken. Ze ziet ook dat ze niet uit de greep van de verslaving kunnen blijven. Als ze boodschappen met Las doet, moet zij betalen. Jossie beweert dat ze ook terminale kanker heeft, maar Noor hoort van de artsen dat dit niet waar is. Ze bezoekt met Las o.a. zijn vader die in een verpleeghuis zit. Op de terugweg laat ze haar kamer zien. Ook gaat ze een keer met Jossie en Las- in rolstoel- naar het strand van Scheveningen. Met Las gaat het steeds minder goed. Hij is echt terminaal en vlak na Kerst overlijdt hij. Jossie moet wachten met de crematie tot ze groen licht van de gemeente Rotterdam krijgt. Die moet namelijk alles betalen. Zij en Noor houden een toespraakje. Die van Noor is gericht op Las, die van Jossie op zichzelf.
Toch gaat Jossie in het nieuwe jaar naar een afkickkliniek. Ze wil van de heroïne af. Het gaat allemaal maar moeizaam. Noor blijft haar bezoeken. Ze heeft kans op een nieuwe woning, die opa moet opknappen. Later brengt Jossie ook een bezoek aan Utrecht. Ze wandelen samen en zien onderweg klaprozen. Noor denkt terug aan wat Las daarover heeft verteld. (de basis voor heroïne)
In het allerlaatste hoofdstuk is Noor met haar opa in de nieuwe woning van Jossie. Opa heeft oude films op dvd laten zetten. Noor ziet hoe haar jonge en mooie moeder haar op de eerste verjaardag liefdevol op schoot neemt. Het kan dus raar en fataal lopen in een kinderleven, als de heroïne een rol gaat spelen in het bestaan van ouders. Dat is wel een triest oordeel van de vertelster.
Analyse:
Personages:
Noor
De vertelster is het belangrijkste personage in deze coming of ageroman. Ze groeit op in een gezin met een aan heroïne verslaafde moeder die na twee mislukte liefdesrelaties het leven deelt met Las. Heroïne staat daarin centraal en Noor wordt verwaarloosd. Ze mag van de kinderrechter beslissen bij wie ze wil wonen en ze kiest voor het gezin van opa en oma. Oma is echter alcoholiste en dus ook niet zo'n goed voorbeeld, maar opa zorgt goed voor haar. Ze groeit op met allerlei moeilijke toestanden: ze is lichamelijk niet zo aantrekkelijk, heeft twee mislukte liefdesrelaties, een minder leuke baan waarin ze zich ook niet senang voelt. Op haar 26e gaat ze terug naar Rotterdam om haar moeder en stiefvader te ontmoeten/ Die zitten nog steeds in de drugswereld en financieel gezien moet ze zelfs bijspringen. Verslaafden zijn leugenaars en moeder vertelt haar ten onrechte dat ze ook kanker heeft. Las is wel terminaal en sterft niet lang nadat ze weer op bezoek is geweest. Noor houdt een mooie toespraak voor Las en houdt ook daarna de vinger aan de pols wat haar moeder betreft: ze steunt haar bij het afkicken en het zoeken naar een nieuwe woning. In het laatste hoofdstuk wordt Noor geconfronteerd met een filmpje toen ze baby was. Toen was haar moeder nog mooi en liefdevol.
Las en Jossie
Las en Jossie zijn de prototypes van de heroïneverslaafden. Ze doen alles om aan geld te komen voor een nieuw shot. Ze verkopen de straatkrant bij de Lidl, bestreden al hun geld aan heroïne, moeten poffen en bouwen schulden op. Jossie zorgt niet goed voor Noor en wordt daarom uit de ouderlijke macht ontzet. Las probeert er nog wel wat van te maken. Als hij ongeneeslijk ziekt wordt, gaat Noor hen weer opzoeken. Daarna houdt ze het contact. Las sterft en wordt op kosten van de gemeente begraven. Jossie probeert haar leven toch weer wat op te pakken: een nieuwe woning, een gang naar een afkickkliniek en contact met Noor. Ze gaat zelfs een keer naar Utrecht. Is er toch nog hoop?
Opa
De opa van Noor speelt zoals wel vaker het geval is de rol van de achteropvang. Grootouders laten hun kleinkinderen niet in de steek. Uit tekstgegevens blijkt dat ze goed zorgen voor Noor, ook al hebben zij ook niet alles in de hand. Oma is alcoholiste en op de schoolloopbaan van Noor hebben ze ook niet veel grip.
Motieven:
Coming of age
We volgen als lezer de ontwikkeling van Noor: van schoolkind tot volwassene. Ze is een ongewenst kind (haar biologische vader is nooit in beeld geweest) en ze krijgt te maken met een relatie van haar moeder die haar moeder mishandelt. daarna komt las in haar leven als stiefvader. Maar omdat Las en haar moeder verslaafd raken aan heroïne moet ze worden opgenomen door haar opa en oma. Daarom moet Noor van school veranderen en ze moet op een andere manier door het leven als de meeste kinderen van haar leeftijd. Ze is niet heel aantrekkelijk, wordt op haar 16e ontmaagd, op haar 17e geopereerd aan haar schasamlippen. Ook wordet ze door twee geliefdes aan d ekant geschoven: Alex in Barcelona en Tygo in Utrecht. Ze heeft een baan als autoverkoopster, maar ook dat gaat niet zonder problemen. Haar moeder wil graag dat ze terugkomt om haar en haar relatie Las te bezoeken. Kortom, een leven vol problemen voor Noor. De lezer volgt haar weg naar de volwassenwording.
Sociale problemen
Las en Jossie komen in de financiële en sociale problemen, omdat ze aan de heroïne verslaafd zijn. Ze hebben grote schulden en kunnen hun dagelijkse boodschappen eigenlijk niet betalen. Ze zijn aangewezen op de sociale hulpverlening. Jossies kind wordt haar ontnomen. Dat moet van de Kinderbescherming in een pleeggezin (bij opa en oma) worden ondergebracht.
Dood
Vooral de dood van Las speelt een flinke rol in de roman. Hij heeft kanker en sterft kort na de kerst. Er is geen geld om hem te cremeren en de gemeente Rotterdam moet bijspringen. Noor spreekt op zijn crematie. Al eerder was ze met de dood geconfronteerd toen haar oma aan een hartaanval overleed.
Prostitutie
Het staat er niet met zoveel worden, maar je kunt tussen de regels doorlezen dat Jossie zich ook heeft geprostitueerd om aan geld te komen.
Minderwaardigheidscomplex
Door haar onaantrekkelijke uiterlijk en haar afkomst voelt Noor zich toch wat minder dan de kinderen uit haar omgeving. Ze heeft rare borsten en een vreemde vagina. daarvoor laat ze zich opereren. Maar in veel dingen die Noor onderneemt, mislukt het. In haar baan komt ze onhandig over (ze rijdt een glazen pui eruit) in het weekendje naar Barcelona gaat ook van alles mis en bij het feestje van haar buurman komt ze in een alcoholcoma. Noor is eigenlijk niet veel minder dan een ‘loser.'
Kindertijd & kinderleed
Je kunt spreken van een bedorven jeugd van Noor. Ze was als kind niet gewenst,(haar biologische vader was al weg voordat ze werd geboren) maakt de mishandeling van haar moeder mee. Daarna raken haar moeder en Las verslaafd en moet ze uit huis worden geplaatst. Ze komt in ene nieuwe omgeving, waarin ze ook nog eens wordt geconfronteerd met het alcoholprobleem van haar oma. Noor heeft een moeilijke kindertijd achter de rug.
Alcoholproblemen
De oma van Noor is een alcoholiste. Toch wordt Noor in het gezin opgenomen, omdat ze niet bij haar moeder mag blijven. Zelf worstelt Noor ook een keer met een alcoholprobleem als ze naar een feestje van de buren gaat. Ze drinkt zoveel alcohol dat ze in coma raakt en naar het ziekenhuis wordt afgevoerd.
Huiselijk geweld
Jossie is in haar eerste twee relaties slachtoffer van huiselijk geweld. Ze wordt geslagen door Danny, een vroege partner en ook door de Marokkaan Kamal.
Titelverklaring:
De titel klaproos wordt op blz. 168 voor de lezer uit de doeken gedaan. Jossie is op bezoek gekomen bij Noor. Ze gaan samen wandelen en lopen langs een oud spoor. Daar groeien klaprozen. Noor herinnert zich wat Las haar vroeger over klaprozen heeft verteld. Uit klaprozen'melk' wordt opium gewonnen en opium is de grondstof voor heroïne. Noor wil een klaproos plukken voor de op dat moment zieke Jossie, maar Las zegt dat het niet veel zin heeft. "Klaprozen verwelken een dag nadat je ze geplukt hebt.
Door die uitspraak te verbinden met het leven van Noor, kun je interpreteren dat de titel niet alleen naar de heroïneproblematiek van Jossie en Las verwijst, maar ook kan terugslaan op Noor. Er wordt namelijk door haar oma aangegeven dat het 'roosje van Noor geplukt is' nadat ze ontmaagd werd. Is dat ook niet een begin van het verwelken van een meisje? De relaties die ze daarna heeft met Alex en Tygo doen daar wel sterk aan denken. Het gaat met Noor niet goed in het huiselijk leven (ze moest het huis uit) met haar liefdesrelaties, met de verhouding tot haar moeder en het gaat ook nog eens slecht in haar baantje , waar ze onhandig opereert. Noor is een 'klaproos'. Ze vertelt van zichzelf dat ze er niet zo aantrekkelijk uit ziet. (borst/vagina) En het was allemaal zo mooi begonnen zien we in het allerlaatste hoofdstuk, met een liefdevolle moeder en een mooie baby.
Structuur & perspectief:
Deze debuutroman wordt onderverdeeld in 39 relatief korte hoofdstukken. De hoofdstukken zijn niet genummerd, maar hebben wel een titel. Die titel komt meestal in het hoofdstuk letterlijk terug. ( bijv. Fuck a duck, Tummetje, Haar roosje is geplukt, Barcelona) .
In het eerste deel van de roman lopen heden en verleden (Noors jeugd) afwisselend door elkaar heen. Als die geschiedenis helemaal is verteld, (iets na het midden), blijft de lezer met de vertelster alleen maar in het heden (de dood en de crematie van Las en het afkicken van de moeder).
Er zit een mooie spiegeling in de roman. In het eerste hoofdstuk is Noor jarig. Op haar 26e verjaardag bezoekt ze haar moeder. In het laatste hoofdstuk ziet ze een film over haar eerste verjaardag.
Het perspectief van de roman ligt bij een ik-vertelster, Noor. In het heden is ze 26 jaar en ze vertelt aan de lezer het verhaal van haar verslaafde moeder en haar bedorven jeugd. In het verleden vertelt ze in de o.v.t. en in het heden gebruikt ze de o.t.t.
Kenmerk is ook dat de schrijfster verhaallijnen oproept die ze niet invult: de relatie tussen Noor en Alex in Barcelona wordt aangehaald maar niet beschreven, datzelfde geldt voor de relatie met Tygo.
Einde:
Het verhaal heeft een open einde.
Er wordt niet meer verteld hoe het verder met de relatie tussen Noor en Jossie gaat of afloopt.
Thema:
Drugsverslaving
Informatie over de schrijver:
Anne-Fleur van der Heiden is 32 jaar oud. Ze schreef het boek ‘klaproos’ toen ze nog bezig was met haar opleiding aan de schrijversvakschool. Klaproos is haar enigste boek tot nu toe. Zij schreef dit boek na aanleiding van haar eigen verhaal. Haar ouders deden beide aan drugs. Haar vader is hier 4 jaar geleden aan overleden.
Eigen mening:
Ik heb dit boek gekozen omdat veel mensen die ik ken dit boek al hadden gelezen. Zij hadden verschillende meningen dus ik was benieuwd wat ik ervan zou vinden. De kaft en flaptekst spraken me niet echt aan maar toch heb ik hem gekozen. Iets wat ik normaal niet zou doen, maar nu dus wel. Ik vond het boek makkelijk door te lezen, dit kwam mede doordat het verhaal vanuit een ik-perspectief geschreven is.Dit maakt een boek voor mij gelijk een stuk duidelijker en fijner om te lezen. Ik houd niet zo van flashbacks in een boek, dat heeft dit boek wel en dat vond ik dus wat minder. Verder lees ik overal dat dit boek ook humor bevat maar dit vind ik echter niet. Ik heb nergens humor kunnen vinden. Het onderwerp van dit boek is iets wat mij normaal interesseert maar mijn interesse werd niet aangewakkerd in dit boek, wat ik erg jammer vind. Het boek had denk ik ook leuker kunnen worden als de personages wat leuker waren. Ik kon me namelijk niet inleven in de personages en vond ze ook wat aan de saaie kant. Kortom ik zou dit boek niet nog een keer lezen, maar voor één keer was het prima.
Bronnen:
https://www.scholieren.com/verslag/zekerwetengoed/klaproos-anne-fleur-van-der-heiden
https://www.ncrvgids.nl/boek-recensenten/klaproos-anne-fleur-heiden/