Hoe kan een robot oma minder eenzaam laten voelen?

Hier volgt een voorbeeld met een veelvoorkomend "onderzoeksontwerppatroon" (research design pattern): Eerst overzicht krijgen van de situatie en bestaand werk in Veld en Bieb, dan een oplossing ontwerpen en mogelijk realiseren in Werkplaats, om het vervolgens te evalueren in Lab en Showroom. Dit is een voorbeeld van een lineair proces.

Een vraag, kans of probleem om op te lossen komt vaak uit de praktijk. Stel je bezoekt je oma en ze vertelt dat ze zich vaak eenzaam voelt. Je hebt wel vaker gehoord dat oude mensen zich eenzaam voelen. Hier ligt blijkbaar een veelvoorkomend probleem. Je hebt toevallig net een project met robots achter de rug - zou dat hier misschien een geschikte oplossing kunnen zijn?

Een project begint meestal met het krijgen van meer overzicht en inzicht in het probleem. Wanneer voelt oma zich eigenlijk eenzaam en wanneer juist niet? Wat wil oma zelf? Je wilt informatie uit de toepassingscontext - de situatie waar de oplossing toegepast gaat worden. Overzicht van de toepassingscontext? Dan kom je uit in de strategie Veld. Je zou oma kunnen interviewen. Als je een methode gaat gebruiken, check dan vooral wat belangrijke punten zijn om dit goed te doen (Biebstrategie!). Je wilt niet alleen maar gezellig een kopje thee drinken met oma, maar ook zeker weten dat je antwoorden krijgt op je vragen. Je kunt bijvoorbeeld voor een interview een topic lijst opstellen. Ook hiervoor kun je weer even naar de Biebstrategie: Wat is er al bekend over wat bijdraagt aan het gevoel van eenzaamheid bij ouderen? Staan daar bepaalde onderwerpen bij waar je ook naar wilt vragen bij oma? En als je toch in het bejaardentehuis bent, kun je misschien ook nog een paar andere oma's interviewen om te kijken of je een oplossing kunt maken die meerdere mensen zou kunnen helpen.

Nu je beter inzicht hebt in het probleem dat je probeert op te lossen en de wensen van de oma's, is een goede volgende stap te kijken wat anderen al hebben gedaan. Overzicht in Beschikbaar werk: de Biebstrategie. Bestaat de oplossing al? Of zijn er misschien wel pogingen gedaan, maar waren er nog wat problemen mee? Daar kun je mooi van leren voor je eigen (betere) oplossing. Bieb kan ook nuttige informatie geven over bestaande onderdelen die je zou kunnen hergebruiken, zoals een geschikte schattige robot of een softwarebibliotheek voor spraakherkenning en spraakgeneratie. Check ook de best practices rond de methoden en processen die je wilt gaan gebruiken. Veelgebruikte manieren om informatie in de Biebstrategie te vinden is natuurlijk door te zoeken op het internet of door een expert om input te vragen (tip: gebruik ook bij zo'n interview weer iets als een topic lijst). De biebstrategie bespaart je vaak veel werk doordat je verder kunt bouwen op het werk van anderen voor je - "Standing on the shoulders of giants".

Je hebt de wensen en inspiratie uit je gesprekken met oma's en bestaand werk. De volgende stap is te komen tot een ontwerp en deze te realiseren. Het is tijd voor innovatie in de Werkplaats. Brainstormen, interacties ontwerpen, prototypes bouwen en uitproberen zijn allemaal activiteiten die je hier zou kunnen doen. Ook hier is weer de methodische aanpak belangrijk. Zomaar lukraak een oplossing in elkaar klikken maakt de kans vrij klein dat de oplossing ook echt bruikbaar gaat zijn. Ook vanuit deze strategie zul je regelmatig kleine uitstapjes maken naar andere strategieën, bijvoorbeeld naar Bieb om informatie in te winnen hoe je bepaalde dingen het beste kunt doen, naar Veld om verder inzicht te krijgen in de context van gebruik en naar Lab om even kort te testen of je oplossing wel lijkt te werken zoals je hoopt of een tussentijds prototype te demonstreren aan oma.

Als je dan een prototype hebt gerealiseerd is de hamvraag: zorgt de robot ook werkelijk voor minder eenzaamheid bij oma? Je wilt zekerheid in de Toepassingscontext: tijd voor de Lab-strategie. Het doel is hier te evalueren of je oplossing werkelijk het probleem oplost en aan de eerder geformuleerde eisen en wensen voldoet. Voor verschillende soorten eisen zijn verschillende soorten tests. Je zou oma kunnen vragen om elk uur aan te geven hoe ze zich voelt, op een gewone dag en hetzelfde op een dag met de robot, om dit met elkaar te vergelijken. Als de andere oma's ook weer mee willen doen, dan heb je nog meer zekerheid!

Nu missen we nog een heel belangrijke onderzoeksstrategie, namelijk Showroom. Showroom geeft zekerheid ten opzichte van Beschikbaar werk. Voegt jouw oplossing werkelijk wat toe ten opzichte van al bestaande oplossingen? Stel bijvoorbeeld een vergelijking op tussen jouw oplossing en al bestaande sociale robots waarin duidelijk wordt wat de verschillen zijn. En laat je je werk zo achter dat anderen er weer op door zouden kunnen bouwen? Zorg voor goede documentatie.