Hoog- en laagwater
Nijmegen ligt aan de Waal. Tussen deze stad en de rivier ligt een kade. Meestal kun je overal op de kade lopen zonder natte voeten te krijgen. Dan staat het water van de rivier enkele meters lager dan de rand van de kade. Maar af en toe staat het water in de Waal zó hoog dat een deel van de kade overstroomt.
Hoe hoog of laag het water in de Waal staat, hangt ervan af hoeveel water deze rivier afvoert. De hoeveelheid water die een rivier afvoert, heet debiet. Debiet wordt gemeten in kubieke meter water per seconde (m3/s).
Bij hoogwater is het debiet groot, bij laagwater is het debiet juist laag. Als het debiet het hoogst is, spreekt men van piekafvoer van de rivier.
Gedurende het jaar varieert het debiet van de Waal, de Rijn, de IJssel en de Schelde. ’s Winters is hun debiet in de regel hoog want van het regenwater dat in het stroomgebied valt, verdampt er weinig voor het de rivieren bereikt.
In de zomer is hun debiet meestal laag want van het regenwater dat in het stroomgebied valt, verdampt een groot deel voor het de rivieren bereikt.
Het verschil tussen het hoogste debiet (de piekafvoer) en het laagste debiet in een rivier gedurende het jaar heet het regiem van de rivier.
Water van neerslag in het stroomgebied van een rivier, heeft tijd nodig om de rivier te bereiken. Die tijd is de vertragingstijd. Die is kort als het water op een harde bodem valt waarin het niet weg kan zakken. De vertragingstijd is lang als het water op een zachte bodem valt, daarin wegzakt en via de bodem uiteindelijk de hoofdrivier bereikt.
Kijk naar deze twee grafieken en beantwoord:
Hoogteverschillen en stroomsnelheid
Naast de hoeveelheid water die de rivier vervoert, is ook de snelheid waarmee dat gebeurt van belang. Water stroomt van hoog naar laag en zoekt altijd het laagste punt op. Hoe groter het hoogteverschil in de loop van de rivier, hoe sneller het water stroomt. Hoogteverschillen worden in twee begrippen uitgedrukt:
Wanneer heeft regenwater dat in een gebied aan weerszijden van een rivier valt de meeste tijd nodig om de rivier te bereiken, als dat gebied volgebouwd is met straten, huizen en andere gebouwen of als het gebied bestaat uit bossen en weilanden? Kijk op pagina 720 subpagina 1 van Teletekst
Hoe groot is het verval in de Maas tussen St. Pieter en Belfeld? (afronden tot hele meters).
Van de Pannerdense Kop naar Bonn is het 130 kilometer varen over de Rijn. De Pannerdense Kop ligt op 8,5 meter hoogte en Bonn op 45 meter hoogte. Hoe groot is dus het verhang van de Rijn tussen Pannerdense Kop en Bonn? (afronden tot 2 decimalen achter de komma)