Stap 2

De vrouw: haar bouw en haar inwendige organen

Dokter Jacobs
Dr. Aletta Jacobs wordt in 1879 huisarts aan de Herengracht in Amsterdam. Niet iedereen is overtuigd van haar kwaliteiten. Als zij een van haar vrouwelijke patiënten een rekening stuurt, komt haar man bij haar klagen. Hoe durft zij een even hoge rekening te sturen als haar mannelijke collega’s!

Als dokter heeft zij als een van de eersten door dat een lichaam van een man anders in elkaar zit dan het een lichaam van een vrouw. Vrouwen hebben soms andere kwalen dan mannen en de hoeveelheid medicijnen voor een vrouw kunnen anders zijn dan voor een man. De medische stand hield daar geen rekening mee. Het werd zelfs als ongepast of onfatsoenlijk gezien om over vrouwenkwalen te spreken (spreken over kwalen van mannen mocht natuurlijk wel!). Zij stelt het boek ‘De Vrouw. Haar bouw en haar inwendige organen’ samen met geïllustreerde beweegbare anatomische platen.

Video: Aletta Jacobs (Bekijk van 6:42 tot 7:24 min.)

In de Jordaan, een Amsterdamse volksbuurt, ziet zij veel ellende onder de mensen, vooral onder vrouwen. Zij verzorgt veertien jaar lang twee keer per week een gratis spreekuur voor deze vrouwen. Tijdens haar gratis consulten constateert zij dat een overmatig aantal opeenvolgende zwangerschappen verwoestende effecten heeft op een vrouwenlichaam.

Openlijk pleiten voor voorlichting en het verstrekken van voorbehoedsmiddelen waren in Nederland zeer omstreden. In andere landen, zoals de Verenigde Staten, was dat zelfs verboden, maar toen een Amerikaanse journaliste in 1881 dit gratis spreekuur in een artikel omschreef als “de eerste openbare kliniek voor geboorteregeling ter wereld” kreeg zij brieven uit de hele wereld. De redactie durfde het niet aan om haar adres te noemen, uit angst voor een veroordeling door een Amerikaanse rechter. Desondanks kwamen brieven gericht aan “Dr. Aletta Jacobs, Holland” gewoon aan. Dat de redactie niet zonder reden zo voorzichtig was, blijkt in 1919. Dat jaar werd zij door een organisatie van vrouwelijke artsen uitgenodigd om op een congres in Amerika te komen spreken. Ze wilde daar graag naar toe, maar kreeg van de Amerikaanse regering geen visum.

Video: Strijden voor rechten voor vrouwen (Bekijk tot 1:22 min.)

Vragen:

  1. Hoeveel kinderen hadden de meeste arbeiders in de Jordaan?
  2. Over geboorteregeling werd niet openlijk gesproken, ook niet in het filmpje. Hoe wordt het dan wel omschreven?