Vaders en Dochters - Martin Bril
Gebruikte druk: 1e
Verschijningsdatum eerste druk: januari 2008
(er zijn drie drukken tegelijk verschenen)
Aantal bladzijden: 128
Uitgegeven bij: Prometheus te Amsterdam
Genre
Vader en dochters is een verzameling columns die Martin Bril eerder schreef in zijn dagelijkse rubriek van “De Volkskrant.
Samenvatting
Bij een columnbundel is het niet noodzakelijk om alle 42 verhalen samen te vatten.
Ik heb ervoor gekozen om een aantal kenmerkende verhalen kort weer te geven. Hierin staat vooral de relatie tussen vader en zijn beide dochters centraal.
Met Sinterklaas krijgt een van de dochters een mobile telefoon met een prepaidcard. Het is een Nokia, maar dochterlief wil een aparte ringtone. Het downloaden gaat niet zo goed en een groot deel van het tegoed gaat eraan op. Wanneer ze de volgende dag een hoesje voor het toestel gaan kopen, zien ze al een beter toestel waarmee je kunt fotograferen. Bril denkt aan een artikel dat hij in het NRC heeft gelezen: de gevaren van de verleiding en overdrijving.
Hij las ook dat de auteur geen oplossing weet voor de jeugd van deze tijd die door vele tv-reclames ed. misleid wordt. Misschien helt veel bidden wel en wanneer komt Jezus eindelijk eens terug naar de wereld?
De dochters van Bril willen op de jaarlijkse rommelmarkt het Legospul van hun vader verkopen. Maar vader is er tegen. Hij denkt in een soort flashback terug hoe hij het Deense speelgoed heeft gekregen en hoe dat via zijn broertjes en zijn ouders weer bij hem terecht is gekomen. De mooiste herinnering was ook dat je de steentjes aan je tong kon vastzuigen. Hij vreest nu dat zijn Lego toch op straat terecht komt. Wanneer hij de rommelmarktspullen controleert, blijkt echter dat zijn dochters het niet hebben meegenomen.
Met vaderdag denkt Bril na over de functie van vader. In Trouw leest hij een interview met een filosoof die stelt dat je je eigen kind moet adopteren. Dat betekent uitverkiezen.
De filosoof pleit er later voor dat een vader een voorbeeldfunctie heeft, een wegbereider moet zijn, een grenzensteller. Bril vraagt zich af hoe hij dat moet controleren. De straat op gaan en jonge vaders vragen: dat kan niet die zitten allemaal op het strand te klooien met emmertjes en uitverkoren kinderen. En zijn eigen dochters vragen? Hij vreest dat ze zullen antwoorden dat hij een waardeloze wegbereider was en zouden vragen of hij een Magnum voor hen wilde halen in de snackbar. Vaderschap, het is altijd hetzelfde liedje.
Bril merkt de groei van zijn dochters aan zijn vakantiereizen naar Spanje. Vroeger moesten de kinderen worden bezig gehouden met snoep en spelletjes; er waren ruzies en huilbuien. Nu de meisjes groter zijn geworden, gaat het veel beter. Ze kijken een DVD-tje van Brad Pitt en op terrasjes is het gezellig wanneer ze met zijn vieren wat drinken. Het is de perfecte vakantiefoto. Bril vreest echter de volgende stap: hij ziet van die verveelde pubers (meisjes en jongens die noodgedwongen met hun ouders meemoeten.) Het zal de laatste keer zijn dat ze meegaan en de volgende stap wordt dat ze alleen gaan . Naar Spanje: met vriendinnen, zuipen, neuken en zwanger worden. Niet alle vooruitgang brengt de mens naar een zorgeloos bestaan.
Tijdens een bezoek aan het Openluchtmuseum in Arnhem ziet Bril de restanten van een flesje Flügel. (wodka met een zoet smaakje) Zo worden kinderen al jong verleid tot het drinken van alcohol.
Hij denkt daarbij terug aan een schoolfeest waar hij zijn oudste dochter mocht ophalen. Zijn dochter was nog maar twaalf dertien en was heel braaf bij de garderobe toen hij haar zag. Maar er waren ook meisjes van zeventien (mooi en met lage truitjes en spectaculaire borsten) Zijn dochter en haar vriendinnen waren vol geweest van het feest en vertelden over bezopen jongens en dat was toch wel iets waarnaar ze uitkeken.
Het is een bang voorgevoel en daarom kijkt Bril nu heel lang naar het flesje Flügel, alsof hij het vernietigende effect van de drank voor zijn dochters te niet zal kunnen doen.
Bril zit met een vriend op een terras in Amsterdam: ze praten als mannen (over voetbal en vrouwen) Dan ziet hij ineens zijn dochter van dertien met een vriendinnetje voorbijfietsen. Ze houdt zich braaf aan de verkeersregels, maar het is de eerste keer dat hij haar anoniem ziet. Hij vraagt zich af waarover ze het hebben (school, jongens, truitjes bij Zara ?) en waar ze heen gaat. Hij vindt dat ze er goed uit ziet, maar wat doet ze daar op dat moment? Zal hij het ’s avonds vertellen dat hij haar gezien heeft. Hij besluit dat niet te doen: hij ziet het incident als een kostbare glimp in een leven waar hij bijna buiten staat, maar ook niet helemaal, want hij is tenslotte haar vader.
Bril is op vakantie met zijn dochters in Frankrijk. In Parijs ziet een van zijn dochters een mooi truitje. Later ziet ze dat in een van de etalages terug en ze wil het hebben. Ze gaat het passen en natuurlijk moet pa het met zijn creditcard betalen. Hij gaat in de rij staan en voelt zich schuldig dat hij zo gemakkelijk toegeeft. Wanneer hij klaar is, zijn z’n dochters verdwenen. Hij voelt zich als de man die met zijn vrouw gaat winkelen en buiten bij C & A een shagje staat te rollen in afwachting van haar komst. Even is hij bang dat zijn dochters in Parijs verdwenen zijn, maar al snel komen ze weer opduiken. Nu heeft de jongste dochter een mooi truitje gezien en hij moet ook met haar mee. Hij doet het.
Bril wordt becommentarieerd door zijn dochters : hij mag niet in zijn neus peuteren, zijn mond hangt open. Hij mag wel ineens handelend optreden wanneer een wesp in de kamer zit. Maar direct daarna vraagt ze of hij niet ergens anders kan gaan zitten, want ze wil lezen en hij maakt geluiden. Bril doet het en verwacht dat hij straks een groot applaus zal krijgen omdat hij optreedt in een toneelstuk en zijn rol zo goed speelt. Ach, een bescheiden applausje mag ook.
Bril is er getuige van dat twee meisjes bij Etos scheermesjes willen kopen. Een Marokkaans meisje adviseert hun mannenmesjes te nemen van Wilkinson. Bril wil zich er eerst mee bemoeien door Gillette aan te raden. Thuis filosofeert hij over de intimiteit van scheren. Hij weet dat zijn dochters zich ook al aan het scheren zijn, maar op welke plekken weet hij niet . Dat kun je ook niet vragen, want dan reageren ze beledigd. Hij weet dat zijn vrouw graag naar hem kijkt wanneer hij zich ’s morgens scheert. Of zijn eigen dochters hem wel eens hebben zien scheren, weet hij niet meer. Misschien dat ze het zich later zullen herinneren wanner ze zelf een man hebben die zich scheert.
Ongeveer hetzelfde thema is onderwerp in dit verhaal. Bril mag zich van zijn dochter niet naakt en zelfs niet halfnaakt vertonen in het huis. Wanneer hij in zijn onderbroek door het huis loopt, gillen de meiden dat het “aanrandend” is. Zijn vrouw zegt dat hij even een ochtendjas moet aantrekken: het is een geliefde jas want Bril droeg hem in de periode dat hij kanker had en in het ziekenhuis lag. De laatste tijd heeft Bril al het lichaamshaar weggeschoren, opdat hij wel halfnaakt door het huis mag lopen. Maar het blijft een taboe. Even overweegt Bril om een keer om te pesten zijn onderbroek te laten zakken. Hij voelt zich een gevangene in zijn eigen huis.
Het moet er een keer van komen. De oudste dochter (bijna 15) roept dat ze naar een vriendinnetje gaat maar Bril heeft gezien dat er een jongen op haar wacht. Als hij de hond uitlaat, komt hij het stel tegen. Hij vraagt zich af of hij over die ontmoeting moet schrijven: kinderen hebben immers ook recht op privacy en de gehele school zal het kunnen lezen. Niet iedereen weet dat er dan toch verschil is tussen fictie en werkelijkheid. Hij vraagt zich af of dit het afscheid van het schrijven is over een teer onderwerp. Wel de plot hebben opgezet in de afgelopen jaren, maar de ontknoping niet mogen onthullen.
De vakantie is weer voorbij. Tijdens de vakantie heeft Bril zijn dochters horen spreken over een goede leraar aardrijkskunde (ouderwets mijnheer Harmens) Hij denkt terug aan zijn eigen leraar Zuurbier, ook al een goede docent. De kinderen moeten na de vakantie naar school. Vader en moeder Bril ontbijten met hen en zwaaien hen uit. Ze krijgen een brok in hun keel. Gelukkig is de afstand tot de hoek maar kort. Eigenlijk is het symbolisch voor de verhouding van Bril met zijn dochters. Ze verdwijnen steeds meer uit het directe zicht.
Carrière
Het langste en laatste verhaal uit de bundel. Bij de tandarts in de wachtkamer ziet Bril een vrouw die heel leuk is en haar drie kinderen bij zich heeft. Ze doet het allemaal heel gemakkelijk. Vaders doen dat toch heel anders. Zijn loopbaan als vader trekt aan hem voorbij: hij heeft de kinderen verwekt, heeft de zwangerschapsgym meegemaakt, de bevalling. Hij is er verder jaloers op dat zijn vrouw meer aandacht van de kinderen heeft gekregen dan hij. Hij voelt zich vaak een toerist in het eigen gezin. De man die op zondag het vlees kwam snijden en eigenlijk alleen stereotype vragen kon stellen: “hoe was het op school? “ In de wachtkamer bekijkt hij de vrouw nog eens : ze ziet er bovendien nog heel mooi en sexy uit. Hoe krijgt ze dat voor elkaar? Hij denkt aan haar man, die het makkelijk heeft door niet met zijn kinderen naar de tandarts te hoeven, maar intussen ook heel wat miste. Dan komt de mondhygiëniste hem roepen.
Tijd
De verhalen spelen zich af in een periode waarin de jongste dochter van zeven jaar groeit naar dertien jaar. Het laatste verhaal stond afgebeeld in De Volkskrant Magazine in 2007. Dat zou betekenen dat de columns geschreven zijn tussen 2001 en 2007. Dat klopt ook wel met externe gegevens die Bril in zijn columns noemt: bijv. optreden in Idols, andere recente televisieprogramma’s en omstandigheden.
Ruimte
De plaats van handeling verschilt. De meeste columns spelen zich af in Amsterdam, maar Bril vertelt ook over uitstapjes naar Frankrijk (waar hij een huis bezit- zie de vaak verkochte columnbundel “Plat du jour” ) en New York.
Thema
Bril beschrijft de problematiek van een vader die twee dochters ziet opgroeien. Hij doet dat aan de hand van kleine anekdotes: de onderwerpen voor zijn columns. De bundel bevat geen dramatische conflicten tussen vader en dochters maar heeft een verslag van de natuurlijke wijziging in verhouding tussen een vader en zijn dochters. Gaandeweg hun leven gaan ze hem meer zien als de ouderwetse man (“ouwe lul”) met stereotype opvattingen over wat mag en moet. Daartegenover staat de houding van een vader die er op een natuurlijke wijze moeite mee krijgt dat zijn dochters ouders worden, een beetje afstand van hem nemen omdat ze in de puberteitleeftijd komen en niet alles wat hij zegt voor zoete koek wordt geslikt. Hij wordt door hen verleid bij het betalen aankopen waarvoor ze zelf geen geld hebben (truitjes bij Zara, mobiele telefoontjes, truitjes in Parijs) en de verhoging van het zakgeld. Ook ziet hij met lede ogen aan hoe er jongens in hun leven komen: daarmee komen ook de elementen seks en drank in hun leven en hij ziet dat met zorgen tegemoet. Wanneer zullen ze alleen op vakantie gaan en met waar jongens komen ze thuis. Ook komt het begrip van schaamte in het leven wanneer het gaat over het naaktlopen door het huis en het scheren van bepaalde lichaamsdelen. Bril beschrijft al die gewone, normale en dagelijkse beslommeringen op een humorvolle, relativerende manier: hij schept wat afstand tussen hem en zijn dochters. Ook blijft een terugkerend motief voor hem datgene wat hij wel en wat hij niet mag opschrijven: op den duur is hij van mening dat zijn kinderen recht hebben op hun privacy (zie de samenvatting van het verhaal “Verliefd”)
perspectief
Een columnist gebruikt meestal de ikvorm in zijn columns. Dat doet Martin Bril ook vaak. Een enkele keer gebruikt hij een hij-perspectief waarin de observator wordt aangegeven met “de vader.” Er is één verhaal waarin de vrouw van Bril het perspectief bepaalt. (“Kip[ met cola light”)
Mijn mening
ik vond het een leuke bundel om te lezen. ik denk dat dit zeker voor vaders een leuk boek zou zijn. in het boek word beschreven dat dat twee dochters steeds meer afstand doen van hun vader door de pubertijd. hier krijgt elke vader wel eens mee te maken. ook voor dochters is het een herkenbaar verhaal. de band tussen vader en dochter word op een hele mooie manier beschreven. en ik voelde me hier ook erg tot aangetrokken.
het is een leuk boek om kado te doen aan vaders. ik denk dat mijn vader dit ook een leuk boek zou vinden. wel vond ik het jammer dat het relatief kleine verhalen waren. ik had ze al binnen anderhalfuur uitgelezen. dat vond ik toch erg jammer. maar de gevoelens die beschreven werden waren wel erg liefdevol.