Un tiki di historia di Papiamento

Un tiki di historia di Papiamento.

Papiamento: E nomber Papiamento ta bin for di e palabra spaño-Portuges (papear).
Ta papia Papiamento(u) na Aruba, Corsou y Boneiro.

E Papiamento cu nos ta papia aki na Aruba nos ta yam'e Papiamento etimologico. Kiermeen nos Papiamento ta busca y investiga e origen di e palabranan pa asina nos por skirbi e palabranan bon! Por ehempel cas ta bin di e palabra casa (idioma Spaño).

E Papiamentu, cu nan ta papia na Corsou y Boneiro, ta e Papiamento fonetico. Kiermen nan ta skirbi loke nan ta tende y scucha.
Por ehempel kas. Nan ta scucha e zonido K y nan ta skirbie tambe kas.

E teoria di e linguistanan cu a investiga ta cu papiamento a bin for di Afro-Portugues. Esaki ta tempo cu e Portuguesnan tabata nabega y haci comercio na costa di Africa na Cabo Verde.Na prome instante nan a cuminsa papia cu otro pa medio di seña. Despues nan a desaroya nan idioma di comercio door di trece e catibonan di Africa na Corsou. Hunto cu e catibonan procedente di diferente region di Africa, e lenga Afro-Portugues a yega Corsou.

Papiamento no ta un dialecto, e ta un idioma.

Papiamento no ta un dialecto https://youtu.be/ughgwToGv0g

 

Dicon Corsou?

Cu yegada di e Hulandesnan Corsou a bira e isla mas importante di e tres islanan. E motibo pakico a escoge Corsou ta:

Curacao

Na Corsou el a haya diferente influencia:

Hopi di e habitantenan di Corsou tabata Hudiu Serfardico sea for di Portugal, Spaña of e parti di Portugues di Brazil. Na Corsou e Hudiunan comerciante tabata haci negoshi y cambio diario den idioma Papiamento.

E catibo Africano tabata esun cu tabata traha como bendedo, riba plantashi. como cria y yaya pa e yiunan di shonnan na e casnan di e Shonnan. Y door di esey idioa Afro-Portugues a plama riba Corsou. Tempo cu famia Maduro a dicidi di bin establece nan mes na Aruba, nan a trece tambe e idioma na Aruba.

 

E prome carta skirbi na papiamento data 1775.

E prome carta skirbi na Papiamento ta data di aña 1775. Un carta cu un Hudiu Curasoleño Abraham de David Da Costa Andrade a skirbi su namorada Sarah de Isaac Pardo Vaz Faro (descendencia Hudiu-Europeo).

Piter may the ora ky boso a biny. my a topa tiolau
ku Sara meme nan taba biny punta
My Dusie bo pay a manda bo ruman Aronchy ku
tony & merca koge na Kamina dy piter may
es nigrita antunyca & nan aybel tras dy forty
& nan amanda sutel guatapana mas my
no saby pa ky razon. Sy bo saby manda gabla ku my Dios pagabo.
bida manda gabla ku my kico bechy abiny
busca na punta & borbe bay asina presto.
My diamanty no laga dy scribiny tudu
kico my ta puntrabo awe nochy mi ta warda
rospondy, my serafim precura pa quanto
antes Dios sacabo dy es aflicâo & no para
dy tuma remedio.
my mamá vida sy bo tin mester algun coza manda
pidy bo marido ky tanto ta stimabo. my aurora
no bira falso pa my Dios guardabo
Dy bo marido ky tanto ta stimabo

Ma dora nabo

Pay may rakel
ta mandabo

muchu kumindamento

Un otro carta skirbi na Papiamento data for di 1783.

Un otro carta skirbi na Papiamento recien descubri cu ta data for di 1783.
E Inglesnan a confisca algun carta di Hulanda den siglo 18 y esaki tabata un di nan.
E carta nunca a yega den man di e destinatario. E carta aki ta skirbi pa Anna Elisabeth Schermer-Charje den nomber di su yiu Jantje y manda pa su casa Dirk Cornelis Schermer.

 

Mi papa bieda die mi Courasson

bieni prees toe seeka bo joego doesje

mi mama ta warda boo, mie jora toer dieja pa mie papa Coemda Mie groot mama pa mie ie mie tante nan toer papa doesje treese oen boenieta son breer pa boo jantje adjoos mie papa bieda die mi Courasson

djoos naa boo saloer pa mie i pa mie mama

mie groot mama ta manda koemenda boo moetje moetje mie ta bo joego Doe[s]je toena mortoo

Dit heeft uw Jantje geschreeven, nogmals adjoos vart wel”

Carta di 1783

Carta di 1783 1

 

E prome carta na Papiamento na Aruba data di aña 1803.

Na Aruba tin un carta cu ta data di aña 1803 un declaracion legal cu 26 Indjan a firma pa sostene Commandeur Pieter Specht den un procedura den corte y ta como lo siguiente:

"Noos ta firma por la berdad, y para Serbir na tienpo qui

lo llega die mooster qui des die tiempoe koe Señor B.G. Quant ta poner na Serbisje die tera, Seemper noos ta teende coonta qui eel ta maltrata noos comandeur pieter Specht pa toer Soorto die koos y Seemper el dho Quant ta precura die entreponeel deen toer gobierno die comandeur, por Ees motibo noos ta Espriminta koe Eel ta causa die toer disunion y asina koe a ofrese na tiempoe die commandant Engels, A. Creagh koe eel a habla koe comandant Engels, ku noos Indiaan ta bay Lamanta contra Engels ariba die Ees falso testimonio qui eel a hasie contra noos, coman- dant Engels a bay na kaas die comandeur kibra na kaas die comandeur kibra cañon di canpania y bira toer cañon nan roerpert, claba cañon, toema toer scopette y polber die fortie Cargaar, pa dien die tera y pidie asistensie na toer barco, oen mientira, koe noenka tal koos no pasa na noos cabees, tambien noos ta confesa qui noos comandeur a precura Seemper na toer llegada die barcasion Enemigo, die tira alarma na Soe kaas, y tene boon  guardia y Ronda toer anoche, y Seemper  noos comandeur tabata hoento koe noos y koe oen boon gobierno, no solamente na Ees caso allie, mas na toer Sorto die gobierno kie ta depende die comandeur, nos tabata tenido abaau die oen boon order, y koe moechoe boon hablar, Sin oesa die ningoen maltrato, ni die palabpa poor doena motibo die ra menos die castigo, koorda, kie ta oen omber tocado na Soe Sientier mas contrario asta presente nos ta halla nos comandeur coemplido, na toer Soe rason y conversasion y por Ser berdad noos ta firma Ees die noos mismo mano ofresiendo nos hoeramento delantie die triebunal die nos mayor gobierno.

 

Aruba 22e junio 1803"

 

"(prome diccionario na Papiamento –Hulandes di Van Ewijk 1875)"

Carta na Papiamento for di aña 1803 https://www.youtube.com/watch?v=jf2H-NpbprY