Voorbeeld 1

Dit is een voorbeeld van kenmerkend aspect 27 Rationeel optimisme en een ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen, en 30: De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.

Cahiers des doléances (1789)

In 1789 gebeurde het onvoorstelbare: de absolute vorst Lodewijk XVI riep de drie standen bijeen om raad. Uit alle delen van Frankrijk kwamen vertegenwoordigers van Kerk, adel en burgerij bijeen in Parijs, in zeer ouderwetse kleding, om daarmee te protesteren tegen het feit dat het al 175 jaar geleden was dat de koning de standen liet bijeenkomen.
In Versailles zaten de standen in drie groepen bijeen om de voorstellen van de koning aan te horen. Zijn probleem was al te bekend: door de enorme schulden van de staat, deels nog een nalatenschap van de eeuwig oorlogvoerende Zonnekoning, stond Frankrijk voor een nationaal bankroet. Er moesten nieuwe belastingen worden ingevoerd, maar wie kon of wilde die nog opbrengen? Met het dreigende faillissement van de staat werd ook de positie van de bevoorrechte standen bedreigd. Steeds meer critici drongen openlijk aan op afschaffing van de voorrechten van de eerste en tweede stand, die in het geheel geen belasting betaalden.

Ter gelegenheid van een standenvergadering had elke kieskring in Frankrijk vanouds het recht om de afgevaardigde van elke stand klachten en verzoeken mee te geven voor de koning. Ook in 1789 maakten de drie standen hiervan gebruik. Na de zondagse mis mochten de burgers hun klachten laten opschrijven. Ongeveer 60.000 van deze brieven zijn bewaard gebleven. Ongelijke behandeling was de belangrijkste klacht. Ook werd er aangedrongen op het afschaffen van verouderde gebruiken en heffingen en het instellen van eenheidsmaten. Enkele voorbeelden van klachten uit de cahiers de doléance
(bron: www.historyguide.org/intellect/cahiers.html)

De geestelijkheid van Blois en Romoratin vraagt o.a.:

De adel van Blois vraagt o.a.:

De derde stand van Dourdon vraagt o.a.:

De cahiers de doléance vormen een voorbeeld hoe in het het begin van de Franse Revolutie nieuwe ideeën over wetgeving, economie, rechtspraak en bestuur tot uiting werden gebracht, en welke behoefte er was aan nieuwe wetten en sociale verhoudingen waarin een eind werd gemaakt aan onrecht en ongelijkheid uit het verleden.