Het reciteren is een werkvorm die bij uitstek geschikt is in de middenbouw klassen. Aan het begin van de les richt het de aandacht en brengt de groep bij elkaar. Het hardop spreken en staan erbij heeft een wakker makende werking. De uitspraak van het Frans vraagt andere dingen van onze spraak organen en daarmee maak je ze soepel. Eerst kun je spraak oefeningen doen als een soort gymnastique de la bouche en een “warming up”. Een paar voorbeelden:
Spraakoefeningen
*Bonjour madame Sans soucis
Combien ces six saucisses-ci?
C'est six sous ces six saucisses-ci
C'est sept sous ces sept saucissons-là
Merci Madame Sans soucis
Je prends ces six saucisses-ci
Sans ces sept saucissons-là.
Six chasseurs sachant chasser sans six cents chiens.
Mon mari ne me nommait jamais ma mémère.
Un perroquet d'un esprit perçant parlait comme un plaideur persistant.
Le riz tenta le rat, le rat tâta le riz tentant.
Op die manier worden verschillende klanken geoefend. Het gaat niet om de inhoud, wanneer leerlingen daarnaar vragen kun je kort schetsen waar het over gaat, maar het gaat om de klanken. De afwisseling tussen medeklinkers en klinker, de harde en zachtere medeklinkers, b.v. de scherpe -s- en de -ch-.
Daarna volgt dan het uit het hoofd opzeggen van een of meerdere gedichten. In de loop van het jaar kun je aan een repertoire werken van 2 à 3 gedichten. Geschikt zijn gedichten met een duidelijk ritme en niet te lange ingewikkelde zinnen. Bij voorbeeld dit van Victor Hugo
Paris
Cette ville
Aux longs cris
Qui profile
Son front gris
Des toits frêles
Cent tourelles
Clochers grêles
C'est Paris
Quelle foule
Par mon sceau
Qui s'écoule en ruisseau
Et se rue/Incongrue
Par la rue
Saint Marceau
Notre Dame
Que c'est beau
Sur mon âme de corbeau
Voudrais être
Clerc ou prêtre
Pour y mettre
Mon tombeau
De fabel Le corbeau et le renard van La Fontaine is ook heel geschikt. Er zit een mooi vertellend ritme in en een dialoog, waar je iets mee kunt doen. Voor de 8e klas kan hij ook gebruikt worden. Een aanwijzing voor die klas is om vertellende, ballade achtig gedichten te kiezen.
En verder andere korte gedichten over het jaargetijde b.v
L'hiver
Les plaines sont blanches
Et le ciel est gris
Plus de vertes branches
De rameaux fleuris
Plus d'oiseaux qui chantent
Gaiment dans leur vol
Sans force la plante
Traîne sur le sol
Hoe kun je het reciteren aanpakken met een klas?
De 7e en 8e klas komt meestal behoorlijk luidruchtig het lokaal binnen. Wanneer ze hun plaats hebben opgezocht kun je na een kort – Bonjour...... levez-vous s'il vous plaît – de klas laten staan en zet je een spraakoefening in.
Het is zo op te bouwen dat je de hele spraakoefening de eerste keer voorzegt en dan in kleine stukjes na laat zeggen door de klas. Na heel korte tijd kennen ze deze kleine oefeningen uit hun hoofd en kun je wat variaties aanbrengen:
eerst langzaam en dan steeds sneller laten opzeggen
mon mari ne me nommait etc. leent zich goed om te stapelen, steeds een paar woorden erbij laten zeggen.
De ene rij de eerste zin de volgende de 2e etc.
Soms ineens iemand een zin alleen laten zeggen.
Het is goed om een repertoire op te bouwen en zoveel mogelijk verschillende klanken per les te oefenen. De herhaling werkt hier uitstekend.
Het reciteren van een gedicht kun je ook zo opbouwen. Eerst een korte introductie over de inhoud, dan het hele gedicht laten klinken en vervolgens steeds een zin voorzeggen en na laten zeggen. Eerst alleen de eerste strofe b.v. een paar maal herhalen en iedere les een deel toevoegen. Belangrijk is dat de leerlingen er plezier in houden en het gevoel hebben dat ze het gedicht onder de knie krijgen. Voorwaarde is dat je als leraar de spraakoefeningen en gedichten uit het hoofd kent. Waarom? Je verwacht van de leerlingen dat ze het uit hun hoofd leren, dan werkt het motiverend als je het voorbeeld geeft dat dit mogelijk is. Verder bluf je een beetje door te laten horen wat je zelf kunt en ze uit te dagen dat net zo goed te gaan doen. B.v door te zeggen na de herfst- of kerst vakantie kunnen jullie dit net zo snel of zo mooi als ik.
Het werken zonder de spraakoefeningen en gedichten op papier gedrukt te geven of op te laten schrijven werkt zo dat de uitspraak Franser wordt. En de dyslectische leerlingen zijn je er dankbaar voor. Zij zijn vaak heel goed in dit deel van de les.