Boek 3 - havo 4

Boekverslag 3 Titel: Birk door Jaap Robben

Max van den Hurk 

Boekverslag 3 : Birk door Jaap robben

 

Samenvatting

Deel I
De jonge Mikael is negen jaar als als hij op een dag  alleen thuiskomt  nadat hij met zijn vader is gaan zwemmen in zee.  Ze wonen op een klein eilandje ergens in de Noordzee tussen Schotland en Noorwegen.. Zijn vader (geboren in 1963)  is verdronken en indirect is Mikael daar schuldig aan, omdat zijn vader een bal voor hem probeerde te redden toen die was afgedreven. Het lichaam van zijn vader wordt niet meer gevonden en zijn moeder Dora is dus een weduwe.  
Er woont nog één andere bewoner op het eiland, ene Karl een ongetrouwde jonge visser. Een andere bewoonster ooit is overleden: dat is de oudere Pernille Augusta. Later blijkt dat Karl indertijd een seksuele relatie met haar had. Het maakte hem niet uit om seks met de oudere vrouw te hebben. Het was een poging om de eenzaamheid te verdrijven.

Birk haalde uit het verlaten huis van Augusta nog wel eens wat spulletjes die hij dan cadeau deed aan zijn vrouw. Mikael gaat vaak als hij eenzaam is naar het  huis van Augusta.
Mikael kan de dood van zijn vader niet begrijpen en overal (in bed, bad) duikt zijn vader plotseling op en praat hij in zijn fantasie met hem. Hij  kampt met een enorm schuldgevoel.
Een ander contact met het  vasteland is een schipper die steeds bestellingen komt brengen. Zijn boot heet Brigitta en zo noemt zijn moeder die man ook. Hij vertelt ruw dat haar man naar de palingen is gegaan.  Dora wordt woedend, maar ze kan niet ontkennen dat het de waarheid is.

II Mikael wordt ouder: de jaren (van 9 tot 15)  verstrijken en hij wordt een puber met haar op zijn geslachtsdeel en op zijn bovenlip. Karl vraagt hem een paar keer mee naar Tramsund, maar dat mag niet van zijn moeder. Ze wil hem maar bij zich houden en beschermen.
Vader Birk was ook een soort onderwijzer voor Mikael.  Hij hielp hem bij de lessen en de toetsen die hij kreeg opgestuurd. Maar dat kan zijn moeder niet en Mikael besluit in een brief de lessen af te zeggen en vertelt  daarbij dat de zoon overleden is. Dan worden de toetsen niet meer opgestuurd. Intussen is Mikael 15 jaar geworden. Zijn moeder komt er uiteindelijk achter dat hij de lessen heeft afgezegd.

III
Mikael helpt Karl af en toe met visjes sorteren. Die  komt nu ook wat vaker bij Dora  en vraagt of ze elkaar 's avonds wat meer kunnen bezoeken. Mikael gaat vaak terug naar het huis van Augusta. Hij scharrelt ook wel wat cadeautjes op om aan zijn moeder te geven: hij gaat daarbij dus zijn vader kopiëren. Hij geeft haar een nagelknippertje en een flesje au de cologne. Hij vindt er ook sigaretten  en steekt er één op. Ook van Karl krijgt hij een shagje. Het zijn de tekenen van het volwassen worden. Daarnaast treft hij in het huisje een meeuw aan die hij af en toe voert. De meeuw heeft jongen. (Er is een parallellie met Mikael en zijn moeder)

Hij wordt meer en meer een man en masturbeert ook voor de eerste keer en zijn moeder constateert dat hij een snor krijgt. Zijn moeder scheert die later bij hem af.
De boot/schipper Brigitta neemt een zoon (Ingmar)  mee die hem vertelt dat hij een vriendin heeft die Mikaella heet. Mikael wordt nieuwsgieriger naar seks.
Als Mikael vijftien jaar wordt, komt zijn moeder naar zijn bed. Hij mag voortaan in de slaapkamer van zijn ouders slapen en zij gaat naar zolder.  Maar ze komt 's nachts af en toe bij hem liggen.  Dan wordt het wel erg intiem. Het verhaal krijgt oedipale trekjes.
Hij moet van zijn moeder de kleren van zijn vader aan, maar hij weigert dat. Wanneer Mikael met Karl praat. hebben ze het over de seks die hij had met Pernille Augusta. Karl geeft het toe. Als Mikael  ruzie krijgt met zijn moeder over het aantrekken van de kleren van zijn vader, vlucht hij uit huis en gaat de volgende morgen met Karl mee naar Tramsund. Die gaat daar zijn porties gevangen vis verkopen, maar bezoekt tegelijkertijd de hoeren. Als Mikael  thuiskomt, wil hij wel de trui van zijn vader aan. Maar nu mag het niet van Dora. Hij moet haar voortaan zo noemen en niet meer "mama." Als hij een keer van een bezoek aan het oude huis van Augusta terugkomt, knipt zijn moeder het haar van Karl. Er is wat veranderd in de relatie.  
Moeder Dora overschrijdt meer en meer de grens tussen moeder en zoon.(ze loopt naakt door het huis, kom, s 'nachts bij Mikael liggen, wordt wat handtastelijker)  Karl maakt ook steeds meer opmerkingen over zijn moeder: hij vindt haar aantrekkelijk|: ze is nog strak: niet te veel kinderen gekregen. Als Karl een keer wegvaart, sluit Mikael zijn huis binnen en ziet dat zijn moeder de kleren van zijn vader aan Karl heeft gegeven.

Wanneer Mikael een keer het huis van Augusta bezoekt om de meeuw weer te verzorgen, komt Dora hem opzoeken. Ze wordt woest op hem, omdat hij liever bij het meeuwtje is dan bij zijn moeder en ze verbiedt hem het huis nog langer te bezoeken. Als hij later thuiskomt, zit Karl bij zijn moeder. Hij nodigt haar uit televisie bij hem te komen kijken. Ze gaat op de uitnodiging in en Mikael gaat 's avonds kijken wat ze in het huis van Karl aan het doen zijn. Als ze willen overgaan op seks, keilt Mikael een steen door de ruit van het huisje. De zin in seks is meteen over. De volgende dag komt hij verhaal halen, maar Dora laat meteen merken dat ze geen zin meer heeft in seks met hem.
Mikael vlucht weer eens naar het huis van Penille Augusta. Hij gaat de meeuw weer voeren. Als hij thuiskomt, weet zijn moeder dat hij er geweest is. Ze pest hem door zijn kinderbordje te laten vallen en verbrijzelt een door Mikael ooit gemaakt bootje. 's Nachts komt ze bijna naakt tegen hem aanliggen en wordt handtastelijk: ze laat zich bij haar borsten beetnemen. Ze noemt Mikael Birkje.  Mikael vlucht weg naar zijn zolderkamer: de volgende morgen is Dara alles aan het verbranden wat van hem is (truien, knuffels, de rode bal). Mikael vermoedt dat ze ook het huis van Augusta in de fik zal steken en gaat snel naar de slaapkamer waar de meeuw is opgesloten. Hij wil die bevrijden, maar hij is te laat. De moedermeeuw heeft het jonge meeuwtje dood gepikt en de hersentjes opgegeten. Vol schuldgevoel blijft Mikael in de slaapkamer zitten. In zijn verbeelding ziet hij zijn vader weer. Hij vertelt hem dat het meeuwtje dood is  dat het zijn schuld is. Zijn vader probeert hem gerust te stellen. Mikael zegt dat hij zijn vader mist.

 


Thematiek

Eenzaamheid en Isolement

De roman van Robben gaat over isolement en eenzaamheid. De inhoud komt daarbij overeen met het decor. Het verhaal van de Hammermans speelt zich alleen af op een klein onbekend (wellicht zelfs niet bestaand) eiland, ergens in de Noordzee. Het isolement wordt groter als vader Birk verdrinkt door toedoen van Mikael. Het contact tussen moeder en zoon wordt daarna minder: ze zwijgen vooral tegenover elkaar. Mikael mag ook weinig contact met andere hebben ( Karl, Brigitta). Hij moet als het ware in de visie van zijn moeder de plaats innemen van zijn vader, wat tot ongezonde situaties leidt. De eiland bewoners zijn zelf ook allemaal een eiland. Een mooie passage om dit te illustreren is een dialoog tussen Mikael en zijn vader uit het verleden, waarin Mikael aangeeft dat hij later zelf een eiland wil maken door steeds een steen in zee te gooien. Op den duur wordt die steenhoop dan een eiland.(blz. 253) Eenzame mensen scheppen zichzelf een eiland.

 


Titelverklaring

Mikaels vader die mede door zijn toedoen is verongelukt, heette Birk. Op een bepaald moment in deze beklemmende roman, wanneer de grenzen van werkelijkheid en fantasie zijn vervaagd, noemt moeder Dora als ze bij haar zoon in bed ligt ook "Birk". Vader en zoon vallen dan samen.


Personages

Mikael Hammerman

Mikael voelt zich schuldig aan de dood van zijn vader. Hij ziet zijn vader dan ook steeds ergens opduiken. Dan weet hij op een bepaald moment dat hij verdronken is. Hij wil zichzelf ontdekken als hij mannelijker wordt: hij krijgt een snor (die zijn moeder afscheert) en hij masturbeert. Hij wil onder invloed van Karl wel weten hoe meisjes zijn. Zijn moeder wil dat hij steeds meer op zijn vader gaat lijken (hij moet zijn kleren dragen, maar hij weigert) ze noemt hem ook Birk en ze dreigen zelfs seks met elkaar te hebben. Hij ziet ook hoe haar buurman haar begeert en hij gooit een steen door het raam als ze seks willen hebben. Hier is hij toch een Noors Oedipusje (schuldig aan de dood van zijn vader en bijna seks met zijn moeder) Hoewel hij vast zit in zijn ontwikkeling door zijn moeder, kopieert hij dat gedrag eigenlijk bij de meeuw die hij opvoedt. Met de meeuw loopt het slecht af, maar is Mikael eigenlijk ook niet doodgeknuffeld door zijn moeder. Dan kan hij de fantasie van zijn vader weer oproepen.

Dora Hammerman

Dora kan de dood van haar man niet verwerken. Ze geeft haar zoon de schuld en tobt met haar verdriet. Daarnaast wil ze haar zoon bij zich houden op het eiland. Bovendien mag hij niet praten met Karl en de schipper van de boot en diens zoon. Ook mag hij niet vluchten naar het huis van Augusta. Naarmate Mikael ouder wordt, ziet ze hem meer als een partner. hij moet de kleren van zijn vader dragen, komt bij hem in bed liggen en en ze noemt hem Birkje. Ze wil nog even een keer lust bedrijven met Karl, maar als Mikael door een steentje voor steekt, is ze weer bij de les. Ze wil alleen fysiek contact met Mikael (Birk). Het is een ongezonde situatie.

Karl

Karl is de visser-buurman die om een andere reden op het eiland verblijft. Hij wil er vrijheid. Hij neemt het leven zoals het is. hij heeft seks met de oudere Augusta gehad (op de keukentafel) en hij gaat naar de hoeren in Tramsund. Ook ziet hij wel wat in de niet lelijke Dora. Hij nodigt haar uit en hij heeft bijna seks met haar, totdat Mikael een steen door de ruit kiepert. Hij ziek seks als een middel om het isolement op te heffen: je hoeft er niet voor van iemand te houden. Hij gedraagt zich af en toe als een vervangende vader voor Mikael.

Brigitta en Ingmar

De schipper en zijn zoon zijn symbolen van de buitenwereld. Ze kunnen het isolement van de eilandbewoners opheffen: ze brengen boodschappen, zijn realistischer. Ingmar neemt op een zeker moment zijn vriendin mee. Die heet niet bij toeval Mikaella. Ingmar volgt zijn vader op, zoals het hoort op een gezonde manier. Mikael volgt zijn vader op op een ongezonde manier.

Tijd het speelt zich af in het heden en het boek heeft wel flashbacks

 


Thematiek/ruimte

Eenzaamheid en Isolement

De roman van Robben gaat over isolement en eenzaamheid. De inhoud komt daarbij overeen met het decor. Het verhaal van de Hammermans speelt zich alleen af op een klein onbekend (wellicht zelfs niet bestaand) eiland, ergens in de Noordzee. Het isolement wordt groter als vader Birk verdrinkt door toedoen van Mikael. Het contact tussen moeder en zoon wordt daarna minder: ze zwijgen vooral tegenover elkaar. Mikael mag ook weinig contact met andere hebben ( Karl, Brigitta). Hij moet als het ware in de visie van zijn moeder de plaats innemen van zijn vader, wat tot ongezonde situaties leidt. De eiland bewoners zijn zelf ook allemaal een eiland. Een mooie passage om dit te illustreren is een dialoog tussen Mikael en zijn vader uit het verleden, waarin Mikael aangeeft dat hij later zelf een eiland wil maken door steeds een steen in zee te gooien. Op den duur wordt die steenhoop dan een eiland.(blz. 253) Eenzame mensen scheppen zichzelf een eiland.

 


Slotzin/einde

De punt van de sigaret gloeit in het donker. "Wie ben je?" "Mikael". "Papa?" "Ja". "Ik mis je."

 

 


Structuur & perspectief

De roman is opgebouwd in drie delen:
I onderverdeeld in 20 korte hoofdstukken: Mikael is 9 jaar
II: geen onderverdeling: een soort intermezzo: Mikael is net 15 jaar
III: onderverdeeld in 55 korte hoofdstukken. Mikael is 15 jaar.
De delen staan dus in chronologische volgorde.

Mikael is de verteller. Hij vertelt in de ik-vorm. In deel I is hij nog maar negen jaar. Vanaf deel II is hij vijftien jaar. Mikael vertelt in deel I in de o.v.t. als een achterafverteller en  doet dat  ook in deel II dat maar kort is.
In deel III schakelt hij over naar de o.t.t. Je leeft dan als het ware als lezer mee wat Mikael op dat moment vertelt. Dat maakt het verhaal meteen spannender en ook een open einde mogelijk. Hoe zal het verder met Mikael vergaan op het eiland?

SCHRIJVER

Jaap Robben is een Nederlandse auteur en toneelschrijver.

Geboren: 22 juni 1984 (33 jaar), Oosterhout

Films: Joy Meal

Gerelateerd: Benjamin Leroy, Merel Eyckerman.

Nominaties: Gouden Uil - Jeugdliteratuurprijs, Gouden Uil - Prijs van de Jonge Lezer

 

Mening ik vond dit echt een leuk boek omdat er mysterie in zit en geheimen wat mij heel erg aantrekt buiten dit vind ik de hoofdpersonage erg goed en voel me er ook echt mee verbonden

 

Bron google en scholieren.com

https://www.scholieren.com/boek/12873/birk/zekerwetengoed