Werken voor een heer

Toch was het ook niet heel veilig op het platteland. Om toch veilig op het platteland te kunnen wonen zochten kleine boeren dan ook bescherming bij een grotere boer of heer in de buurt. Daar stond wel iets tegenover, namelijk dat in ruil voor bescherming de kleine boeren hun grond moesten afstaan aan de grote boer, die daardoor steeds meer land verkreeg. Daarnaast waren die grote boeren, leenmannen van de koning. Dat waren mannen die in ruil voor hun trouw aan de koning een stuk land te leen hadden gekregen van de koning.
Uiteindelijk werden die grote boeren dan heer van een domein. In het volgende kopje gaan we daar verder op in.

Zo'n domein bestond uit twee delen. De ene helft gebruikte de heer zelf. Daar stond zijn eigen hoeve (boerderij). Alle opbrengsten die van dat stuk land kwamen waren dan ook voor hemzelf. Wel liet hij het werk door andere boeren doen. Op het andere deel van het domein woonden dan de boeren die in dienst waren van de heer. Deze boeren noemen we horigen.

Deze horigen waren niet vrij en moesten zich aan regels houden. Zo mochten ze niet van het domein verlaten zonder de toestemming van de heer. Of mochten ze niet zomaar trouwen met iemand van buiten het domein. Ook daar was toestemming voor nodig.
Deze horigen woonden in kleine boerderijen van leem, riet en hout en mochten daarnaast een klein stukje land gebruiken. Een deel van de opbrengst van dat stukje land moesten ze afstaan aan de heer. Dat was pacht. En dan was dat bijvoorbeeld graan, boter of eieren. Het overige deel mochten ze zelf houden om zichzelf te kunnen onderhouden.
 

Rechten en plichten
Hier nog even de rechten en plichten op een rijtje van de horigen én de heren. Dit was natuurlijk naar aanleiding van de bescherming die de kleine boeren zochten bij de grote heren.

Plichten horigen Plichten heer
Pacht betalen in natura (= deel van de oogst) Bescherming bieden aan de horigen
Herendiensten verlenen Oorlog voeren
Deel van het vroonland bewerken Gebied/domein besturen
Op het land van de heer blijven  

 

Rechten horigen Rechten heer   
Vrij op zondag en feestdagen                        Herendienst ontvangen                 
Deel van de oogst zelf houden Belasting ontvangen
Bescherming krijgen