Willem II kiest eieren voor zijn geld
In 1840 regeert Willem II onder de nieuwe grondwet maar wel in de geest van zijn vader. Het volk is niet tevreden en mort. In 1844 verwacht iedereen dat hij bestuurlijke veranderingen zal aankondigen tijdens de Troonrede, maar hij spreekt er met geen woord over. Hij wil zoveel mogelijk macht houden, zoals zijn vader ook had gehad.
Maar er breken andere tijden aan. In 1845 is er door extreme koude in heel Europa hongersnood en overal breken cholera en malaria uit. Overal komt het volk in opstand. In 1848 beleeft Frankrijk een revolutie en wordt de koning uit zijn paleis gejaagd. De rellen slaan over naar andere Europese landen en de Europese vorsten worden zenuwachtig, ook koning Willem II van Nederland. Hij beseft dat hij het volk tegemoet moet komen.
In 1848 krijgt het Tweede Kamerlid Thorbecke de opdracht om te onderzoeken hoe de grondwet moet worden aangepast. Thorbecke gaat voortvarend aan de slag en komt binnen enkele weken met een complete nieuwe grondwet. Een belangrijke wijziging is dat niet langer de koning, maar de ministers verantwoordelijk zijn voor het regeringsbeleid.
De Tweede Kamer krijgt meer invloed en, niet onbelangrijk, wordt voortaan rechtstreeks gekozen. Door een beperkte groep kiezers, maar toch. De nieuwe grondwet is na 1848 ook niet meer zo gemakkelijk te veranderen: als een wijzigingsvoorstel in de Tweede en Eerste Kamer wordt aangenomen, worden voor beide kamers nieuwe verkiezingen gehouden. De nieuw gekozen Kamers moeten de wijzigingen met tweederdemeerderheid aannemen. Pas dan is de grondwet aangepast.
In november 1848 wordt de nieuwe grondwet aangenomen.
Zie het filmpje van SchoolTV: De grondwet van Thorbecke
Binnen enkele maanden na de grondwetswijziging overlijdt de koning, in maart 1849. Zijn zoon en opvolger, Willem III, heeft zich zijn hele leven (tot zijn dood in 1890) verzet tegen de grondwet van Thorbecke, zonder succes.
De grondwet van 1848 is op punten diverse malen aangepast, maar het is nog steeds de basis van onze staatsinrichting.
Vraag:
Tijdens Prinsjesdag spreekt de koning de Troonrede uit. Dat deed koning Willem I toen en dat doet koning Willem-Alexander nu nog steeds. Toch is er een groot verschil. Welk voorschil zie je tussen de Troonrede van Willem I en de huidige koning?