Drinkwaterbesluit (Overheid.nl)
Artikel over huishoudwater (WUR)
Van Hall - Waterzuivering voor HAVO (blz. 8 t/m 11)
In en om het huis - Drinkwater (Milieu Centraal)
Koud leidingwater zorgt voor wat milieubelasting, maar lang niet zoveel als warm water. Minder water gebruiken en kraanwater drinken in plaats van verpakt water, gaan onnodige milieubelasting tegen. Neem voor je gezondheid maatregelen tegen de Legionellabacterie.
Het drinkwater in Nederland is van zeer goede kwaliteit. Het winnen, zuiveren en vervoeren van drinkwater kost wel energie; maar waterbedrijven maken relatief veel gebruik van duurzame energiebronnen. Verder daalt door winning van drinkwater het grondwaterpeil; dat versterkt verdroging van natuurgebieden.
Een huishouden gebruikte in 2013 gemiddeld 95 m3 water. Dat komt neer op 119 liter drinkwater per persoon per dag. Ongeveer de helft daarvan gaat op aan warm water; de rest aan het toilet (28 procent), de was (13 procent), en andere activiteiten zoals de afwas, koken, en water drinken (samen 9 procent). De totale milieubelasting van koud water is laag vergeleken met die van warm water: warm water vergt 20 keer meer energie dan drinkwaterbereiding.
De winning, zuivering en het vervoer van drinkwater kosten wel energie, maar drinkwaterbedrijven gebruiken daarvoor vaak duurzame energiebronnen. Ook kost het energie om het rioolwater te zuiveren dat ontstaat na gebruik van het water.
Een ander effect op het milieu is verdroging van natuurgebieden. Zo'n 60 procent van ons drinkwater is afkomstig uit grondwater: regen- en rivierwater dat door de bodem naar grotere diepte is gesijpeld. Door waterwinning daalt het grondwaterpeil; dat is één van de oorzaken van het verdrogen van natuurgebieden. De rest van het drinkwater komt uit rivieren en meren: dat vereist meer energie en chemicaliën voor zuivering, maar draagt niet bij aan verdroging.
Ernstige vervuiling kan de hele bevolking bedreigen. Daarom gelden er strenge wettelijke regels rond de winning, zuivering en levering van leidingwater. Zo gelden strenge normen voor 66 meetbare aspecten, onder andere voor mogelijk aanwezige chemische stoffen en bacteriën. De drinkwaterkwaliteit in Nederland voldoet ruim aan de wettelijke eisen.
Waterleidingbedrijven controleren dagelijks en tijdens alle fasen van het zuiveringsproces de waterkwaliteit. Als er verhoogde concentraties voorkomen, worden maatregelen genomen: bijmengen van schoon water bijvoorbeeld, of in het uiterste geval sluiting van de bron of inlaat.
Verpakt bron- of mineraalwater is nadeliger voor het milieu dan kraanwater, vooral vanwege de productie en het afval van de verpakkingen (zie ook Drankverpakkingen). Water verpakt in een fles of pak is ook duurder: bijna 200 keer duurder dan kraanwater (inclusief belastingen en vastrecht kost drinkwater gemiddeld 1,81 euro per 1000 liter, prijspeil 2017; de prijs van kraanwater is vergeleken met die van een 1,5 literfles uit de supermarkt).
In huizen met loden leidingen is het aan te raden babyvoeding aan te maken met verpakt water. En in het buitenland ben je soms aangewezen op water uit een fles of pak, omdat kraanwater van (te) lage kwaliteit kan zijn. Ook voor noodpakketten is verpakt water nodig; kraanwater blijft niet lang goed.
Heeft jouw wc nog een stortbak of spoelbak van 9 liter? Vervang die dan door een waterbesparende spoelbak van 6 liter, met spoelonderbreking of spoelkeuzeknop en een 6 liter wc-pot. Die werkt net zo goed maar bespaart drinkwater: 23.000 liter per jaar (dat scheelt 27 euro, prijspeil 2017).
Bij sommige bestaande stortbakken kun je de gewone bedieningsknop met een ombouwsetje ombouwen tot spoelonderbreker. Dat is eenvoudig en kost een paar euro; het levert 8 m3 waterbesparing per jaar op (9 euro, prijspeil 2017).
Een fles met water in de stortbak zetten, vermindert het volume en dus de hoeveelheid water per spoeling. Let wel op dat het volume van de stortbak groot genoeg blijft (6 liter bij grote boodschap, 3 bij kleine) om verstopping van het riool te voorkomen.
Zet liever geen baksteen in de stortbak voor waterbesparing: de poreuze steen maakt het makkelijk voor bacteriën om in de stortbak te gaan woekeren.
Met dit soort losse voorzieningen in de stortbak is regelmatige controle op lekkage noodzakelijk. Kijk of er geen water lekt via de bodemklep naar de toiletpot (al dan niet via een valpijp). Zo'n lekkende bodemklep veroorzaakt een aanzienlijke waterverspilling.
WST-toilet staat voor Water Saving Technology-toilet. Dat is een waterbesparende wc met een 4-liter toiletreservoir en bijpassende 4-liter toiletpot. Om verstopping in rioolleiding tegen te gaan, heeft een WST-toilet een booster: die verhoogt de afvoersnelheid naar het riool. Een WST-wc bespaart zo'n 20.000 liter water per jaar, vergeleken met een wc met 9-liter stortbak. Een 6-liter wc met spoelkeuzeknop bespaart meer, omdat die ook met 3 liter kan spoelen.
Hemelwater (smelt- en regenwater) gebruiken voor toiletspoeling kan leidingwater besparen, maar de milieuwinst is klein. En er zitten praktische nadelen aan zo'n hemelwater-wc.
De aanleg van een apart leidingwatersysteem in huis is verplicht, om te voorkomen dat het regenwater met drinkwater mengt. En alleen een installateur kan een kant-en-klaarsysteem voor hemelwaterspoeling plaatsen. Er komt dan een kunststof voorraadtank (400 tot 1.000 liter) in huis, en een leidingsysteem met filters tegen verstopping
Als de voorraadtank hoger kan staan dan de wc, is een elektrische pomp niet nodig. Maar gezien het grote gewicht van de voorraadtank kan dat niet altijd. Dan is een elektrische pomp nodig om het regenwater in het tweede leidingnet te pompen; elektriciteitsproductie veroorzaakt milieubelasting.
Ga je nieuwe waterleidingen (laten) aanleggen? Let er dan op dat het korte en dunne leidingen worden. Dat bespaart kraanwater, energie en wachttijd bij de warmwaterkraan in de keuken of badkamer.
Houdt 10 meter aan als maximale leidinglengte. Voor de inwendige doorsnede is 10 mm gangbaar voor keukenleidingen, maar 8 mm kan soms ook voldoende zijn. Leidingen naar de badkamer zijn meestal 13 mm, maar ga voor 10 mm als dat mogelijk is. Overleg hierover met de installateur, want de waterdruk moet voldoende blijven.
De legionellabacterie veroorzaakt de ernstige longontsteking veteranenziekte. Legionella gedijt goed in stilstaand water van 20 tot 55 graden Celsius, zoals verwarmingstoestellen met een voorraadvat, of leidingen naar kranen die (tijdelijk) niet worden gebruikt.
Heb je een zonneboiler? Schakel dan het circulatiepompje dat warm water uit de collector naar het voorraadvat pompt, niet uit in de zomervakantie. De pomp brengt de watertemperatuur in het voorraadvat regelmatig boven 60 graden, zodat legionella sterft.
Als het drinkwater langer dan een week heeft stilgestaan in de leidingen (wegens vakantie bijvoorbeeld) én de temperatuur in huis meerdere dagen boven 25 graden komt, dan is het raadzaam de leidingen af te tappen. Volg het stappenplan:
Koop waterbesparende kranen, kraanmondstukken en douchekoppen. Meer hierover op Bespaartips warm water.
Een waterfilter voor huishoudkranen filtert stoffen uit het leidingwater ná de waterzuivering die waterleidingbedrijven uitvoeren. Maar vanwege de hoge kwaliteit van het Nederlandse drinkwater zijn dergelijke waterfilters niet nodig.
De kwaliteit van het drinkwater kan zelfs verslechteren door het gebruik van een filter, namelijk als er bacteriën op het filter gaan groeien.
Steeds meer waterleidingbedrijven ontharden het drinkwater centraal: ze verminderen de hoeveelheid calcium in het water, waardoor bijvoorbeeld de kalkaanslag in apparaten vermindert. Je kunt ook kalkaanslag verwijderen uit apparaten met huishoudazijn of biologisch afbreekbare kalkoplossende middelen.
Overweeg je een waterontharder, zoals een onthardingsapparaat, te gebruiken? Informeer eerst bij jouw waterleidingbedrijf naar de waterhardheid. Ontharden kan wel zorgen voor minder kalkaanslag in apparaten, waardoor die iets zuiniger zijn met elektriciteit, maar dat is alleen zinvol bij een waterhardheid van 12 °DH of hoger. Dat is slechts in enkele Nederlandse regio's het geval.
Gebruik een waterontharder niet zomaar. Er kan bacteriegroei ontstaan bij verkeerd gebruik van een apparaat dat werkt op omgekeerde osmose of een ionenwisselaar.
Bij filters bestaat ook de kans dat het water te veel onthardt, waardoor metaaldeeltjes uit de waterleiding kunnen oplossen in het drinkwater. Dat is schadelijk voor de gezondheid.
Van fysische antikalkapparaten is aangetoond dat ze niet leiden tot het vrijkomen van metalen uit leidingen, maar de onthardende werking van dit type apparaat is niet altijd zeker.