Boekverslag 8

Tom van den Hurk

Maar buiten is het feest

Samenvatting:

Het boek is verdeeld in 4 delen, met 2 verhaallijnen. De eerste verhaallijn is die van Weijntje, Zonnes eigenlijke naam. Dit is de jeugd van Zonne, in de periode waar zij met Sijmen en zijn misbruik te maken heeft. De tweede verhaallijn (het verhaalheden) is die van Zonne, zoals zij zich gaat noemen als ‘artiestennaam’, wanneer zij volwassen is. De naam is symbolisch voor het moment waar zij naar buiten treedt, zowel als zangeres, als tegen Sijmen. Voor het gemak noem ik haar in dit hele verslag Zonne.

De eerste verhaallijn begint met de scheiding van Zonne’s moeder en haar biologische vader. Haar moeder komt hierdoor in een enorme dip.

Dan ontmoet zij Sijmen, een sympathiek en charmant lijkende man. Ze valt voor hem en al snel trouwen ze. Zonnes moeder en nieuwe stiefvader wissen alle sporen van haar ex-man in huis en Zonne, Laura en Isa moeten Sijmen accepteren en met hem omgaan als met hun vader. Dan komt Zonne er achter dat er overal in het huis kleine kijkgaatjes zijn waardoor Sijmen haar en haar zussen bespioneert.

Al snel escaleert dit en begint hij hen ook fysiek te misbruiken, eerst alleen Laura en dan ook Zonne. Zij proberen beiden te voldoen aan wat hij van hen wil om hun jongere zusje tegen hetzelfde lot te beschermen.

Ondertussen zit Zonne bij een koor en haar zangjuf merkt haar geweldige stem op. Ze stimuleert Zonne om extra zanglessen te nemen en uiteindelijk mee te doen aan een zangcompetitie in de stad. Sijmen is het hier absoluut niet mee eens, maar uiteindelijk stemt hij toch toe. Het misbruik wordt dan heftiger, want hij wil niet dat ze met haar verhaal naar buiten komt. Bij haar moeder vindt Zonne geen steun, want die is bang dat haar tweede man ook bij haar weggaat.

Zonne wint de zangcompetitie niet maar voelt zich goed in de schijnwerpers. Op een dag is Zonne in de badkamer en zij begint zichzelf aan te raken. Door het orgasme dat ze zichzelf geeft weet ze dat ze nog steeds van zichzelf kan – en moet kunnen – genieten. Ze laat Sijmen daarna zijn gang gaan en zorgt dat haar moeder hem betrapt en bij hem weggaat.

De tweede verhaallijn begint met de dag dat Zonne een rechtszaak heeft over haar nichtje, het kind dat Sijmen vroeger bij haar zus Laura heeft verwekt. Laura is overleden in een brand. Sijmen en Zonne strijden voor de voogdij van het kind en Zonne wint de zaak uiteindelijk.

Thema

Het algemene thema in het boek is misbruik in de familie.

Titel

Titelverklaring
Het onderwerp van het boek is de herhaaldelijke aanranding en verkrachting van Zonne en haar zusjes door hun stiefvader, Sijmen. Zij voelen zich niet meer veilig in hun eigen huis, omdat de persoon die hen zou moeten beschermen als vaderfiguur hen juist pijn doet en bedreigt.
Zonne verschuilt zich vaak in de ‘donkere kamer’ (de doka), waar zij foto’s ontwikkelt - Sijmen verdient bij door op kermissen en jaarmarkten foto’s te maken – van de blije kermisgasten. Terwijl zij zich bang verschuilt in deze kamer omdat Sijmen er wegens het licht niet binnen kan komen vallen, ziet zij al deze vrolijke foto’s waar het feest is. Dit is mijn eerste letterlijke interpretatie.
Ook neemt Sijmen vaak een van zijn oudste stiefdochters mee als hij naar deze kermissen gaat, eerst Laura en later Zonne. Hij randt haar daar ook aan als ze gaan ‘slapen’, terwijl buiten het feest doorgaat: een tweede letterlijke opvatting van de titel.
Als laatste van mijn interpretaties denk ik dat de titel ook gewoon de hele situatie van je niet veilig voelen in je eigen huis terwijl niemand van iets weet kan weergeven, want binnenshuis gebeuren er vreselijke dingen met Zonne terwijl zij buitenshuis moet doen alsof alles goed is: buiten is het feest terwijl ze zich vanbinnen absoluut niet zo voelt.

Personages

Zonne  wordt in twee fase van haar leven neergezet. In haar jeugd wordt ze misbruikt door haar stiefvader. Ze durft dan nauwelijks voor zichzelf op te komen. Ze krijgt geen steun van haar vader of van de school. Maar op een bepaald moment (haar zangcarrière en de muzieklerares  spelen daarin een grote rol)  komt ze tegen haar stiefvader in opstand en zorgt ze ervoor dat het familiedrama uitlekt. Daarna begint de tweede fase in het leven van Zonne: ze wordt een bekend theaterpersoonlijkheid die alle feiten onder ogen durft te zien en er prat op gaat dat ze zelf het initiatief neemt om zich te laten bekijken (in het theater en in de roddelbladen) ze kiest er bovendien voor de publiciteit te zoeken en te gebruiken om haar nichtje Lotte (de  dochter van haar omgekomen zus Laura) voor verder onheil te behoeden. Ze kiest er dan zelfs voor om de aardige minnaar die ze intussen heeft (Sander) te laten schieten voor het geadopteerd moederschap.  Je zou dus kunnen stellen dat Zonne als  heel sterke persoonlijkheid  (ondanks haar verleden) is teruggekomen.

Sijmen is het prototype van de man die zijn kinderen /stiefkinderen misbruikt. Aardig en genereus aan de buitenkant , waarmee hij de vrouwen kan inpalmen. Vervolgens misbruikt hij hun vertrouwen, maakt foto’s van hen in chantabele omstandigheden en krijgt op die manier macht over hen die hij op een zeer gewelddadige wijze misbruikt. Hij is een niet te verbeteren psychisch gestoorde man, die bovendien het schuldgevoel bij zijn slachtoffers weet te leggen.

Moeder van Zonne. Zijis toch meer slachtoffer dan dader. Ze is erin getuind bij Sijmen, nadat ze haar man vanwege een buitenechtelijk uitstapje met het buurmeisje de deur had uitgezet. Sijmen pakte haar in haar kwetsbare positie maakte haar seksueel van hem afhankelijk. Maar als ze ouder wordt, verliest ze haar lichamelijke aantrekkingskracht en ze moet toezien hoe hij zich vergrijpt aan eerst Laura en daarna ook aan Zonne. Als die haar op een overweldigende manier laat zien dat hij ook met haar seks heeft, komt er een einde aan het huwelijk. Intussen is Laura dan al zwanger van Sijmen en het huis uitgegaan. Uit alles blijkt dat de moeder van Zonne zich heeft laten intimideren, chanteren  en manipuleren door Sijmen. Sijmen is de dader en de moeder van Zonne een slachtoffer.

 

Tijd

De hoofstukken Zonne spelen in deze tijd, de hoofdstukken over Weijntje waarschijnlijk in de jaren ’70 en ’80. Voor het verhaal is dit niet heel erg van belang, omdat dat wat er gebeurt (het misbruik), nu nog steeds voorkomt.

 

Ruimte

Het verhaal speelt zich af op verschillende plekken in Nederland, maar voornamelijk in het huis waar Weijntje woont. De hoofdstukken over de oudere Zonne spelen zich af in de rechtbank, bij haar thuis en bij haar moeder. Verder komen nog enkele plaatsen als de school van Weijntje en kermissen en circussen voor waar Sijmen fotografeert. De sfeer in het boek is niet goed, Weijntje voelt zich nergens behalve op het podium veilig.

 

Einde

Een zin uit een handleiding voor het zelf ontwikkelen van foto’s wordt als nawoord gegeven. Het is een heel symbolische tekst voor Zonne, die zich in de donkere kamer van haar verleden heeft moeten beschermen maar ook ontwikkelen en dan eindelijk de donkere kamer uit kan komen om te vertellen wat haar overkomen is.
“Zodra we met ontwikkelen klaar zijn kunnen de beelden worden gefixeerd, afgespoeld en te drogen gehangen. Er bestaat nu geen gevaar voor overbelichting. Nadat wij ons ervan verzekerd hebben dat alle gevoelige materialen, alsmede zuren en Andre agressieve chemicaliën zorgvuldig zijn afgesloten en veilig weggeborgen kan de beschermende kleding worden afgelegd (vergeet niet het waarschuwingslichtje uit te schakelen) Hierna kunnen wij de deur van de donkere kamer met een gerust hart openen.  (blz. 311)

Perspectief

In deel I Vaders is Zonne de zij-vertelster en Weijntje de personale vertelster.
In deel II is Weijntje een  ik-vertelster.
In deel III is Zonne een personale vertelster.
in het vierde deel Moeders is Zonne de ik-vertelster en Weijntje de personale vertelster. In de structuur worden de vertellers dus gespiegeld.  Op zichzelf is dat een logische keuze, want het heeft te maken met de afstand die de vertelster tot de gebeurtenissen wil nemen.  Bovendien heef het begrip “spiegel” in deze roman een belangrijke betekenis. Hoe durft Zonne tenslotte in de spiegel te kijken. Slachtoffers van seksueel misbruik hebben daar vaak moeite mee, bovendien maakt Sijmen gebruik van spiegels om Zonne/Weijntje in de gaten te houden.

Schrijver

Arthur Japin (1956) bezocht het Gymnasium in Haarlem en studeerde enkele jaren Nederlandse taal- en letterkunde in Amsterdam om daar vervolgens de theaterschool te doorlopen, waar hij in 1982 afstudeerde. Hij speelde diverse rollen voor radio en televisie en op toneel bij onder andere Toneelgroep Centrum en de Theaterunie. Ook zong hij een kleine rol bij de Nederlandse Opera.
In 1987 ontdekte hij het historische, maar tot dan toe onbekende verhaal van twee Afrikaanse prinsjes die in het negentiende-eeuwse Nederland als Hollanders werden opgevoed. Hij stopte met acteren en begon te schrijven. Ondertussen schreef hij diverse korte verhalen, hoorspelen, toneelstukken en televisiefilms en debuteerde hij in 1996 met de verhalenbundel Magonische verhalen. Zijn debuut werd veelgeprezen in de literaire kritiek, maar hij brak pas bij een groot publiek door met zijn tweede boek, het verhaal van de twee prinsjes: de roman De zwarte met het witte hart, die wereldwijd vertaald werd en die hem internationale roem bezorgde. Japin publiceerde dit boek pas na tien jaar onderzoek in Afrika, Weimar en Indonesië.
September 2007 verscheen De overgave, het op historische feiten gebaseerde, aangrijpende verhaal van een pioniersvrouw die in het gevecht om haar kinderen en kleinkinderen uiteindelijk het machtigste wapen moet leren hanteren: vergeving. In acht maanden tijd werden er al 175.000 exemplaren verkocht van deze historische roman.
In het najaar van 2010 verscheen Vaslav, een roman over de legendarische balletdanser Vaslav Nijinski. Vaslav werd genomineerd voor de NS Publieksprijs en er werden al 150.000 exemplaren verkocht.

 

Mening

Zeer goed, mooi verhaal soms een beetje langdradig, maar het was mooi om te lezen je werd hier ook mee in het verhaal getrokken.