De aanslag
Samenvatting
In januari 1945 wordt in Haarlem, in de straat van de familie Steenwijk, de NSB'er Fake Ploeg doodgeschoten. Ploeg ligt voor het huis van de buren, de familie Korteweg, Deze buren verslepen het lijk van Ploeg tot voor het huis van Steenwijk. Peter wil het lijk weer terug leggen, maar de Duitsers zijn snel ter plaatse. Peter vlucht en neemt het pistool van Ploeg mee. Als wraak steken ze het huis van Steenwijk in brand en voeren de familie Steenwijk af. De ouders van Anton Steenwijk worden later gefusilleerd. In de cel van Anton zit ook een jonge vrouw die waarschijnlijk bij de aanslag betrokken is geweest. Anton wordt na verloop van tijd uit de cel gehaald en naar Amsterdam gebracht, waar hij bij een oom en tante kan wonen.
Titel
De titel De Aanslag is te verklaren als: ``De Aanslag` `op Fake Ploeg. Er werd een aanslag gepleegd op Fake Ploeg en die heeft het leven van de familie Ploeg, Cor Takes, Truus Coster en van de familie Steenwijk, maar vooral Anton Steenwijk, voor de rest van hun leven getekend.
Het hele boek draagt de titel, omdat Anton Steenwijk, de hoofdpersoon en de enige die de aanslag heeft overleefd, de aanslag zijn hele leven nog meedraagt, er wordt verteld over het leven na de aanslag op Fake Ploeg van Anton Steenwijk.
Thema
Het thema van dit boek is de schuldvraag die rijst bij de hoofdpersonen, zowel bij Anton
Steenwijk als bij Cor Takes en ook bij Fake Ploeg jr. Wie heeft er nou schuld aan de oorlog en
wie is er nou slachtoffer en wie dader. Alle drie de personen verloren dierbaren, Anton zijn
broer en ouders, Cor zijn vriendin Truus en Fake zijn vader. Dus ze zijn alle drie slachtoffers,
maar Cor en Fakes vader zijn ook daders. Aanvankelijk lijkt het de schuld van de Duitsers te
zijn, maar later in het boek verandert dat beeld.
Het belangrijkste thema is de afweging van schuld en verantwoordelijkheid
Genre
Het boek is een psychologische oorlogsroman
Personages
Hoofdpersoon: Anton Steenwijk
Bijpersonen: Vader Steenwijk, moeder Steenwijk, Peter Steenwijk, Peter van Liempt en zijn vrouw, Saskia Steenwijk- van de Graaff, Sandra Steenwijk, Liesbeth, Karin Korteweg en Cor Takes
Tijd en ruimte
Plaats:
· Haarlem - daar gebeurde de aanslag = duistere sfeer.
· Apollolaan in Amsterdam - hij woonde na de aanslag bij zijn oom en tante = zonnige sfeer.
· Op kamers in 1953.
· Toscane - vakantiehuis, gekocht in 1969.
· De donkere cel - hij had hier met Truus Coster in gezeten = duister en isolement na de aanslag.
· Het huis van Cor Takes - het souterrain leek op een ondergronds hoofdkwartier.
Ruimte:
De drie belangrijkste ruimtes waarin het verhaal zich afspeelt zijn:
Het ouderlijk huis, Antons vakantiehuis in Toscane en de cel waarin Anton na de aanslag een tijdje opgesloten zit. De ruimtes zijn vrij belangrijk want ze bepalen als het ware de ‘ondertoon’ van het verhaal, de stemming. Bijvoorbeeld in de cel: Het feit dat het daar donker is, is heel belangrijk omdat hij Truus’ gezicht niet kan zien. Daardoor gaat alle aandacht naar de dingen die zij zegt.
Het weer
Tijdens de aanslag ligt er sneeuw. Dat heeft niet echt een duidelijke functie, behalve dat het weer geeft dat het erg koud is. Dat maakt wel verschil. Het zou heel anders zijn als de aanslag in de zomer had plaatsgevonden. Als Anton in zijn huisje is, in Toscane is het heel mooi weer. Dat geeft een groot contrast met zijn stemming weer.
Het sociale milieu
Anton komt uit een heel intellectueel milieu. Zijn vader was griffier en erg wijs. Ook Anton zelf heeft een universitaire studie gedaan en is later anesthesist geworden.
Milieu van de tijd
Het draait in het begin vooral om de oorlog en daarna om de naoorlogse wederopbouw. In de jaren 60 vinden veel politieke demonstraties plaats en bij een van de vele ontmoet Anton Fake Ploeg. In 1981 vindt tijdens een vredesdemonstratie ook de ontknoping plaats.
Perspectief
De perspectiefvormen die in het verhaal gebruikt worden zijn vooral personaal met aan het begin en eind van een hoofdstuk vaak een klein stukje auctoriaal. Dat is wel prettig omdat je dan bij wijze van spreken weer een beetje leest hoe alles in elkaar zit. Het is handig om alles vanuit Anton te lezen omdat je zijn mening en gevoelens over alles heel goed kunt begrijpen. Ik vind het wel fijn om te lezen vanuit personaal perspectief, zo sta je dicht bij een personage en bij zijn gevoelens maar blijf je ook op de hoogte van de andere karakters, wat bij een ik-perspectief niet het geval is.
Mening
Ik vond dit een mooi boek door de schrijfstijl, vond ik het ook makkelijk te lezen. En ik ben altijd geïnteresseerd in boeken die zich afspelen rond de 2e wereldoorlog. Het beste boek wat ik heb gelezen.
Schrijver
Harry Kurt Victor Mulisch (Haarlem, 29 juli 1927 – Amsterdam, 30 oktober 2010) was een Nederlandse schrijver.Mulisch, de zoon van een Oostenrijks-Hongaarse vader die collaboreerde tijdens de Tweede Wereldoorlog en een Duits-Joodse moeder, groeide op tijdens de Tweede Wereldoorlog, die een sterke invloed op hem en zijn schrijverschap had. In 1947 verscheen zijn eerste verhaal (De kamer), in 1952 volgde zijn eerste roman: archibald strohalm. Vele andere werken volgden, waaronder Het stenen bruidsbed (1959), Twee vrouwen (1975), De aanslag (1982) en De ontdekking van de hemel (1992). Zijn laatste roman was Siegfried, verschenen in 2001. 'Magisch-mythisch' is een veelgebruikte aanduiding voor een groot deel van zijn oeuvre. Mulisch geldt als een van de belangrijkste naoorlogse Nederlandse schrijvers. Hij wordt tot "De Grote Drie" van de naoorlogse Nederlandse literatuur gerekend, waartoe ook Willem Frederik Hermans en Gerard Reve behoren. Mulisch won een groot aantal literaire prijzen, waaronder de Prijs der Nederlandse Letteren en de P.C. Hooft-prijs, beide voor zijn gehele oeuvre. De ontdekking van de hemel werd in 2007 uitgeroepen tot het beste Nederlandstalige boek aller tijden. In oktober 2010 overleed de auteur op 83-jarige leeftijd aan kanker.
Bronnen
https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-de-aanslag-door-harry-mulisch-116302
wikipedia