Theorie

(bron: Leereenheid "aanleg rioleringen" van het Ontwikkelcentrum)

Open bemaling 
Als het water langzaam toestroomt, is het soms voldoende om op een lage plaats in de bouwput een pomp te plaatsen. Om het grondwater en het regenwater dat in de bouwput terechtkomt op de bodem te verzamelen, worden sleuven in de bouwput in helling gegraven of worden een aantal drains in de bodem van de bouwput aangebracht. Het verzamelde water wordt vervolgens met een dompelpomp of een centrifugaalpomp omhoog gepompt. 

Onderstaande tekening komt uit het lesmateriaal van het Ontwikkelcentrum. Daar zitten nog een paar fouten in: nummer 1 moet niet zijn "zuigerpomp" maar "maaiveld". Nummer 4 betreft niet een zuigerslang, maar een zuigslang.
 

Schematische weergave van een open bemaling. (Bron: Ontwikkelcentrum)

 

 

Verticale bronbemaling 
Er zijn verschillende systemen om verticaal te bemalen. Meestal gebruiken we hiervoor vacuüm- of zwaartekrachtfilters. (De vacuümfilters zijn 4 tot 6 meter lang; zwaartekrachtfilters zijn 5 tot 8 meter.) Op regelmatige afstanden van bijvoorbeeld twee meter worden de filters met behulp van een spuitlans de grond in gebracht. Deze buizen worden aangesloten op een verzamelleiding, die is aangesloten op een vacuümpomp.

Onderstaande tekening komt uit het lesmateriaal van het Ontwikkelcentrum. Daar zitten nog een paar fouten in: Nr. 3 is niet "bovenleiding", maar "verzamelleiding". De gestippelde lijn bij nr. 5 is de grondwaterspiegel voor de bemaling; de gebogen lijn geeft de grondwaterstand aan, zoals die zich instelt nadat de bemaling een paar uur of een dag heeft gewerkt.

Tekening van een verticale bemaling (bron: Ontwikkelcentrum)

 

 

Zwaartekrachtbemaling en deepwell-bemaling 
Wanneer de bodem uit grove lagen (zand of grind) bestaat, kun je een zwaartekrachtbemaling aanleggen. Het grondwater stroomt dan door hoogteverschillen onder vrij verval naar de bemalingfilters. De filters zijn van boven open, er ontstaat dus geen vacuüm. Een ‘inhanger’, dat is een zuigbuis zonder gaatjes, zuigt het bemalingswater uit het filter. Bij bemalingen op dieptes van meer dan 7 meter gebruiken we dieptebronnen (deepwell). Dit is een centrifugaalpomp die onder in het boorgat wordt geplaatst. Pomp en elektromotor hebben een kleine diameter, zodat ze in het boorgat passen. We gebruiken deepwells ook als het water van grote diepte (bijvoorbeeld meer dan 100 meter) moet worden opgepompt, bijvoorbeeld bij de winning van water voor de waterleidingmaatschappijen.
 
 

Hier zie je een aantal deepwellpompen. Deze kunnen in het zwaartekrachtfilter geplaatst worden.

 

 

Spanningsbemaling 
Tijdens het ontgraven van een bouwput kan het evenwicht tussen grond en water in de diepere lagen verstoord raken. Hierdoor kan de bodem van de bouwput openbarsten. Dit risico kun je vermijden door met spanningsbemaling de grondwaterdruk onder de bodem van de bouwput te verlagen. De bodem is in evenwicht als de gronddruk boven de watervoerende laag gelijk is aan de druk van het grondwater tegen de onderkant van de afsluitende laag. Voor een spanningsbemaling gebruik je een vacuüm- of een deepwellbemaling.
 
 

Tekening van een spanningsbemaling (Bron: Ontwikkelcentrum)

 

Als je meer wilt weten over de stroming van water in de grond, dan kun je gebruik maken van het arrangement over de bepaling van de doorlaatfactor K:

arrangeren.wikiwijs.nl/38243/Bepaling_doorlaatfactor_K