Om een thema van een verhaal te kunnen vinden heb je informatie nodig over de motieven, het grondmotief (het thema), het motto en de titel.
1. Motieven
Motieven zijn steeds terugkerende elementen in een roman/verhaal. We onderscheiden drie soorten motieven:
Abstracte motieven (literair historische motieven)
Het gaat hierbij over abstracte (ongrijpbare) begrippen als onmacht, liefde, toeval, angst, dood, wraak, eenzaamheid, oorlog.
Leidmotieven
Het gaat hier over terugkerende tastbare zaken. Deze hebben een symbolische betekenis.
Een dobbelsteen (toeval), een schilderij en een boek kunnen bijvoorbeeld een leidmotief zijn.
Klassieke motieven
Het gaat hier om verhaalelementen die we al in klassieke verhalen tegenkomen. Denk aan:
het oedipuscomplex/motief (complex waarbij zoons een diepere, seksueel getinte relatie met de moeder hebben)
het elektracomplex/motief (waarbij dochters een diepere, seksueel getinte relatie met de vader hebben)
het assepoestermotief (een verhaalfiguur wordt slecht behandeld door haar/zijn stiefmoeder).