Mitose&Meiose

Mitose

De mitose wordt in een aantal fasen ingedeeld. Deze indeling is ontstaan toen de mitose onder de lichtmicroscoop werd ontdekt (1875) en de onderzoekers nog niet begrepen wat er op biochemisch niveau gebeurde. De namen van de fasen verwijzen naar beelden die onder de microscoop te zien zijn en die in figuur 6 in schema zijn weergegeven. Bij het bekijken van die beelden is het goed te bedenken dat dit momentopnamen zijn in een proces dat vaak enkele uren of langer duurt. De afbeeldingen geven een sterk geschematiseerd beeld van een delende cel bij een vergroting van ongeveer 2000x. Er zijn hier in de kern voor de duidelijkheid maar 4 chromosomen getekend. Bij de mens zijn het er 46.

Bron: 10voorbiologie.nl

 

In de kern van een cel die niet in deling is, zijn geen chromosomen te zien. Die worden pas zichtbaar als de kern gaat delen. Dan begint de profase (pro = voor). Na verloop van enige tijd is te zien dat de chromosomen elk uit twee strengen bestaan, de chromatiden. Deze zitten op één plek, het centromeer, aan elkaar vast. Soms is nog te zien dat de chromatiden een spiraalstructuur hebben. Het kernmembraan verdwijnt langzamerhand.

In de volgende fase, de metafase (meta = na) verdichten de chromosomen zich nog meer en is de spiraalstructuur niet meer te zien. Ze verzamelen zich in een vlak in het midden van de cel, dat dwars op de (toekomstige) delingsrichting staat, het equatoriale vlak. Aan weerszijden van het equatoriale vlak, aan de polen van de cel, ontstaan de zogeheten poolkapjes, van waaruit zich trekdraden ontwikkelen naar de centromeren. Het geheel van draden wordt wel dekernspoel genoemd.

Hoe je het equatoriale vlak ziet, hangt af van de positie die je ten opzichte van de cel inneemt. Kijk je van opzij tegen de delingsspoel aan, dan ziet het er uit als in afbeelding 4 of 5; kijk je van boven op de delingsspoel (langs één van de poolkapjes), dan liggen de chromosomen meer verspreid, zoals in afbeelding 3.

In de volgende delingsfase, de anafase (ana = tegenover) worden de chromatiden van elk chromosoom uit elkaar getrokken (de centromeer deelt nu ook) naar de polen van de cel. Er bevindt zich nu een volledige set chromatiden aan de ene kant van de cel en één aan de andere kant.

Hierna beginnen de chromatiden hun compacte uiterlijk te verliezen, ze vervagen steeds meer en er ontstaat een nieuw kernmembraan om de twee groepen chromatiden, die vanaf nu weer chromosomen worden genoemd. Tenslotte zijn dechromosomen niet meer als aparte structuren te zien. Deze laatste fase heet telofase (telos = einde). Hiermee is de kerndeling voltooid. Hierna deelt de cel zelf zich. De celdeling zelf wordt ook wel cytokinese genoemd.

In de metafase zijn de chromosomen het best zichtbaar en liggen ze dicht bij elkaar. Men benut deze situatie voor het maken van karyogrammen (Gr. 'afbeelding van de kern'), zie figuur 7. Cellen worden in dit stadium gefixeerd, gekleurd en vervolgens gesquashed, waardoor de chromosomen wat uit elkaar drijven. Daarvan maakt men een foto. De afzonderlijke chromosomen worden vervolgens (door de computer) 'uitgeknipt' en twee aan twee (elk chromosoom komt immers in tweevoud in de cel voor) opgeplakt. Grove afwijkingen aan een chromosoom kunnen zo al ontdekt worden.

Bron: 10voorbiologie.nl

Meiose

Meiose wordt ook wel de reductiedeling genoemd. Dit is zo, omdat tijdens de meiose de hoeveelheid chromosomen in de cellen gehalveerd wordt. Een cel die de meiose ondergaat, verandert van een 2n cel in een n cel. Voor de mens geldt dan dat een cel met 46 chromosomen verandert in een aantal cellen met 23 chromosomen. Meiotische delingen vinden alleen maar plaats in de geslachtsorganen. Bij de man in de teelballen en bij de vrouw in de eierstokken. In de rest van het lichaam vindt er nergens meiose plaats. Als je onderstaande illustratie goed bestudeert, dan kan je exact zien waar er in de voortplantingsorganen van man en vrouw meiose plaatsvindt.

OogenesisspermatogenesecompilatieNEW

Bron;Biologielessen.nl

Als je de mitose begrijpt, is de meiose niet veel moeilijker om te begrijpen. Hieronder staat een afbeelding met de belangrijkste verschillen tussen de mitose en de meiose. Het verschil zit in de rangschikking van de homologe chromosomen in de metafase van zowel de mitose als de meiose. In deze fase kunnen de homologechromosomenn elkaar opzoeken in het equatoriale vlak en echt koppels vormen, of de homologe chromosomen kunnen elkaar niet opzoeken in het equatoriale vlak en gewoon een willekeurige plaats innemen. In de mitose liggen de homologe chromosomen niet paarsgewijs. In de meiose liggen de homologe chromosomen wel paarsgewijs. De plek in het equatoriale vlak bepaalt hoe de chromosomen verdeeld worden over de dochtercellen.

VerschilmitoseenmeioseNEW

Bron;Biologielessen.nl

Hoeveelheden erfelijk materiaal

Bij de meiose ontstaan na twee meiotische deling dochtercellen met een gereduceert aantal chromosomen. Bij de mens onstaan uit één diploide cel (2n) met 46 chromosomen na twee meiotische delingen haploide dochtercellen (n) met maar 23 chromosomen. Bij de mitose is dat niet het geval. Bij de mitose ontstaan na één mitotische deling uit één diploide moedercel (2n) twee diploide dochtercellen (2n) die ook weer gewoon 46 chromosomen bevatten.

Verschilmeioseenmitose

Bron;Biologielessen.nl

Behalve het verschil in ligging van de chromosomen is er nog een verschil De mitose bestaat maar uit een kerndeling en celdeling. De meiose bestaat uit twee kerndelingen en celdelingen. Uit een mitotische deling ontstaan twee dochtercellen met evenveel chromosomen als de moeder. Bij de man ontstaan na twee meiotische delingen uit een moedercel vier zaadcellen met een gehalveerd aantal chromosomen. Bij de vrouw ontstaat uit een moedercel na twee meiotische delingen een rijpe eicel en 3 poollichaampjes. Deze poollichaampjes zijn niets meer dan afvalbakken voor erfelijk materiaal.

Bron: www.biologiepagina.nl

         www.biologielessen.nl

        www.10voorbiologie.nl