Toevoeging van een component

Met de evenwichtsvoorwaarde kunnen we beredeneren of, en zo ja hoe, een evenwicht verschuift door toevoegen of onttrekken van een component.
Met de evenwichtsconstante kunnen we de concentraties berekenen in de nieuwe evenwichtstoestand. We geven een voorbeeld van een gasevenwicht.

 

Voorbeeld

In een vat van 1,0 liter bevindt zich een gasmengsel van NO2 en N2O4 dat in evenwicht verkeert:

De concentraties en evenwichtsconstante zijn:
[N2O4] = 0,030 mol L-1;    [NO2] = 0,040 mol L-1;    K = 0,053.
Beredeneer hoe het evenwicht verschuift door toevoegen van 0,020 mol NO2 aan het systeem (bij constant volume en constante temperatuur)en bereken de concentraties in de nieuwe evenwichtstoestand.
 
Evenwichtsverschuiving door toevoegen van NO2
Op het moment dat de extra hoeveelheid NO2 is toegevoegd, zijn de concentraties:
 
[N2O4] = 0,030 mol L-1  
[NO2] = 0,040 + 0,020 = 0,060 mol L-1
 
De concentratiebreuk Qc is op dat moment:

Dus Qc > K en er is geen evenwicht meer in het systeem.
 
In de nieuwe evenwichtstoestand is de concentratiebreuk Qc weer gelijk aan de evenwichtsconstante K. Dan moet de teller van Qc kleiner zijn geworden en de noemer groter. Hieruit volgt dat [NO2] lager is dan 0,060 mol L-1 en dat [N2O4] hoger is dan in het eerste evenwicht; de reactie naar links heeft tijdelijk de overhand
gehad. Het evenwicht is dus verschoven naar de kant van het N2O4.
 
Concentraties in de nieuwe evenwichtstoestand
De veranderingen van de hoeveelheden NO2 en N2O4, vanuit de aanvankelijke evenwichtstoestand tot de nieuwe evenwichtstoestand na toevoeging van 0,020 mol L-1 NO2, kunnen we het best in tabelvorm weergeven. De verhouding waarin de concentraties veranderen volgt weer uit de reactievergelijking. Het volume is ongewijzigd.
 
 

[NO2] in mol L-1

[N2O4] in mol L-1

aanvankelijk evenwicht

 0,040

 0,030

toevoeging NO2, nog geen
evenwicht

 0,040 + 0,020

 0,030

verandering Dc

 - 2x

 x

nieuw evenwicht

 0,060 - 2x

 0,030 + x

 
Aangezien in het nieuwe evenwicht Qc weer gelijk is aan K geldt:

Uitwerking berekening 2

Uitwerking van deze kwadratische vergelijking levert twee wortels:
x1 = 0,0077                   x2 = 0,066
 
De tweede waarde heeft geen fysische betekenis, omdat dan [NO2] negatief zou worden in de nieuwe evenwichtstoestand. De concentraties in het nieuwe evenwicht zijn dus:
[NO2] = 0,045 mol L-1 (was in de nieuwe begintoestand 0,040 + 0,020 = 0,060 mol L-1)
en
[N2O4] = 0,038 mol L-1 (was in de nieuwe begintoestand 0,030 mol L-1).