Juryrapport Sonny Boy
Wat is nou het beste Nederlandstalige boek, hoe pik je de beste eruit, en waar moet een boek aan voldoen om er als beste uit te komen. Er zijn vele boeken ingezonden en zijn allemaal uniek. Sonny Boy van Annejet van der Zijl is zo’n boek.
Het boek moet aan deze vijf eisen voldoen:
Een verrassend einde is belangrijk, omdat je vaak zelf een einde gaat bedenken en wilt weten hoe het verhaal afloopt, Het is dan leuk/niet leuk dat het verhaal totaal anders afloopt dan je verwacht had.
Als lezer moet je van de titel iets kunnen aflezen. Hoe het boek heet, komt vaak precies in het boek voor. Soms moet je juist langer nadenken voor je weet waarom de titel met het boek te maken heeft. Dat kan goed zijn, omdat je dan nadenkt over wat de schrijver belangrijk vond om te benadrukken.
Er komen belangrijke thema’s naar voren in Sonny Boy, zoals discriminatie, emancipatie en toekomst. De thema’s zijn belangrijk om het verhaal beter te begrijpen, beter in het verhaal te zitten en de personen goed te kunnen begrijpen.
→ Waarom is deze eis belangrijk?
Het taalgebruik maakt een boek tot wat het is, simpel, lastig, daagt het je uit of is het zoals je al tien keer gelezen hebt. Een boek dat misschien anders is dan dat je hiervoor gelezen hebt daagt je op verschillende manieren uit, het taalgebruik doet dit dan zeker.
Aan het begin van het boek kan je het taalgebruik van moeilijke woorden en lange zinnen wat minder goed begrijpen. Maar het mooie is dat je tijdens het lezen vordert en na een paar bladzijden er geen moeite meer mee hebt. Je bent vooruit aan het gaan zonder dat je het merkt.
Een verhaal moet passen in de tijd waarin het verhaal speelt. Het laat je als lezer zien hoe het leven in een bepaalde tijd en op een bepaalde plaats is. Wat was toen belangrijk? Hoe is het anders of juist ook hetzelfde als onze wereld nu? Als een schrijver het tijdsbeeld goed laat zien, kun je je ook in andere tijden en werelden inleven. Daardoor kun je als lezer nieuwe dingen meemaken en denk je na over hoe het in je eigen leven is.
De eisen gekoppeld aan het boek:
Verrassend einde
Het einde van Sonny Boy was voor mij deels onverwacht, ik zag het eigenlijk niet aankomen. Ik was naarmate het boek aan zijn einde kwam een eigen einde aan het voorspellen. Rika en Waldemar zouden de oorlog doorstaan en terugkeren naar hun zoon, ze zouden herenigd worden met hun families en gelukkig eindigen, Hoe gelukkig het er dan ook na een oorlog uit zou zien, dit was helaas niet zo. Na een tijd gelezen te hebben over hoe het was in de kampen, wat er gebeurde en hoe het eraan toeging, kreeg je te lezen dat Rika het niet overleefd heeft. Waldemar zou gestorven zijn op zee, terwijl hij toch zo’n goede zwemmer was. Hij heeft het overleefd dacht ik, we krijgen het alleen later pas te horen. Ik had deels gelijk. Hij is inderdaad uit het water gekomen en heeft de aanslag op zee overleefd, maar niet lang, want net als hij op land aankomt, wordt hij neergeschoten.
Titel
Na het boek te hebben gelezen, weten we allemaal waarom het boek Sonny Boy heet. Hun zoontje Waldy, naar Waldemars bijnaam. Zijn bijnaam is afkomstig van het liedje van Al Johnson uit de film: The singing fool.
De titel geeft geen perfecte strekking van het verhaal weer. Persoonlijk vind ik de titel niet echt bij het boek passen. De naam Sonny Boy komt niet vaak naar voren en heeft vrij weinig met het verhaal te maken.
Het boek heet waarschijnlijk zo omdat het liedje heel sentimenteel is en de hoop weergeeft. Ik vind het toch niet de beste keus.
Thematiek
De verschillende thema’s die naar voren komen zijn van toepassing voor het verhaal.
Belangrijke thema’s zijn discriminatie, emancipatie (man-vrouw verhouding) en toekomst.
Discriminatie is overduidelijk als thema. Rika kiest haar eigen weg, gaat weg van haar man en dat is iets wat je als vrouw zeker niet doet. Ze wordt hierdoor gediscrimineerd, buitengesloten. Als ze dan ook nog kiest voor een relatie met de donkere en veel jongere Waldemar, geeft ze de mensen om haar heen nog meer redenen om haar niet te accepteren. Ook Waldemar wordt gediscrimineerd en dan meer uit racisme. Hij wordt als zwarte minder waard gevonden dan blanken, terwijl juist heel duidelijk is dat hij intelligenter en beter in zijn werk is dan de mensen met wie hij werkt. Ondanks alle moeilijkheden die Rika en Waldemar meemaken, staan ze voor het leven dat ze leiden.
Emancipatie past hier natuurlijk duidelijk bij. (Vanuit een achtergestelde positie naar voren komen) Eigenlijk geldt de emancipatie voor zowel Rika als Waldemar. Rika kiest voor een leven dat nog niet bij de vrouw paste. Ze kiest voor zelfstandigheid en niet voor een leven als vrouw die bij haar man en haar gezin hoort. Waldemar emanicipeert zich, doordat hij zich als enige zwarte staande houdt in zijn omgeving. Wel past hij zich wat meer aan de omstandigheden aan en kiest hij niet zo duidelijk voor de confrontatie met anderen, wat Rika wel meer doet.
Het laatste thema dat ik noem is de toekomst. Het past op verschillende manieren in het verhaal, maar het is vooral duidelijk dat toekomst hetzelfde is als hoop. Rika kiest voor een onzekere toekomst door bij haar man weg te gaan en haar kinderen zelfs achter te laten. Maar ze doet dit omdat ze hoopt op een betere toekomst dan wanneer ze zou blijven. Datzelfde geldt voor de keuze van Rika en Waldemar voor elkaar. Ze krijgen een kind, dat staat voor de toekomst, voor de hoop op een betere wereld. Dat de Tweede Wereldoorlog voor allerlei extra moeilijke omstandigheden zorgt, maakt het leven erg zwaar. Waldemar en Rika sterven, maar Waldy, hun zoon, leeft voort. In de hoop op een betere toekomst na de oorlog.
Taalgebruik
In het begin had ik best wat moeite met het taalgebruik en de zinsopbouw en ik las hierdoor ook veel minder snel dan dat ik gewend ben. Ik moest echt rustig lezen en de tekst ook echt opnemen voordat ik verder las. Maar na een tijdje raakte ik er gewend aan en kon ik gewoon weer lekker doorlezen. Toen ik het boek uit had, snapte ik ook niet waarom ik het in het begin zo wennen vond, want het is gewoon goed te lezen en ik ben dus echt gegroeid en heb mezelf uitgedaagd.
Tijdsbeeld
Het boek laat een heel duidelijk tijdsbeeld zien en laat tegelijkertijd zien hoe de hoofdpersonages zich losworstelen van dat tijdsbeeld. In de tijd waarin het verhaal zich afspeelt, is het bijvoorbeeld nog niet normaal dat een vrouw zo onafhankelijk is zoals Rika. Rika en Waldemar maken duidelijk hun eigen keuzes en laten zich niet leiden door wat er hoort. Hierdoor krijgen de personages ook veel meer diepgang en lees je over hun angsten, hun moeilijkheden die ze overwinnen omdat ze staan voor wat ze kiezen.
Conclusie
Sonny boy is niet het beste Nederlandstalige boek. Het is een erg mooi verhaal en er komen belangrijke thema’s naar voren. Maar er zijn dingen die de schrijver anders had kunnen aanpakken of anders had kunnen beschrijven. Het boek is zeker een aanrader, omdat het niet het beste boek is betekend het niet dat het geen goed boek is. Het is zeker het lezen waard.
Verwerkingsopdracht 3→ Sonny Boy, Annejet van der Zijl.