Chromatograferen

Chromatografie is een scheidingsmethode die berust op een combinatie van verschillen in oplosbaarheid en aanhechtingsvermogen.

Papierchromatografie
Papierchromatografie

Papierchromatografie is een eenvoudige vorm van chromatografie een filmpje met uitleg kun je hier vinden. Op een strook filtreerpapier wordt een stip van het te onderzoeken mengsel aangebracht. De strook wordt rechtop in een bekerglas gezet, met op de bodem een laagje loopvloeistof. De keuze van de soort vloeistof hangt af van de soort kleurstoffen die je wil scheiden; vaak wordt een mengsel van verschillende oplosmiddelen gebruikt.
De loopvloeistof (mobiele fase) wordt door het papier (stationaire fase) opgezogen en kruipt langzaam omhoog. De kleurstoffen lossen op in de loopvloeistof als deze het opbrengpunt passeert. De kleurstof met de grootste oplosbaarheid in de gekozen loopvloeistof en het kleinste aanhechtingsvermogen aan het papier, wordt het snelst door de loopvloeistof mee naar boven verplaatst. Hoe slechter de oplosbaarheid of hoe sterker het aanhechtingsvermogen, hoe meer een kleurstof achterblijft bij het omhoog kruipende vloeistoffront. Op deze manier kun je vaststellen uit hoeveel bestanddelen en uit welke bestanddelen een kleurstofmengsel bestaat. Het papier met de verschillende kleurvlekken wordt het chromatogram genoemd

.
Animatie papierchromatografie

Chromatografie is ook toepasbaar bij kleurloze stoffen. De aanwezigheid van deze stoffen stellen we dan met fysische of chemische methodes vast. Dat kan bijvoorbeeld door een typische kleurreactie uit te voeren. We brengen dan een nevel van het kleurreagens op het kleurloze chromatogram, waarna de gekleurde stippen van de verschillende componenten zichtbaar worden.

Papierchromatografie is een eenvoudige vorm van chromatografie. Dunnelaagchromatografie lijkt veel op papierchromatografie: in plaats van papier wordt een drager van glas of metaal gebruikt met daarop een vaste stationaire fase (meestal een laagje aluminiumoxide of silicagel).
Behalve papierchromatografie kennen we ook gaschromatografie. in plaats van een loopvloeistof wordt dan een zogenaamd draaggas gebruikt.

Gaschromatografie

Gaschromatografie is een vorm van chromatografie, waarbij stromend gas gebruikt wordt als mobiele fase. Dit gas wordt draaggas genoemd. Het heeft dezelfde functie als de loopvloeistof bij papierchromatografie.
De stationaire fase kan ook hier een vaste stof zijn, maar meestal is het een vloeistof die als een coating op korreltjes vaste stof zit of als een film op de wand van een capillair. De werking van gaschromatografie kun je hier bekijken.

Toepassing

Chromatografie wordt vooral gebruikt als identificatie van verschillende synthetische en natuurlijke kleurstoffen. In een chemisch lab wordt chromatografie vaak gebruikt om te controleren of een chemische reactie al helemaal afgelopen is.
In het filmpje hieronder zie je een toepassing die gebruikt wordt in de forensische chemie.


Een toepassing van papierchromatografie in de forensische chemie.


Opdracht

Havo: Maak opdracht 41 en 43 uit je boek.
Vwo: Maak opdracht 33, 34 (of 35) en 37 uit je boek.