Stap 3: Shanghai

Shanghai: de grootste stad van China

Shanghai is de grootste stad van China en een van de drie grootste metropolen ter wereld. Inclusief de voorstad Suzhou heeft Shanghai ruim 24 miljoen inwoners (2019). Een andere telling of schatting komt uit op meer dan 30 miljoen inwoners omdat veel immigranten niet staan geregistreerd.

Shanghai is ontstaan uit een klein dorpje dat leefde van de visserij en de kleinschalige productie van textiel. Na het Verdrag van Nanking met het Verenigd Koninkrijk, dat een einde maakte aan de Eerste Opiumoorlog (1842), groeide Shanghai uit tot een havenstad met wereldwijde verbindingen.
In de jaren 90 ontwikkelde de stad zich verder, na de economische hervormingen die onder leiding van Deng Xiaoping werden doorgevoerd.
De stad heeft sinds 2004 de grootste haven ter wereld en heeft daarmee de positie van de haven van Singapore overgenomen. Na de overdracht van Hongkong aan China in 1997, is het belang van Shanghai in de financiële sector en het bankwezen toegenomen. Daarom hebben veel bedrijven hun hoofdkwartier naar deze stad verplaatst, waardoor de vraag naar hoogopgeleide werknemers sterk is gestegen.
Inmiddels is Shanghai het belangrijkste handels- en financiële centrum van China. Sinds de jaren 90 wordt er (zoals in alle andere steden in China) enorm veel gebouwd. Architecten hanteren hierbij een stijl die zowel Chinese als westerse elementen combineert.

Shanghai heeft, net als New York, een goede bereikbaarheid. De stad heeft een modern wegen- en metronetwerk, twee moderne vliegvelden, en een haven die zeer belangrijk is voor het transport van goederen. Het onderwijssysteem is er van hoge kwaliteit, waardoor er veel hoogopgeleide mensen op de arbeidsmarkt komen. Hierdoor is er een klimaat ontstaan dat de ontwikkeling van nieuwe technologieën stimuleert.

De uitdaging van Shanghai

Toch staat Shanghai, zoals alle grote steden in China, voor grote uitdagingen. Het inwoneraantal is verdubbeld ten opzichte van het jaar 2000 en je zou kunnen zeggen dat Shanghai onderuit wordt gehaald door haar eigen succes.

De beschikbaarheid van voldoende en kwalitatief goede woningen is in Shanghai altijd al een probleem geweest. Dit geldt eveneens voor de infrastructuur, waarbij er door verwaarlozing altijd al te weinig (goede) wegen en andere transportmogelijkheden waren. Tot de jaren tachtig speelde onvoldoende kapitaal een grote rol.

Vanaf de economische hervorming wordt er veel geïnvesteerd in de bouw van huizen en het verbeteren van de infrastructuur. Het gaat inmiddels de goede kant op: Het aantal huishoudens dat acuut woonruimte nodig heeft, is inmiddels gedaald tot minder dan tien procent van alle huishoudens.
Helaas is er nog wel vaak sprake van slechte woonomstandigheden, dit geldt vooral voor de gebieden in de binnenstad waar woonhuizen worden omringd door industrie. Behalve dat de huizen hier slecht onderhouden zijn, is de luchtkwaliteit er erg slecht. De grond in de oudere woonwijken in het centrum van de stad is erg duur. De regering heeft veel van die grond aan buitenlandse investeerders verkocht die deze grond vaak gebruiken voor kantoorgebouwen, winkelgebieden en hotelcomplexen. Het gevolg hiervan is, in combinatie met de vele verkeersprojecten in de stad, dat honderdduizenden bewoners verplicht werden hun huizen te verlaten. Ze hebben woningen toegewezen gekregen aan de rand van de stad waar de infrastructuur nog zeer gebrekkig is. Daar komen ook de vele migranten terecht die van het platteland naar de stad trekken.
Er is hier meer ruimte voor zelfgemaakte hutten en de politiecontrole is er minder scherp. Sinds de jaren negentig zijn er dan ook sloppenwijken te vinden rond Shanghai.

Ook op het gebied van schoon drinkwater en riolering heeft Shanghai problemen. De moeilijkheden worden veroorzaakt door de enorme groei van de stad in zo’n korte tijd. Het vraagt veel van de organisatie en de planning en die is in Shanghai nogal gebrekkig geweest. De burgemeester van Shanghai hoopt een betere stadsplanning, een spreiding van de openbare diensten en een efficiënt management van Shanghai te bereiken door de komende jaren de bevolking onder de 25 miljoen houden.

Leegloop van dorpen

Goed onderwijs en werkgelegenheid vindt men in China met name binnen steden als Shanghai. Daarom verhuizen er veel jonge mensen vanuit dorpen en het platteland naar de stad. Dorpen lopen leeg en landbouwgronden liggen er steeds vaker ongebruikt en verwaarloosd bij.

Demografische druk

Met de demografische druk wordt de verhouding tussen het aantal mensen onder de 20 en boven de 65 jaar enerzijds, en de productieve leeftijdsgroep daartussenin anderzijds bedoeld. Shanghai is in het bijzonder in trek bij jongvolwassenen die werk zoeken. Dit betekent dat de bevolkingsdruk vooral ligt in de productieve leeftijdsgroep. Hierdoor is het percentage werkzoekenden groot.

Samenwerkingsverbanden

Het land China heeft samenwerkingsverbanden opgestart met Europa rondom urbanisatie. De Chinese vicepremier Zhang Gaoli zei in zijn openingsspeech tijdens een conferentie in 2013 dat “China moet leren van de geavanceerde concepten, technologieën en bestuurlijke ervaringen van Europese landen zoals het formuleren van een urbanisatieplan".

Ook Nederland draagt er intensief aan bij om een duurzame verstedelijking in China te bevorderen. Nederland en China zijn ‘strategisch partners’ van elkaar omdat ze vaak tegen dezelfde vraagstukken aanlopen op het gebied van waterbeleid, gezondheidszorg, natuurbeheer en duurzame verstedelijking. Schone energie, watermanagement en frisse lucht en kwaliteit van leven zijn belangrijke onderwerpen binnen de stedenbouw. Nederland heeft veel ervaring op die terreinen. De bloei van China geeft ruimte onder meer aan de bouw van prestigieuze gebouwen en dat biedt mogelijkheden aan Nederland architectenbureaus. Zij pakken de kansen voor samenwerking op het gecombineerde vlak van bouw, architectuur en stadsplanning.