De Rijn en de Maas ontspringen buiten Nederland. Dat betekent dat het debiet van de Rijn bij Spijk - de plek waar de Rijn Nederland binnenkomt - helemaal afhangt van hoeveel regen er buiten Nederland valt.
Hetzelfde geldt voor het debiet van de Maas bij Borgharen aan de Belgische grens. Bovendien voert de Rijn naast regenwater ook smeltwater aan van sneeuw en gletsjers, vooral als in Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk in korte tijd veel sneeuw smelt.
Wat onze buurlanden bovenstrooms met de Maas en de Rijn doen om het water in die rivieren snel en veilig af te voeren, ook bij extreem hoog water, is dus van groot belang voor het rivierengebied in Nederland.
Als de Duitse regering bijvoorbeeld in de Rijn het rivierbed verruimt, zal de kans op extreem hoogwater in de Rijn bij de Nederlands-Duitse grens toenemen.
Daarom hebben de Rijnoeverstaten, landen waar de Rijn doorheen loopt, besloten samen te werken om de Rijn te beheren. Om de vijf jaar houden deze landen een Rijnconferentie. Tijdens de Rijnconferentie van 1998 is het 'Actieplan Hoogwater' opgesteld voor de periode tot 2020. Doel van dit plan is om het risico van overstromingen langs de Rijn te verkleinen door:
En mocht het water in een deel van de loop van de Rijn toch gevaarlijk hoog worden, dan zullen de Rijnoeverstaten elkaar op tijd waarschuwen. Nederland kan ruim van tevoren worden gewaarschuwd voor extreem hoogwater in de Rijn aangezien het water zich langzaam stroomafwaarts verplaatst. Het kan dagen duren voordat het hoogwater de Nederlandse grens bereikt en het waterpeil van de Rijn (en vervolgens de Waal en de IJssel) flink begint te stijgen.
De waterschappen en Rijkswaterstaat in Nederland krijgen vanuit Duitsland, waar op diverse plekken de waterstand van de Rijn wordt bijgehouden, een waarschuwing voor gevaarlijk hoog water in de Rijn als het debiet bij Lobith groter zal worden dan 16.000 m3/s.
Op 13 februari 2020 heeft in Amsterdam de zestiende Rijnministersconferentie plaatsgevonden. De ministers die bevoegd zijn voor waterbescherming in het Rijnstroomgebied en de vertegenwoordiger van de Europese Unie hebben de balans opgemaakt van het programma Rijn 2020 en het nieuwe programma Rijn 2040 met ambitieuze doelen aangenomen.
Nieuwsgierig? Hier kun je lezen wat de doelstellingen en plannen zijn voor Rijn 2040.