Les 1

Les 1

Hoe ziet de lessencyclus er uit

- Welke inrichting kennen we in Nederland ?

- Wat houdt de Grondwet in ?

Grondwet van Nederland - Hoofdinhoud

De Grondwet is het belangrijkste staatsdocument en hoogste nationale wet van Nederland. Zij bevat de regels voor onze staatsinstellingen en de grondrechten van de burgers. Daarnaast bevat de Grondwet regels over bestuur, wetgeving en rechtspraak. De Grondwet telt acht hoofdstukken. Artikel 5.2 van het Statuut van het Koninkrijk i bepaalt dat de Grondwet de bepalingen daarvan in acht neemt.

De tekst en de indeling van de huidige Grondwet is grotendeels in 1983 tot stand gekomen. Sindsdien zijn nog enkele wijzigingen aangebracht, zoals de vastlegging van het recht op inlichtingen voor Kamerleden en het opschorten van de dienstplicht. U treft bij dit item de actuele tekst aan.

Er zijn momenteel diverse voorstellen aanhangig i om de Grondwet te wijzigen. Het betreft onder meer een voorstel in tweede lezing over constitutionele toetsing i.

Naast het begrip Grondwet kennen we ook het begrip constitutie. Het verschil is dat de constitutie ook ongeschreven regels over de staatsinrichting van Nederland bevat.

 
 

Indeling grondwet

Grondrechten

Regering

Staten-Generaal

Raad van state, Algemene Rekenkamer, Nationale ombudsman en vaste colleges van advies

Wetgeving en bestuur

Rechtspraak

Provincies, Gemeenten, Waterschappen, andere openbare lichamen

Herziening van de Grondwet

 
 

Procedure grondwetsherzieningen

Bij wijziging van de Grondwet geldt een andere wetgevingsprocedure dan bij wijziging van 'gewone' wetten. Herziening vindt plaats in twee lezingen en bij de tweede lezing is in beide Kamers een versterkte meerderheid nodig (namelijk twee derde van de stemmen). Bovendien moet de Tweede Kamer tussen de eerste en tweede lezing opnieuw verkozen worden.

 
 

Historische ontwikkeling

De Staatsregeling voor het Bataafsche Volk van 1 mei 1798 is te beschouwen als de eerste Grondwet i van Nederland. De Nationale vergadering i begon in 1796 met het ontwerpen van de Staatsregeling. Na afwijzing in een referendum van het eerste ontwerp en een staatsgreep in januari 1798 werd de (Tweede) Nationale Vergadering omgevormd tot Constitutionerende Vergadering i, die op 17 maart het ontwerp aanvaardde. Op 23 april stemden de burgers via een referendum eveneens in met de Staatsregeling. In deze periode werd Nederland ook ingelijfd bij het Franse keizerrijk.

Door de Staatsregeling was er voor het eerst sprake van een eenheidsstaat, van burgerrechten en -plichten en van een gekozen volksvertegenwoordiging. Uitgangspunt was de gelijkheid van alle burgers, ongeacht geboorte, bezitting of rang.

De Staatsregeling bevatte bepalingen over burgerrechten, staatsinstellingen en verdeling van de staatsmachten, het bestuur in provincies (departementen) en gemeenten, financiën, buitenlandse betrekkingen, rechterlijke macht en verandering van de Staatsregeling.

In september 1801 werd na een staatsgreep de Staatsregeling afgeschaft en in oktober dat jaar vervangen door een nieuwe.

Toen in november 1813 een einde kwam aan de inlijving van Nederland bij het Franse keizerrijk, werd er besloten dat er een Grondwet moest komen. Er werd een commissie in leven geroepen en op 29 maart 1814 i keurde een ' Grote Vergadering representerende de Verenigde Nederlanden' een door een commissie ontworpen Grondwet i goed.

Na de vereniging van Noord- en Zuid Nederland in 1815 i werd de Grondwet herzien. Een van de belangrijkste inhoudelijke aanpassingen was dat de Staten-Generaal werd gesplitst in twee Kamers. Na 1815 is de grondwet nog meerdere malen herzien.

In 1844 mislukte een poging van negen Tweede Kamerleden om de Grondwet te democratiseren. Vanwege onrust in omringende landen stemde koning Willem II in 1848 alsnog in met herziening. Veel van de ideeën uit 1844 werden toen onder leiding van Thorbecke alsnog gerealiseerd. Zo kwamen er rechtstreekse verkiezingen, ministeriële verantwoordelijkheid en meer rechten voor het parlement.

Versies Nederlandse Grondwet

Grondwetsherzieningen 1815 - heden

De eerste Grondwet i na herstel van de onafhankelijkheid kwam op 29 maart 1814 tot stand, op basis van een door een commissie onder leiding van Van Hogendorp i op 2 maart 1814 aangeboden ontwerp. Sindsdien is de Grondwet regelmatig en soms zeer ingrijpend veranderd. Al in 1815 was herziening nodig vanwege de vereniging van Noord- en Zuid-Nederland. In dat jaar werd het tweekamerstelsel i ingevoerd.

 

 

Hoe werkt een democratie

- Hoe bepalen wij wie er leiding geeft aan ons land ?

- Hoe bepalen wij wie er leiding geeft aan de provincies?

- Hoe bepalen wij wie er leiding geeft op lokaal niveau?

Landelijk niveau. Hoe werkt het parlement:

https://www.youtube.com/watch?v=qjRKXo26JXU