Telomeren (VWO)

Aan het einde van elk chromosoom liggen telomeren. Het zijn zich herhalende stukken DNA. Ze zorgen dat de chromosomen niet in de knoop raken en beschermen ze tegen enzymatische afbraak. Elke keer dat de DNA replicatie plaatsvindt, worden de chromosomen iets korter. Dat komt doordat de primer waarmee de replicatie aan het 3’ is begonnen verdwijnt. Er worden daar dus geen nieuwe nucleotiden meer aangezet. Bij mensen bestaat het telomeer uit ongeveer 1000 herhalingen van TTAGGG.

Doordat de chromosomen steeds korter worden, veroudert de cel. Er bestaat een enzym, telomerase, dan aan het telomeer nucleotiden koppelen en het uiteinde zo weer verlengen tot de oorspronkelijke lengte. Dit enzym is actief in tumorcellen. Hiervoor moeten de suppressorgenen uitgeschakeld worden en neemt de kans op tumorvorming toe. Of telomerase dus een wondermiddel kan zijn in de strijd tegen veroudering is nog
maar de vraag. Ook de relatie tussen cellulaire veroudering en
de veroudering van het organisme is nog onbekend.

A.
Na het verwijderen van de RNA primer aan het 3' eind van de lagging strand wordt een deel van het DNA - niet verdubbeld. Dat komt  doordat de primer loslaat en de keten niet aan het 5' eind kan groeien. Er blijft dus een stukje open (gap). Daardoor worden de uiteinde bij elke celdeling korter.

B.
Het enzym telomerase bindt aan het 3' eind. Een RNA volgorde in het enzym telomerase dient als matrijs. Het DNA wordt weer op lengte gemaakt.

C.
Op deze manier kan een DNA molecuul van de oorspronkelijke lengte worden gemaakt. Met fluoresecentie techniek kunnen te telomeren zichtbaar gemaakt worden.