Autonoom zenuwstelsel: parasympatisch en orthosympatisch

Het autonome zenuwstelsel stuurt de spieren van inwendige organen en klieren aan en staat niet onder invloed van de wil. Het werkt daarbij nauw samen met het hormoonstelsel. De regelcentra van het autonome zenuwstelsel, bijvoorbeeld voor de ademhaling, hartslag en lichaamstemperatuur, liggen in de hersenstam. De thalamus en de hypothalamus onderhouden direct contact met de belangrijkste hormoonklier: de hypofyse.

Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee tegengesteld werkende delen, het orthosympatische en het parasympatische deel. Organen zijn zowel verbonden met een parasympatische als een orthosympatische zenuw. Dat heet dubbele innervatie. Het parasympatische deel is vooral actief als het lichaam in een toestand van rust en herstel verkeert. Het orthosympathische deel is vooral actief als het lichaam arbeid moet verrichten.

Parasympatisch deel Orthosympatisch deel
Vernauwt de pupillen. Verwijdt de pupillen.
Stimuleert de speekselafscheiding Remt de speekselafscheiding.
Verlaagt de hartslagfrequentie. Verhoogt de hartslagfrequentie.
Verlaagt de ademfrequentie en vernauwt de vertakkingen van de bronchiƫn. Verhoogt de ademfrequentie en verwijdt de vertakkingen van de bronchiƫn.
Stimuleert de maagsap/ en alvleessapafscheiding. Remt de maagsap/ en alvleessapafscheiding.
Remt de afgifte van glucose door de lever, stimuleert de samentrekking van de galblaas. Stimuleert de afgifte van glucose door de lever, stimuleert de ontspanning van de galblaas.
Stimuleert de darmsapafscheiding en de darmbeweging. Remt de darmsapafscheiding en de darmbeweging.
Stimuleert de samentrekking van de urineblaas. Stimuleert de ontspanning van de urineblaas.
Stimuleert de werking van de geslachtsorganen. Remt de werking van de geslachtsorganen.