Elke diersoort vertoont soortspecifiek gedrag ofwel gedrag dat uniek is voor een bepaalde soort. Dit gedrag is erfelijk bepaald en wordt nauwelijks beïnvloed door het milieu.Voorbeelden van soortspecifiek gedrag zijn: wespen die elk voorjaar een nest bouwen, mieren die elkaars spoor volgen, de manier waarop een stekelbaarsmannetje een vrouwtje benadert. Huilen, glimlachen en lachen zijn voorbeelden van menselijk soortspecifiek gedrag.
Vastgelegde gedragspatronen
Gedrag dat te maken heeft met de voortplanting, zoals het maken van een territorium, het bouwen van een nest, baltsgedrag, de paring en broedzorg, bestaat uit soortspecifieke erfelijk vastgelegde gedragspatronen. Maar deze worden ook beïnvloed door veranderingen in de omgeving.
Bij het zoeken naar voedsel moet een dier meer rekening houden met omgevingsfactoren. Voedsel is niet altijd (op dezelfde manier) beschikbaar, en leergedrag vergroot de kansen om het te vinden. Ook bij sociaal gedrag speelt leren een belangrijke rol. Toch spelen ook bij voedselzoekgedrag en sociaal gedrag erfelijke factoren mee.
Ritualisatie
Bij ritualisatie worden handelingen uit het ene gedragssysteem gebruikt in een ander gedragssysteem. De handelingen worden daarbij niet meer voor hun oorspronkelijke functie gebruikt, maar ze dienen de communicatie. Bij baltsgedrag zijn dat vaak handelingen die bij eet- drink- of verzorgingsgedrag behoorden. In het filmpje van baltsende futen zie je bijvoorbeeld het poetsen van veren.
Deze gedragingen zijn omgevormd tot sociale signalen. Meestal worden ze extra aangezet of een beetje omgevormd.
De volgorde van handelingen in een baltsritueel is vaak onbeïnvloedbaar. Waarschijnlijk liggen deze handelingen vast in de genen. Ritualisatie heeft bij dieren over het algemeen een duidelijk geprogrammeerd karakter en is erfelijk bepaald.
Ritualisatie komt ook bij sociaal gedrag voor. Een chimpansee die vrede wil sluiten met een alfa-man biedt zich aan, waarna deze er overheen stapt:
een van oorsprong ‘seksuele’ handeling die nu een sociaal signaal wordt. Ook het
uitsteken van een hand, van oorsprong bedelgedrag, heeft een betekenis gekregen
als signaal van onderwerping.