Het proces van staatsvorming in de 17e eeuw was een krachtenspel waarin verschillende partijen hun belangen verdedigden. Vorsten streefden naar centralisatie van macht ten koste van de macht en privileges van de steden en de adel. De uitkomst van die strijd was verschillend. In Frankrijk slaagde Lodewijk XIV erin om de macht van de adel te breken en de absolute macht naar zich toe te trekken. In de Nederlanden en Engeland kwam het zwaartepunt van de macht bij het parlement te liggen, hetgeen ten koste ging van de positie van de soevereine vorst.Naast het proces van staatsvorming werd de 17e eeuw gekenmerkt door een sterke rivaliteit tussen de staten onderling. Oorlogen kregen vaak het karakter van godsdienstoorlogen omdat de Reformatie en Contrareformatie een actieve rol gingen spelen bij de rivaliserende vorstenhuizen en staten.
De rivaliteit tussen staten nam daarnaast toe door de ontwikkeling van het wereldwijde handelskapitalisme. Dat leidde tot spanningen en gewapende conflicten om handelsroutes en handelsposities in Azië, Afrika en Latijns-Amerika.
