Al met al hadden de Noordelijke Nederlanden door de nederlaag van de Armada en de oorlog van Spanje met Frankrijk de gelegenheid om orde op zaken te stellen.
Onder politieke leiding van raadpensionaris Van Oldenbarnevelt en het militaire gezag onder leiding van de zoon van Willem van Oranje, prins Maurits (zie afbeelding), gingen de opstandige Nederlanden na 1588 verder als zelfstandige Republiek. Prins Maurits ontpopte zich als een uitstekende veldheer en wist in de periode 1588 – 1598 samen met neef Willem Lodewijk, stadhouder van Friesland, vele overwinningen te halen op de Spaanse troepen. Na 1598 werd de Spaanse militaire slagkracht vergroot omdat de oorlog van Spanje met Frankrijk was beëindigd. In de jaren daarna kwam het tot vele veldslagen tussen de Spaanse legers en de legers van de Republiek maar een militair overwicht werd door geen van beide bereikt.
In 1609 volgde een wapenstilstand die tot 1621 duurde. In dat jaar ging de strijd verder. Ook in de periode vanaf 1621 wisten de legers van beide partijen geen definitief overwicht te bereiken. Uiteindelijk volgde de vrede die in 1648 in Munster werd gesloten.