Fase 4: Cruciaal jaar in de strijd: 1588 - 1

Een zware klap voor de Noordelijke provincies was de moord in 1584 op Willem van Oranje (zie afbeelding). De situatie zag er in dat jaar sowieso weinig rooskleurig uit voor de Unie van Utrecht. De hertog van Parma veroverde in 1584 in snel tempo Vlaanderen en rukte met zijn troepen tevens op vanuit het oosten. Een volledige militaire nederlaag van de opstandige Nederlanden leek een kwestie van tijd.

De grote ommekeer in de strijd in 1588 gebeurde niet op land maar op zee. Een enorme onoverwinnelijk geachte militaire Spaanse vloot van 137 oorlogsschepen die naast Engeland ook korte metten moest maken met de provincies Holland en Zeeland werd een grote mislukking. De vloot werd verslagen door de Engelse vloot en liep deels schipbreuk op de Ierse kust.

Filips II had intussen ook zijn handen vol aan een ander belangrijk conflict: de oorlog met Frankrijk.