Tekst 2

De fidget spinner: een nieuwe hype

 

Hij zoemt, draait en je kunt er kunstjes mee doen: de fidget spinner. Je klemt hem tussen twee vingers en hij draait rond als een tol. Een opmerkelijke verrijzenis van een gadget dat ruim tien jaar geleden dood werd verklaard. Of de claim klopt dat het speeltje goed is voor focus en concentratie, is echter nog de vraag.

 

De hype komt overgewaaid uit de VS. Daar tipte zakenwebsite Forbes de fidget spinner eind december als ‘het kantoorspeeltje voor 2017’. Niet lang daarna doken op YouTube de eerste filmpjes met trucs op. En wanneer begin april in het nieuws komt dat Moses, de elfjarige zoon van Gwyneth Paltrow, voor zijn verjaardag een setje cadeau krijgt, is het hek van de dam.

 

Razendsnel

De stormachtige opmars van de fidget spinner is Gijs Verhoeff, speelgoedinkoper bij Bol.com, niet ontgaan. ‘Ik houd altijd nauwgezet het zoekgedrag op onze site in de gaten en vanaf februari zag ik dat er steeds vaker werd gezocht op ‘fidget spinner’. Daar ben ik toen mee aan de slag gegaan zodat wij ze ook konden aanbieden.’ Verhoeff merkt dat vooral de afgelopen paar weken dit speelgoed over de toonbank vliegt. ‘Echt heel bijzonder hoe razendsnel deze hype zich ontwikkelt,’ vertelt hij. ‘Normaal verschepen we onze producten, maar momenteel vliegen we de fidget spinners in om ze sneller hier te krijgen. Op het moment is fidget spinner de meest gebruikte zoekterm op onze site en op nummer twee staat fidget.’

Het succes van het speelgoed zit hem in de eenvoud, volgens Verhoeff. ‘Je kunt er heel makkelijk heel veel lol aan beleven. Daarnaast leent het zich goed voor YouTube omdat je er trucjes mee kunt laten zien, wat ervoor zorgt dat het enorm gedeeld wordt.’ Ook een pluspunt is de prijs: voor 5 tot 15 euro heb je er al een.

Bij importeur Johntoy uit Waddinxveen is het al een paar weken één groot gekkenhuis. ‘Het is knokken om het speeltje, dat we als Super 360 Spinner op de markt brengen, geleverd te krijgen,’ zegt directeur-eigenaar Angelo Cillekens. ‘Als er een partij uit China op de markt komt, is die zo weer weg. Vanmorgen waren dat er in een paar uur 30.000 en vanmiddag 100.000. Intussen heb ik twee nieuwe partijen van 120.000 stuks ingekocht. Winkeliers komen ze van heinde en verre, ook uit België en Duitsland, bij ons ophalen.’

 

Uitvinder

Nieuw zijn de tolletjes nochtans niet. Catherine Hettinger, een Amerikaanse amateur-uitvindster, ontwierp ze al in 1993. De Vlaamse krant De Morgen meldt hierover: ‘Hettinger had af te rekenen met een spierziekte die het haar lastig maakte om haar zevenjarige dochter te animeren. In een poging het kind bezig te houden, ontwierp ze een eerste prototype. Het dingetje viel zo hard in de smaak dat Hettinger besloot ermee de boer op te gaan.’ Ze verkocht er een paar duizend exemplaren van, en vroeg in 1997 patent aan op haar uitvinding. De Morgen: ‘Dat leek een gouden zet, want niet veel later toonde speelgoedgigant Hasbro interesse. Maar na uitvoerige tests kwamen ze daar tot de conclusie dat het toch niets zou worden. Toen het patent in 2005 moest worden verlengd, besloot Hettinger dan ook dat ze de 400 dollar die ze daarvoor jaarlijks moest ophoesten, beter aan iets anders kon besteden.’ Daardoor loopt de uitvindster, ruim tien jaar later, veel inkomsten mis, want de fidget spinner is momenteel razend populair. Terwijl tal van bedrijven garen spinnen bij deze wereldwijde hype, verhuist zij binnenkort van een klein huisje naar een nog kleiner appartement, vertelde ze deze week aan de Britse krant The Guardian. Ze toont zich evenwel niet verbitterd, maar blij en trots dat het speeltje dat zij heeft bedacht, voet aan grond krijgt. ‘Ik ben een techneut, niet een persoon die miljoenendeals sluit.’

 

Prikkelverwerking

Vooral voor kinderen en volwassenen met ADHD of andere concentratieproblemen zou de fidget spinner een zegen zijn. Dankzij de tolletjes zouden zij hun surplus aan energie kwijt kunnen, wat hun in staat stelt zich beter en langer op hun taken te concentreren.

‘Het is inderdaad belangrijk dat kinderen met ADHD hun lichamelijke beweeglijkheid tot uiting kunnen brengen,’ vertelt Ria van den Heuvel van Centrum ZitStil, gespecialiseerd in het omgaan met ADHD, aan De Morgen. ‘We adviseren wel om hun stoel te vervangen door een zitbal. Maar ook een gadget als de fidget spinner kan een hulpmiddel zijn.’

Monique Thoonsen, pedagoog en mede-auteur van het boek Wiebelen en friemelen in de klas, is eveneens bekend met de kleine ronddraaiende gadgets. Tegen het AD vertelt ze: ‘Voor kinderen is het fijn om iets in de hand te hebben om mee te spelen in de klas. Dat kan wat mij betreft ook een elastiekje of een veter zijn, hoor. Maar die spinners zien er mooi uit.’ Kinderen die onderprikkeld zijn, hebben volgens Thoonsen soms wat nodig om in de klas alert te worden. ‘Die worden vaak weggezet als dromerig of ongeïnteresseerd, maar eigenlijk hebben ze even iets van buiten nodig om hun lichaam wakker te schudden. Met zo’n speeltje in hun hand kunnen ze bij een uitleg van de docent wel ineens opletten.’ En het tegenovergestelde geldt eigenlijk voor de overprikkelde kinderen. ‘Zij worden juist rustiger als ze iets te friemelen hebben.’

In Trouw wordt Cathelijne Wildervanck, directeur van het ADHD-centrum Nederland, geciteerd. ‘Kinderen met ADHD hebben sterke motorische impulsen die moeilijk te remmen zijn, dus staan ze de halve dag op hun kop. De fidget spinner kan die impulsen kanaliseren.’ De juf van Wildervancks eigen kinderen heeft al een doos gekocht voor in de klas. ‘Ik vind dat geweldig. Uit onderzoek blijkt dat beweging het brein stimuleert. Dit is echt een win-winsituatie voor docent en leerling. Bij mijn zoon, die geen ADHD heeft maar wel druk is, kan ik heerlijk z’n woordjes overhoren als hij met dat ding speelt.’ Wildervanck, die het boek ADHD, hoe haal je het uit je hoofd schreef, denkt dat de spinner meer rust in het brein en in de omgeving geeft. Aanvoeren maar, dat speeltje, zou zij willen zeggen; haar kinderen mogen het gerust mee naar school nemen.

 

Geen consensus

Toch is er op dit punt onder de experts geen consensus. Sommige onderzoekers zien het gadget eerder als een afleiding en benadrukken dat er geen wetenschappelijk bewijs is dat het kinderen met ADHD of autisme helpt. Trouw laat – naast Wildervanck – ook Heleen Slagter, universitair hoofddocent psychologie aan de Universiteit van Amsterdam, aan het woord. Slagter onderzoekt hoe aandacht werkt in het brein en is sceptisch over de werking van het speeltje. ‘Dat ronddraaien leidt alleen maar af van werk of les: je bent met een andere taak bezig: dat ding moet toch blijven draaien,’ stelt zij. ‘Wie inzoomt op de hersenen, komt erachter dat mensen heel moeilijk twee dingen tegelijk kunnen doen. Je kunt wel switchen van de ene naar de andere taak. Onderzoek laat zien dat je daarvoor schakeltijd nodig hebt. Als je speelt in de klas, en je moet daarna weer terug naar je schoolwerk, denk je: waar was ik ook alweer? Dat zorgt ervoor dat je je werk langzamer en minder goed doet.’

Sommige Amerikaanse scholen hebben de fidget spinner uit de klas verbannen omdat hij afleidt en te veel lawaai maakt. Zeker als meerdere leerlingen tegelijk hun spinner laten draaien, kan het zoemende geluid storend zijn. Ook op Gelderse middelbare scholen zijn fidgets niet meer welkom. ‘Ik snap het wel, want als het een afleiding van de les wordt, dan heb je er natuurlijk niets meer aan,’ stelt Thoonsen in het AD. ‘Mijn tip aan docenten is dat ze moeten uitleggen dat sommige kinderen er baat bij hebben en andere niet. Dan hebben ze er echt wel begrip voor dat de ene leerling het wel mag en de ander niet. En op het schoolplein mag natuurlijk iedereen ermee spelen.’

 

 

 

Aantal woorden tekst: 1296.