Stap 4: Referendum

Mark Rutte

Volgens sommigen is een referendum of volksraadpleging de hoogst haalbare vorm van democratie. Veel landen kennen een referendum, maar Zwitserland is het enige land met een bindend referendum. In veel landen met een referendum is het een raadgevend (ook wel: niet-bindend of adviserend) referendum of correctief referendum.

Het referendum wordt ingezet om een door de overheid genomen beslissing terug te draaien. Een referendum kan gaan over alle aangenomen wetten en verdragen, behalve over rijkswetten*, de begroting, of het koningshuis.
* Een wet die gaat over het hele Koninkrijk der Nederlanden (= Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten).

In Nederland bestond ook de mogelijkheid om een raadplegend referendum te houden sinds 1 juli 2015. In zo'n geval beslist de volksvertegenwoordiging dat een kwestie aan de burgers wordt voorgelegd. In 2018 is het raadgevend referendum weer afgeschaft, omdat de raadgevende variant van de volksraadpleging vooral voor verwarring zorgt en omdat het kabinet niets met de mening van het volk hoeft te doen.

Dat bleek bij de afgelopen twee referenda. De kiezer zei 'nee' bij het Oekraïne-referendum in 2016, maar toch kwam het samenwerkingsverdrag met Oekraïne er. Ook bij het referendum over de nieuwe Inlichtingenwet Wiv was een meerderheid tegen. Desondanks werd de wet op 1 mei gewoon van kracht.