De veranderingen die we in de literatuur rond 1880 tegenkomen, kan je niet los zien van andere vernieuwingen in deze tijd. Steden worden steeds groter. De toenemende industrialisatie zorgt op vele fronten voor een enorme bedrijvigheid: spoorwegen worden aangelegd en voor het vervoer worden de nodige kanalen gegraven.
Het is ook de tijd waarin steeds meer mensen politiek actief worden. Tegenover het liberalistisch kapitalisme komt de arbeidersbeweging te staan. Daarnaast organiseren de protestanten en katholieken zich en rond 1900 komt de eerste emancipatiegolf op gang.
Bekijk de video.
In de schilderkunst zien we het impressionisme doorbreken. Nederlandse schilders waren bevriend met de Tachtigers, een groep schrijvers die de literatuur wilde vernieuwen.
In Frankrijk waren de schilders Manet, Monet, Degas en Renoir de belangrijkste vertegenwoordigers van het impressionisme.
Voor een sfeerimpressie van impressionistische schilders, bekijk de video.
Belangrijk in de wetenschap was het positivisme: er bestaat geen enkele zekerheid dan alleen door zintuiglijke waarneming of het leveren van natuurwetenschappelijk bewijs.
Het marxisme beschouwt de geschiedenis als een wetmatige economische ontwikkeling waardoor de arbeidersklasse vanzelf in opstand zal komen.
Bekijk de video over Karl Marx.
In de literatuur zien we als gevolg van deze ontwikkelingen het realisme en naturalisme opkomen.
Literaire genres:
| Psychologische roman | Roman waarin het vooral de ontwikkeling van het innerlijk van de hoofdpersonen belangrijk is. |
| Familieroman | Roman waarin gebeurtenissen in verschillende generaties binnen een familie worden beschreven. |
| Streekroman | Roman waarin de landelijke omgeving grote invloed heeft op de ontwikkeling van de personages en de gebeurtenissen. |