De hoofse ridderromans (rond 1150 geschreven) worden verdeeld in:
Ridders gedragen zich nog wel dapper en strijd komt veel voor, maar het gedrag tegenover de vrouw is duidelijk anders. De liefde speelt in de romans een belangrijke rol en ridders doen alles om een vaak onbereikbare geliefde te veroveren. Hoofs gedrag is daarbij het ideaal en dat kwam in de praktijk neer op beschaafdere omgangsvormen en onderdanig gedrag ten opzichte van de vrouw.
In deze romans wordt de strijd van Britse helden tegen binnenvallende Angelen en Saksen verheerlijkt. Koning Arthur en zijn ridders van de tafelronde spelen de hoofdrol. De ridders verzamelden zich rond de ronde tafel en gingen vervolgens op avontuur. Tijdens de zoektocht (queeste) speelde de graal een belangrijke rol. De graal is van oorsprong een Brits-Keltische toverbeker, later zag men hem als de beker die bij het laatste avondmaal van Christus gebruikt zou zijn. Alleen de ideale ridder was in staat deze beker, die verborgen was op een graalburcht, te vinden.
In de tijd van de kruistochten kwamen er contacten met Perzische en Arabische landen en werden hier allerlei oosterse verhalen bekend en deze beïnvloedden Europese schrijvers. De hierdoor ontstane romans hebben een oosterse sfeer (oosterse vorsten met harems en veel pracht en praal). De ridders zijn dapper, maar vechten niet en de hoofse liefde is het belangrijkste thema. Hier is vooral de liefdesgeschiedenis van Floris ende Blanchefloer (in 1250 uit het Frans vertaald) bekend.
In het oude India bestonden er al dierenverhalen. Ook de Grieken, Romeinen en Germanen kenden ze. In de middeleeuwse Esopet vinden we fabels terug van de Griekse dichter Aesopus (zesde eeuw voor Christus).
In de Roman de Renart vinden we allerlei verhalen over de vos. Ene Willem heeft een paar delen daarvan bewerkt en er bovendien nog een stuk aan toegevoegd. Onze Reinaert (rond 1200) is een maatschappijkritisch werk geworden. Dieren hebben daarin menselijke eigenschappen. In het werk worden de gebreken van de adel, de geestelijkheid en het volk aan de kaak gesteld. Alleen op de burgerij komen we geen kritiek tegen. Reinaert legt de zwakheden van zijn tegenstanders bloot en profiteert daar op een sluwe manier van. Van den Vos Reynaerde wordt ook wel een dierenepos (heldengedicht met een dier in de hoofdrol) genoemd.