De Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) was een zeer succesvol Nederlands handelsbedrijf. In de 17e en 18e eeuw bezat het monopolie op de handel met Azië. De VOC was de eerste echte multinational ter wereld. De VOC wordt ook gezien als het eerste bedrijf dat aandelen uitgaf om de scheepsreizen te kunnen bekostigen. In het begin werden de opbrengsten gebruikt om de opstand tegen Spanje te betalen, maar door de hoge opbrengsten bleef er steeds meer geld over voor rijkdom en cultuur. Nederland was voorloper op vele gebieden zoals kunst, literatuur en wetenschap.
West-Indische Compagnie
Naast de VOC was er ook nog de WIC, de West-Indische Compagnie. Die richtte zich op de handel in West-Afrika en Amerika. De VOC zette in veroverde gebieden de lokale bevolking in, maar de WIC bedreef slavenhandel. De WIC maakte gebruik van Afrikaanse slaven om de Amerikaanse plantages te bewerken.
De WIC hield zich ook meer bezig met piraterij tegen zijn Europese vijanden dan de VOC. Denk aan de zilvervloot die Piet Hein op de Spanjaarden veroverde voor de Amerikaanse kust.
Trots op de VOC en WIC?
Veel Nederlanders zijn erg trots op de VOC, omdat het ‘ons’ herinnert aan de Gouden Eeuw. Nederland had er heel anders uitgezien als de VOC niet was opgericht. Amsterdam is daar het belangrijkste voorbeeld van. En een polder als de Haarlemmermeer kon worden drooggelegd omdat er toen grote hoeveelheden geld in omloop waren.
Aan de andere kant van deze medaille: slavenhandel, oorlogvoering, onderdrukking, plundering... Daar zijn we niet trots op.
Sinds deze eeuw groeit het protest tegen het heldendom van hoofdpersonen uit de Gouden Eeuw en dan met name de mannen die groot zijn geworden door de VOC en de WIC. Moeten we nog wel standbeelden of straten en pleinen vernoemen naar Jan Pieterszoon Coen of Peter Stuyvesant? Moeten kinderen op de Michiel de Ruyterschool zitten?
De vraag daarbij is natuurlijk in hoeverre je het huidige tijdsbeeld kunt vergelijken met dat van de Gouden Eeuw. Een periode waar andere normen en waarden gehanteerd werden. In hoeverre moet een huidige generatie excuses maken voor de handelswijze van onze voorvaderen of is het afkeuren voldoende?
Wereldhandel en slavernij: trots of niet trots
In deze opdracht bedenk je zelf een vraag waarmee je het onderwerp wereldhandel en slavernij gaat onderzoeken. Je kiest zelf een vorm om de resultaten van je onderzoek te presenteren. Je houdt rekening met hoe wij nu oordelen over hoe mensen vroeger dachten.