Stedelijke burgerij - vmbo12

Stedelijke burgerij - vmbo12

Stedelijke burgerij

Intro

In de tweede helft van de Middeleeuwen kwamen er veel nieuwe steden in West-Europa.

Het leven in de stad was anders dan op het platteland.
In deze opdracht leer je over het leven in een Middeleeuwse stad.

 

Mindmap maken

Woorden bij een onderwerp bedenken en met elkaar verbinden.

 

Wat kan ik straks?

Aan het eind van deze opdracht kan ik:

  • uitleggen waarom de adel graag stadsrechten gaf aan een stad.
  • een beschrijving geven van het stadsbestuur in een middeleeuwse stad.
  • uitleggen waarom mensen met eenzelfde beroep zich organiseerden in gilden.
  • uitleggen waarom geld belangrijker werd met de opkomst van de handel.
  • uitleggen waarom het Hanzeverbond ontstond.

 

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag

Stap

Activiteit

Stap 1

Lees de Kennisbank: Stedelijke samenleving.

Beantwoord vragen over de opkomst van de stedelijke samenleving.

Stap 2

en

Lees de Kennisbank: Hanzesteden.

 Bespreek samen de informatie over de Hanzesteden.

Leg dit uit aan je klasgenoot. 

Afronding

Onderdeel

Activiteit

Begrippen

Hier vind je de kennisbank en de begrippenlijst die horen bij deze opdracht.

Eindopdracht

of

Je brengt een onderdeel van de opkomst van de stedelijke burgerij in beeld.

Terugkijken

Terugkijken op de opdracht.


Benodigdheden
Materiaal voor het maken van het eindproduct.

Tijd
Voor deze opdracht staat ongeveer 2,5 uur, maar de tijd is afhankelijk van de keuze van het eindproduct. Overleg met je docent.

 

 

Aan de slag

Stap 1: Stedelijke samenleving

Opkomst van de stedelijke samenleving

In de late Middeleeuwen ontstonden steden met een nieuwe manier van leven.
Mensen werkten in de handel en als ambachtslieden.
Ze hoefden niet te werken voor een landheer en waren vrijer dan boeren of horigen op het platteland.

Omdat er veel mensen in de stad woonden, kwamen er nieuwe regels.
De stad kreeg een eigen bestuur en rechtspraak.

De adel vond de vrijheid van de mensen in de stad niet fijn.
Ze hadden daardoor minder macht in de steden.
Toch gaven ze graag stadsrechten, want dan moesten de handelaren belasting aan hen betalen.


Lees in de Kennisbank meer over de opkomst van de stedelijke samenleving.

Beantwoord daarna de vragen.

Stap 2: Hanzesteden

Tussen 1000 en 1500 werden kleine handelsplekken groter en werden ze steden. Een stad kon stadsrechten krijgen van de landheer (de adel). Die rechten waren goed voor de stad en voor de landheer.

Met stadsrechten ging de handel beter. Meer kooplieden kwamen naar de stad en er kwam meer geld. De stad kreeg zelf meer macht en de landheer kreeg minder te zeggen.

De landheer had minder macht, maar kreeg wel meer geld. Omdat er meer handel was, moesten de steden meer belasting betalen. Zo werden de edelen rijker.

Lees in de Kennisbank meer over de Hanzesteden.

Hanzesteden

 

Opdracht

Bekijk het filmpje. Let goed op! In de volgende opdracht moet je een klasgenoot iets kunnen vertellen over de Hanzesteden.

 

Extra opdracht

Op SchoolTV.nl vind je een quiz over de Hanzesteden. Overleg met je docent of je deze quiz gaat spelen.

Afronding

Begrippen

Stadsrechten

Steden konden van hun landheer speciale rechten kopen, zoals het recht om muren, grachten en poorten te bouwen om de stad te verdedigen.

Gilden
Mensen met hetzelfde beroep, zoals bakkers of timmerlieden, vormden samen een groep (vereniging) om elkaar te helpen en goede regels te maken voor hun werk.

Stadsbestuur
De stad werd niet door een edelman bestuurd, maar door een eigen bestuur: de schout, schepenen, de vroedschap en de burgemeester.
Schout en schepenen
Zij zorgden voor orde in de stad, spraken recht en hielden toezicht op de regels en veiligheid.
Vroedschap
Een groep belangrijke mannen die de stad adviseerden over grote beslissingen.
Burgemeester
De burgemeester voerde de besluiten van het stadsbestuur uit en regelde praktische zaken.
Hanzeverbond
Handelsverbond uit de Middeleeuwen. Een groep van zo’n 70 steden in Europa die samen handelden. Zutphen, Deventer, Zwolle en Kampen hoorden erbij en heten Hanzesteden.

Eindopdracht: naar keuze

Je gaat iets maken over hoe de stedelijke burgerij ontstond. Je mag zelf kiezen wat je maakt.

Tip: Maak samen met klasgenoten een toneelstukje over het leven in een middeleeuwse stad.

Als je weet wat je gaat maken, bespreek het dan met je docent. Vraag ook wanneer je het moet inleveren en hoe het beoordeeld wordt.

Beoordeling
Je krijgt een goed cijfer als:

  • Je werk goed laat zien hoe de stedelijke burgerij ontstond.

  • Je het netjes hebt gemaakt.

  • Je het op tijd af hebt.

Klaar? Laat je werk zien aan je docent of lever het in.

Gereedschapskist

Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!

 

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • uitleggen waarom de adel graag stadsrechten gaf aan een stad.
  • een beschrijving geven van het stadsbestuur in een middeleeuwse stad.
  • uitleggen waarom mensen met eenzelfde beroep zich organiseerden in gilden.
  • uitleggen waarom geld belangrijker werd met de opkomst van de handel.
  • uitleggen waarom het Hanzeverbond ontstond.

Hoe ging het?

  • Tijd

Had je voldoende tijd om de opdrachten te maken? Hoe kwam dat?

  • Inhoud
    Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
    Schrijf op wat nieuw voor je was.
  • Eindopdracht naar keuze
    Wat vond je van de eindopdracht?
    Vond je het fijn om samen en alleen te werken?
    Hoe verliep de eventuele samenwerking? Was je tevreden over het eindproduct?

  • Het arrangement Stedelijke burgerij - vmbo12 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2025-08-17 15:02:14
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO leerjaar 1 en 2. Dit is tijdvak 4 met het onderwerp Stedelijke burgerij. In de 2e helft van de Middeleeuwen ontstonden er veel nieuwe steden in West-Europa. Het leven in de stad was anders dan het leven op het platteland. Het materiaal bespreekt waarom de adel graag stadsrechten gaf aan een stad en wat het stadsbestuur in een middeleeuwse stad was. Er komt aan bod waarom mensen met eenzelfde beroep zich organiseerden in gilden en waarom geld belangrijker werd met de opkomst van de handel. Daarnaast wordt er besproken waarom het Hanzeverbond ontstond. Begrippen binnen deze les zijn: Stadsrechten, gilden, stadsbestuur, schout en schepenen, vroedschap, burgemeester, Hanzeverbond.
    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 1; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2;
    Leerinhoud en doelen
    Geschiedenis; De tijd van steden en staten (1000 - 1500); Opkomst van de stedelijke burgerij en toenemende zelfstandigheid van steden;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    2 uur 30 minuten
    Trefwoorden
    arrangeerbaar, geschiedenis, gilden, hanzeverbond, schout en schepenen, stadsbestuur, stedelijke burgerij, stercollectie, vmbo12, vroedschap

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Stedelijke samenleving

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van