De eerste steden - vmbo12

De eerste steden - vmbo12

De eerste steden

Intro

Deze opdracht gaat over het ontstaan van de eerste steden.

 

Aan de Perzische Golf lag vroeger een rijk landbouwgebied: Mesopotamië.

Hier ontstonden de eerste steden. Met prachtige tempels en paleizen.

 

Bekijk het filmpje: Overgang jagen en verzamelen.

In dit filmpje wordt uitgelegd hoe de eerste steden zijn ontstaan.

 

Wat was de reden van het ontstaan van de eerste steden? Bespreek je antwoord met een klasgenoot.

Wat kan ik straks?

Aan het eind van deze opdracht kan ik:

  • beschrijven door welke twee oorzaken de eerste steden zijn ontstaan.
  • beschrijven hoe het bestuur van een stad zich kon ontwikkelen. 
  • uitleggen waarom er ongelijkheid ontstond tussen mensen die in de steden woonden.

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag

Stap

Activiteit

Stap 1

Je beantwoordt vragen over de eerste steden.

Stap 2

Je beantwoordt vragen over het ontstaan van de eerste steden.

Stap 3

Je schrijft een kort verslag over de godsdienst in een van de eerste steden.

Stap 4

Je maakt kennis met het spijkerschrift en beantwoord hier vragen over.

Afronding

Onderdeel

Activiteit

Begrippenlijst

Lees de kennisbank en de begrippen die passen bij deze opdracht.

Eindopdracht A

Als je kiest voor eindopdracht A maak je een toets over deze opdracht.

Eindopdracht B

Als je kiest voor eindopdracht B maak je een memoryspel

Terugkijken

Terugkijken op de opdracht.


Benodigdheden
Eindopdracht B: dun karton, stiften en een schaar.

Tijd
Voor deze opdracht heb je 1 lesuur nodig.

 

 

Aan de slag

Stap 1: Inleiding

Lees in de kennisbank de pagina over Inleiding - De eerste stedelijke gemeenschappen.

De eerste stedelijke gemeenschappen

 

Stap 2: De eerste steden

Lees in de kennisbank de pagina over De eerste steden: Nippur.

De eerste steden

 

Stap 3: Godsdienst en hiërarchie

Lees in de kennisbank de pagina over Godsdienst en hiërarchie.

Godsdienst en hiërarchie

Stap 4: Het schrift

Lees in kennisbank de pagina over Het schrift.

Het schrift

 

Afronding

Kennisbank / Begrippen

De eerste stedelijke gemeenschappen

Einde prehistorie
De ontwikkeling van het schrift maakt een einde aan de prehistorie.

Begin historie
De historie is de periode waar we geschreven bronnen van hebben. Rond 3000 voor Christus (3000 v. Chr.) werd het schrift uitgevonden. Vanaf dat moment konden mensen dingen opschrijven, zoals wetten, handel en belangrijke gebeurtenissen.

Let op: de historie is geen tijdvak maar een periode. De tijdvakken worden gebruikt om de geschiedenis overzichtelijk in stukjes te verdelen.

Schrift - kleitabletten
In Mesopotamië is het schrift ontwikkeld. De eerste teksten werden gekrast in kleitabletten.

Vruchtbare Sikkel: Mesopotamië
Gebied in het Midden-Oosten. Hier zijn de eerste steden en het eerste schrift ontstaan.

Nippur
Een van de eerste steden in Mesopotamië. Nippur kun je vergelijken met een moderne stad. Er waren scholen, bibliotheken, een ziekenhuis, badhuizen, winkelstraten en een soort cafés.

Hiërarchie
Hiërarchie houdt in dat mensen geordend zijn in bepaalde klassen. De hogere klassen hebben macht over de lagere klassen.

Eindopdracht A: Toets

Maak de toets De eerste steden.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je jouw score.

Eindopdracht B: Memory

Je maakt samen met drie klasgenoten een memoryspel.

Doe het zo:

  1. Knip van dun karton 12 kaartjes.
  2. Kies zes belangrijke begrippen over het ontstaan van de eerste steden.
  3. Schrijf op 1 kaartje het begrip en schrijf op het andere kaartje de uitleg.

Speel het spel zoals Memory.

Tijd over? Probeer dan ook een spel van een ander groepje.

Klaar?
Lever jullie spel in bij de docent.

Beoordeling:

  • zijn de belangrijkste begrippen van deze les goed omschreven.
  • zijn er 6 kaartjes met begrippen en 6 met uitleg.
  • zijn de memory kaartjes gebruikt in een spel.

Spel maken

Een spel is een creatieve manier om informatie te presenteren. Een deel van de lesstof verwerk je in een spel en door deze te spelen onthoud je de kennis beter. Er zijn veel verschillende soorten spellen waarin je informatie kunt verwerken. Denk bijvoorbeeld aan ganzenbord, memory, galgje, een kaartspel, een dominospel, enzovoorts.

 

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • beschrijven door welke twee oorzaken de eerste steden zijn ontstaan.
  • beschrijven hoe het bestuur van een stad zich kon ontwikkelen.
  • uitleggen waarom er ongelijkheid ontstond tussen mensen die in de steden woonden.

Hoe ging het?

  • Tijd
    Had je genoeg tijd om de opdrachten te maken?
  • Inhoud
    Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
    Schrijf op wat nieuw voor je was.
  • Eindopdracht A
    Als je hebt gekozen voor de toets: Lukte het om alles te beantwoorden of moest je soms nog in de kennisbank kijken?
  • Eindopdracht B
    Als je hebt gekozen voor het memoryspel: Vond je het lastig om zes belangrijke begrippen te bedenken en te beschrijven?
  • Konden jullie het spel spelen?

  • Het arrangement De eerste steden - vmbo12 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2025-08-17 14:37:31
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO leerjaar 1 en 2. Dit is tijdvak 1 met het onderwerp De eerste steden. Dit lesmateriaal bespreekt het ontstaan van de eerste steden in de zogenoemde Vruchtbare Sikkel: Mesopotamië. Aan bod komt de hiërarchie tussen de verschillende groepen mensen binnen de steden, van ultieme heerser tot aan slaaf. Religie speelt daarbij een belangrijke rol, met de bijbehorende begrippen als priester, tempels en goden. Een stad die specifiek wordt besproken is Nippur, een stad die tegenwoordig niet meer bestaat. Verder komt in dit onderdeel naar voren dat het schrift in deze tijd is uitgevonden. Belangrijke begrippen hierbij zijn logogrammen op kleitabletten. Er wordt besproken dat de uitvinding van het schrift het einde van de prehistorie betekent en daarmee de historie begint.
    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 1; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2;
    Leerinhoud en doelen
    De tijd van jagers en boeren (tot 3000 v C); Ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen; Geschiedenis;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    1 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    arrangeerbaar, begin historie, de eerste steden, einde prehistorie, geschiedenis, hiërarchie, schrift, stercollectie, vmbo12, vruchtbare sikkel: mesopotamië

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    De eerste stedelijke gemeenschappen

    De eerste steden

    Het schrift

    De eerste steden

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van