Studerend lezen houdt in dat je leest om kennis op te doen, te onthouden en in eigen woorden te kunnen navertellen. Dat is de basis van het leren, gericht op kennis. Tijdens een proefwerk wordt echter veel meer verwacht, namelijk dat je de kennis ook kunt toepassen in andere situaties én dat je de kennis op een duidelijke manier kunt overdragen.
Doel en werkwijze
Je leert:
Een vaste aanpak voor het bestuderen van teksten, waaronder:
Het vaststellen van het onderwerp en deelonderwerpen.
Het herkennen van kernwoorden.
Met behulp van een mindmap de kennis in eigen woorden navertellen.
Het formuleren van duidelijke antwoorden, waarbij:
Je je antwoord begint met het herhalen van de kern van de vraag en vervolgens een compleet antwoord geeft volgens een vast model.
De vraag van een proefwerk begrijpen en inschatten welk antwoord van je wordt verwacht.
Werkwijze
Voor leren gebruik je je werkgeheugen en je lange termijngeheugen.
Je gaat leren hoe je de werking van je geheugen kunt beïnvloeden door informatie te verdelen in 'hapklare brokken'.
Een mooi voorbeeld zie je in dit filmpje:
Niet noodzakelijk, maar ook interessant (over hoe je optimaal kunt presteren, ook onder stress):
Achtergrondinformatie
Artikel A. Schoots, oktober 2016
Vaste aanpak bestuderen van teksten
Voordat je met studeren begint, start je met oriënterend lezen en globaal lezen (leesstrategie begrijpend lezen).
Je kijkt naar de titel, kopjes en afbeeldingen en bepaalt het onderwerp van de tekst.
Het onderwerp zet je in het midden van een mindmap.
Je kijkt naar de kopjes en leest de eerste en laatste zin van de alinea onder het kopje.
Je maakt van het kopje een vraag waarop je het antwoord verwacht in de tekst. Dit zet je in de mindmap.
Je leest de tekst onder de kopjes precies en geeft het antwoord op je vraag in de mindmap in steekwoorden weer.
Een voorbeeld
Ze behoren tot de kleinste salamanders ter wereld en zijn waarschijnlijk net op tijd ontdekt: ze dreigen namelijk binnen 50 jaar uit te sterven.
Onderzoekers ontdekten de piepkleine salamanders in de afgelegen gebergten van Oaxaca (een staat in Mexico). De salamanders behoren tot het geslacht Thorius. De volwassen salamanders uit dit geslacht zijn de kleinste met vier poten en een staart uitgeruste organismen op aarde. Hun lichaampjes zijn korter dan een lucifer.
Nieuw
De drie nieuwe soorten hebben de namen Thorius pinicola, Thorius longicaudus en Thorius tlaxiacus gekregen. Wetenschappers kenden de salamanders al een tijdje, maar realiseerden zich recent pas dat het om drie nieuwe (nog niet beschreven) soorten gaat.
Thorius pinicola. Foto: Mario García-París.
Uitsterven
De kans is groot dat we deze nieuwe salamandersoorten maar net op tijd hebben ontdekt. Hoewel de salamanders uit het geslacht Thorius ooit talrijk waren, zijn hun aantallen nu klein. Slechts zelden worden in het wild nog levende individuen uit het geslacht aangetroffen. “Salamanders in de hooglanden van Mexico bevinden zich dichterbij uitsterven dan elke andere salamander op aarde,” stelt onderzoeker David Wake. Dat komt met name door infectieziekten en doordat hun leefgebied wordt aangetast.
Een salamander uit het geslacht Thorius (T. pennatulus). De botten zijn rood, het kraakbeen is blauw en de overige zachte weefsels zijn transparant. Wat natuurlijk opvalt, zijn de grote ogen. Het hoofd van deze salamander is 3 millimeter lang. Afbeelding: James Hanken.
Thorius werd in de negentiende eeuw ontdekt en 75 jaar lang dachten onderzoekers dat het geslacht maar één soort herbergde. Maar in de twintigste eeuw werden verschillende nieuwe soorten ontdekt. Inmiddels zijn ons – inclusief de drie soorten die recent zijn ontdekt – 29 soorten bekend. Bijna al deze soorten staan te boek als bedreigd of ernstig bedreigd en volgens onderzoekers kan Thorius wel eens het meest bedreigde amfibieëngeslacht ter wereld zijn. Er lijkt een gerede kans dat alle levende soorten ergens in de komende vijftig jaar verdwijnen.
Mindmap
Bij het beantwoorden van je kernvragen kom je informatie tegen die hier wel mee te maken heeft, maar niet bij het beantwoorden van de vraag hoort. Deze geef je weer in een ander kleurtje.
Een ander voorbeeld
Soms staan er geen kopjes in de tekst. Je zoekt dan per alinea naar de kernzinnen. Dit zijn de belangrijkste zinnen in een alinea.
Mindmap
Werk altijd met vragen die je vervolgens in steekwoorden beantwoordt.
Complete antwoorden op inzichtvragen
Denken zichtbaar maken
Bij inzichtvragen wil de docent begrijpen hoe je denkt. Meestal zijn het vragen waarbij er om een verband wordt gevraagd: oorzaak-gevolg, doel-middel, reden-gevolg, enzovoort. Het kan echter ook zijn dat er gevraagd wordt hoe je bepaalde kennis in een nieuwe situatie zou kunnen gebruiken ('Wat zou je doen als...?').
Het komt regelmatig voor dat je even wat denktijd nodig hebt om zo'n antwoord goed te formuleren. Door tijdgebrek komt het antwoord dan minder compleet op papier dan je zou willen/moeten.
Deze Wikiwijs is bedoeld om je te helpen de radartjes in je hersenen sneller en doeltreffender te laten werken, zodat je in korte tijd een compleet, duidelijk antwoord op papier krijgt. Naarmate je vaker hebt geoefend, zul je merken dat het beantwoorden van inzichtvragen steeds makkelijker wordt.
Succes!
Inzicht is meer dan kennis
Inzicht is niet hetzelfde als kennis. Kennis bestaat uit feiten uit je hoofd leren. Inzicht houdt in dat je die kennis op een bruikbare manier inzet in verschillende situaties.
Een voorbeeld:
Kennis: wat is een hamer? Een hamer is een klop- of slagwerktuig. Een hamer bestaat uit een steel, het handvat, met aan het eind de hamerkop.
Inzicht: hoe krijg ik die spijker in de muur? Door met een hamer op de spijker te slaan, verdwijnt de spijker langzaam in de muur. Je moet niet te hard slaan, want dan sla je de spijker krom. Je moet ook goed mikken, anders sla je op je vinger.
Inzichtvragen
Bij inzichtvragen wordt je gevraagd verbanden te leggen. Voorbeelden zijn:
- Wat zijn de oorzaken van de opwarming van de aarde?
- Met welk doel is deze tekst geschreven en waar kun je dat uit opmaken?
- Met welke argumenten onderbouwt de schrijver zijn standpunt?
Handig:
Elk type vraag heeft een vast aantal onderdelen die in het antwoord horen. Als je dat weet, kun je die onderdelen eerst in klad (bijvoorbeeld in een mindmap) opschrijven. Daar maak je dan goedlopende zinnen van en klaar!
Dit ga je oefenen aan de hand van een aantal voorbeelden. Lees eerst de theorie en maak dan de opdrachten.
Schrijven voor een toets
Een vast stramien
Ken je dat, je ziet een toetsvraag en onmiddelijk komt er in je hoofd een netwerk aan informatie op. Je denkt 'moet ik dat allemaal gaan opschrijven?' Dat lijkt je wat veel. Je maakt een keuze en het blijkt de verkeerde te zijn. De docent rekent het fout omdat je niet volledig bent of een deelaspect hebt behandeld. Natuurlijk weet je de rest ook wel, maar dat weet de docent niet. Frustraties alom.
Hieronder zie je per vraagsoort een antwoordmodel. Daarbij staan voorbeelden. De dikgedrukte woorden komen vaak voor in een dergelijk antwoord. Je zult zien dat je heel gestructureerd de vraag kunt beantwoorden zonder dat het je een lamme hand oplevert.
1. Vraag naar een relatie tussen gebeurtenissen en verschijnselen.
Bepaal eerst wat voor relatie er is: oorzaak-gevolg, doel-middel, chronologische volgorde?
Een antwoord kan er dan zo uitzien:
Oorzaak-gevolg: De Amerikanen gebruikten het landbouwgif Orange Agent in Vietnam. Hierdoor kregen veel Vietnamezen kanker.
Doel-middel: De Amerikanen gebruikten het landbouwgif Orange Agent om de bomen te ontbladeren voor beter zicht.
Chronologie: Veertig jaar geleden gebruikten de Amerikanen het landbouwgif Orange Agent. Veel Vietnamezen kregen toen kanker. Nu nog steeds worden veel Vietnamezen ziek door de vervuilde bodem. De Amerikanen gaan de bodem saneren.
2. Vraag naar verschillen en overeenkomsten
Hiervoor is het Venn-model heel handig. Dit is een schema om de kenmerken van iets in te zetten. De overeenkomsten komen in het midden:
3. Vragen om een toelichting
Je begint met het beschrijven van het gevraagde. Daarna volgt de toelichting. Bijvoorbeeld:
Kernsplijting is een proces waarbij een zware onstabiele atoomkern zich deelt of splijt in twee of meer lichtere kernen, waarbij aanzienlijke hoeveelheden energie vrijkomen. Een neutron botst met de kern van een splijtbaar atoom. Daardoor deelt deze zich in verschillende splijtingsproducten: atoomkernen gammafotonen, neutrino's en snelle neutronen. De energie is als volgt verdeeld: 3,5% gammastraling, 2,5% snelle neutronen en 94% in de kinetische energie van de brokstukken, die door de elektrostatische afstoting versneld worden tot 3% van de lichtsnelheid.
4. Vragen om voorbeelden
Voorbeelden van organen zijn:
- maag
- oog
- tong
- dunne darm
- enz.
Oefeningen
Bij de volgende oefeningen kun je je antwoord steeds controleren. Vergelijk de antwoorden met het antwoordmodel. Kijk goed of je dezelfde onderdelen in je tekst hebt staan. Je hoeft het niet letterlijk hetzelfde te formuleren, maar de dikgedrukte onderdelen horen er echt in.
Zorg ook dat je altijd in hele zinnen antwoordt, dus een onderwerp, persoonsvorm en ander zinsdeel (OPA).
Test: Oefeningen antwoordmodellen
Test: Oefeningen antwoordmodellen
0%
Beantwoord de volgende vragen. Controleer na afloop je antwoord met het antwoordmodel. Kijk of je in ieder geval de dikgedrukte onderdelen erin had. Antwoord altijd in hele zinnen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
We richten ons met name op de laatste twee soorten vragen. Je ziet hieronder een aantal voorbeelden met een uitleg over hoe je zo'n vraag kunt aanpakken.
Voorbeeld 1, geschiedenis
In het begin van de vierde eeuw voor Christus werd in Athene de regel ingevoerd dat de burgers voor het bijwonen van de volksvergadering presentiegeld kregen. Dit wordt beschouwd als een belangrijke stap in het democratiseringsproces in de Atheense stadstaat. Leg dit uit.
Aanpak
Er zijn een paar kernwoorden in deze vraag: presentiegeld en democratiseringsproces. Deze twee woorden moet je met elkaar in verband brengen.
Daarvoor heb je kennis nodig: wat is presentiegeld en wat is een democratiseringsproces?
Vervolgens moet je aangeven op welke manier presentiegeld geleid heeft tot democratisering.
Antwoordvoorbeeld
Door het presentiegeld konden ook arme(re) burgers deelnemen aan de volksvergadering, waardoor een groter deel van de Atheense burgers aan (de controle op) het bestuur kon deelnemen.
Voorbeeld 2, geschiedenis
De Franse koning Lodewijk IX de Heilige gaat in 1248 met zijn leger op kruistocht. Jean de Joinville (1224-1317) neemt op 6 juni 1249 deel aan de landing van Franse troepen onder leiding van de koning bij de Egyptische plaats Damiate. Omstreeks 1308 schrijft Jean de Joinville daarover:
Toen wij de Turken zagen aankomen, plaatsten we de punten van onze schilden en de handgrepen van onze lansen in het zand met de punten naar hen gericht. Maar toen zij zo dichtbij waren, dat ze de lansen bijna in hun lichaam zagen dringen, draaiden zij zich om en vluchtten. Aan onze linkerzijde landde de graaf van Jaffa, die een volle neef was van de graaf van Montbéliard, en van het geslacht Joinville. Hij landde met de grootste pracht, want zijn galjoen kwam aan, geheel beschilderd met zijn familiewapen, welk wapen bestond uit goud en een kruis gemerkt met rood. Hij had minstens driehonderd roeiers in zijn galjoen en iedere roeier droeg een schild met het wapen van de graaf erop. Aan ieder schild was een wimpel bevestigd, met zijn wapen in goud bewerkt.
Leg uit waarom dit laat zien dat het leger feodaal in plaats van nationaal is georganiseerd.
Aanpak
Je moet weten wat feodaal betekent. Welke voorbeelden hiervan vind je in de tekst? Deze som je op. Als je zo'n vraag krijgt, lees dan eerst de vraag voordat je de tekst gaat lezen. Bij het lezen van de tekst, kun je dan oppervlakkiger lezen omdat je alleen zoekt naar feodale voorbeelden. Dat bespaart je tijd. Deze kun je dan gebruiken om het antwoord goed te formuleren.
Antwoordvoorbeeld
De beschrijving van de ridders die vechten met het familiewapen van hun eigen lokale edelman, laat zien dat er gevochten wordt voor de eigen (feodale) heer (en niet voor Frankrijk).
Voorbeeld 3, aardrijkskunde
Van de landen die cacaobonen verbouwen, exporteert één land een relatief klein deel van de eigen cacaobonen (zie onderstaande afbeelding). Geef
− de naam van dit land;
− een oorzaak waardoor dit land een relatief klein deel van de eigen cacaobonen exporteert.
Aanpak
Dit is een inzichtsvraag. Je moet eerst zien welk land in verhouding het minst exporteert. Dat hoeft niet persé het laagste absolute getal te zijn. Je moet dus goed naar de ronde cirkels kijken en zien waar de export veel kleiner is dan de productie. Vervolgens moet je inschatten hoe het komt dat dat land minder exporteert. Ook dit vraagt weer wat voorkennis over de situatie in dat land.
Antwoordvoorbeeld
Indonesië.
De oorzaken zijn:
− In dit land worden relatief veel cacaobonen verwerkt tot halffabricaten en eindproducten.
− Dit land heeft een relatief grote interne markt (voor cacaoproducten).
Slot
Bij veel vakken wordt naar inzicht gevraagd. Hoe completer je antwoord, hoe meer punten je krijgt.
Voor alles geldt: oefening baart kunst. Werkt het goed om mindmaps te maken: zet deze dan zo veel mogelijk in. Schrijf je liever in steekwoorden: gebruik die manier dan door tijdens toetsen een kladblaadje te gebruiken met steekwoorden. Maak van je mindmap of steekwoorden een samenhangend antwoord. Gebruik daarbij signaalwoorden zoals 'omdat', 'bijvoorbeeld', 'dus'.
Controleer als je tijd over hebt altijd je antwoorden nog eens op formulering en spelfouten. Een goede gewoonte gaat op een gegeven manier vanzelf, zonder veel moeite.
Het arrangement Studerend lezen is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Anja Schoots
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2016-11-23 11:39:03
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
ouden en in eigen woorden te kunnen navertellen. Dat is de basis van het leren, gericht op kennis. Tijdens een proefwerk wordt echter veel meer verwacht, namelijk dat je de kennis ook kunt toepassen in andere situaties én dat je de kennis op een duidelijke manier kunt overdragen. 
Voor leren gebruik je je werkgeheugen en je lange termijngeheugen.
Bij inzichtvragen wil de docent begrijpen hoe je denkt. Meestal zijn het vragen waarbij er om een verband wordt gevraagd: oorzaak-gevolg, doel-middel, reden-gevolg, enzovoort. Het kan echter ook zijn dat er gevraagd wordt hoe je bepaalde kennis in een nieuwe situatie zou kunnen gebruiken ('Wat zou je doen als...?').
