Voor mensen is het fijn als je samen kunt leven zonder dat je last hebt van een ander.
Datzelfde geldt ook voor dieren en planten.
Dieren en planten kunnen samenleven zonder last te hebben van elkaar.
Ze kunnen ook samenleven en op die manier elkaar beter en sterker maken, maar het kan ook zijn dat de één een negatieve invloed heeft op de ander.
Wist je trouwens dat er op ons mensen heel veel bacteriën leven waar we voordeel van hebben? En van al die bacteriën hebben wij voordeel. Een goede manier van samenleven dus!
Kijk maar eens naar de volgende video. Ga daarna aan de slag met de rest van deze module.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze module kun je:
drie symbiotische relaties beschrijven tussen organismen.
met behulp van een voorbeeld duidelijk maken wat een predator-prooi relatie is.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je bestudeert het Kennisbankitem dat past bij dit onderdeel en test je kennis.
Stap 2
Bekijk de video of de zeeanemoon en de heremietkreeft en beschrijf hun relatie.
Stap 3
Ga door het beantwoorden van vragen, na welke samenlevingsvormen er zijn bij landbouwhuisdieren.
Stap 4
Verzamel info over roofdieren en presenteer die informatie.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort deze module.
Examenopgaven
Er zijn geen examenopgaven bij deze module.
Terugkijken
Terugkijken op de module.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 à 3 lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Kennisbank
Dat er verschillende relaties tussen organismen mogelijk zijn, lees je in het onderdeel 'Relaties tussen organismen' in de Kennisbank biologie.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Een heremietkreeft verbergt zijn zachte achterlijf in een leeg slakkenhuis.
Op het slakkenhuis leeft vaak een zeeanemoon.
Met zijn netelcellen jaagt de zeeanemoon de vijanden van de heremietkreeft weg.
De zeeanemoon en de kreeft leven in symbiose.
Bekijk de video van SchoolTV over beide dieren. Beantwoord daarna de vraag.
Stap 3: Samenlevingsvormen
Oefening: Samenlevingsvormen bij landbouwhuisdieren
0%
Huisdieren en landbouwdieren leven samen met andere organismen.
Dat zijn vaak bacteriën, maar ook bijvoorbeeld vlooien, teken en soms zelfs grotere dieren.
Je ziet hieronder een aantal samenlevingsvormen bij dieren.
Geef telkens aan of het gaat om parasitisme, commensalisme of mutualisme.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
In Nederland leven geen leeuwen, behalve in dierentuinen.
In de Nederland leven wel andere roofdieren in de vrije natuur.
De vos is het bekendste roofdier. De das is het grootste roofdier in Nederland.
Ook de hermelijn, de boommarter, de bunzing en de wezel komen hier voor.
Je ziet roofdieren niet snel. Ze zijn nogal schuw.
De roofdieren in Nederland zijn meestal slanke dieren met kleine oortjes en snorharen.
Roofdieren jagen als het bijna donker is. Hun neus, oren en snorharen zijn de belangrijkste zintuigen.
Daarmee sporen ze hun voedsel op.
Vaak hebben roofdieren scherpe klauwen, waarmee ze hun prooi kunnen grijpen.
Met hun sterke gebit kunnen ze het gevangen dier doden.
Door hun slanke bouw kunnen roofdieren hun prooi besluipen en kunnen ze zich goed verstoppen.
Welke prooi hoort bij de genoemde predators (roofdieren)?
In drietallen:
Verdeel de volgende roofdieren over je groepje
vos
das
hermelijn
boommarter
bunzing
wezel
Zoek van elk roofdier de prooidieren op.
Maar hiervan samen een (digitale) poster of presentatie.
Overleg met je docent hoe en wanneer je de poster toon of de presentatie geeft.
Op een informatieve poster kun je laten zien wat de belangrijkste delen van de lesstof zijn. Ook kun je weergeven hoe bepaalde delen zich tot elkaar verhouden.
Jezelf op een goede manier presenteren is een belangrijke vaardigheid in deze maatschappij. Je laat zien waar je mee bezig bent geweest, waar je je in hebt verdiept en welke kennis je hebt opgedaan. Powerpoint of Prezi zijn programma's die jou kunnen helpen om informatie te presenteren.
Afronding
Begrippenlijst
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Competitie
Concurrentie (strijd) tussen organismen om bijvoorbeeld water, licht of voedsel. De concurrerende organismen kunnen van dezelfde soort zijn of van verschillende soorten.
Symbiose
Langdurig samenleven van twee organismen van verschillende soorten, waarbij de samenleving minstens één van de organismen voordeel biedt. Bijvoorbeeld: parasitisme.
Zaadverspreiding
Verspreiding van zaden over een groter gebied, met kans op een gunstigere standplaats om uit te groeien tot (kiem)plant.
Kan op verschillende manieren: door wind, water, dieren of mensen of door de plant zelf.
Insecten
Groep van geleedpotigen met zes poten, met duidelijk kop, borst en achterlijf. Bijvoorbeeld: libellen, wandelende takken en vliegen.
Predator
Roofvijand, dier dat actief op zoek gaat naar een prooi. Bijvoorbeeld: tijger, haai, spin.
Parasieten
Organisme dat in of op een organisme van een andere soort leeft en zich in stand houdt ten koste van dat andere organisme. De soort die nadeel ondervindt, is de gastheer. Bijvoorbeeld: hoofdluis, lintworm.
Saprofyt
Organisme dat zich voedt met dode (delen van) andere organismen. Bijvoorbeeld: bepaalde soorten bacteriën en schimmels.
Epifyten
Zijn organismen die op levende planten groeien zonder hieraan voedsel te onttrekken.
Mycorrhiza
Een samenlevingsvorm van schimmel en wortel.
Kwal
Voorbeeld van een holtedier.
Koraal
Voorbeeld van een holtedier.
Examenopgaven
Je hebt in deze module veel theorie bestudeerd en veel opdrachten gemaakt.
In de afsluiting ga je aan de slag met examenvragen over dit onderwerp. Lees eerst de tips.
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je verschillende relaties tussen organismen omschrijven?
Hoe ging het?
Tijd
Ben je ongeveer 2,5 uur met de opdracht bezig geweest?
Heb je in die tijd ook stap 4 kunnen doen?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Deze module heeft veel moeilijke woorden. Heb je vaak gebruik moeten maken van de begrippenlijst?
Examenopgaven
Er waren geen examenopgaven bij deze module.
Het arrangement Relaties tussen organismen vmbo-b34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor basisberoepsgerichte leerweg, leerjaar 3 en 4. Dit is thema 'vogels'. Het onderwerp van deze les is: De relatie tussen organismen. In deze les worden drie symbiose relaties beschreven tussen organismen (parasieten, commensalisme en mutualisme) en wordt er uitgelegd wat een prooi-predator relatie is.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor basisberoepsgerichte leerweg, leerjaar 3 en 4. Dit is thema 'vogels'. Het onderwerp van deze les is: De relatie tussen organismen. In deze les worden drie symbiose relaties beschreven tussen organismen (parasieten, commensalisme en mutualisme) en wordt er uitgelegd wat een prooi-predator relatie is.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Relaties tussen organismen
Samenlevingsvormen bij landbouwhuisdieren
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Voor mensen is het fijn als je samen kunt leven zonder dat je last hebt van een ander.
Aan het eind van deze module kun je:
Dat er verschillende relaties tussen organismen mogelijk zijn, lees je in het onderdeel 'Relaties tussen organismen' in de Kennisbank biologie.
Een heremietkreeft verbergt zijn zachte achterlijf in een leeg slakkenhuis.
Huisdieren en landbouwdieren leven samen met andere organismen.
Bekijk de video:
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Je hebt in deze module veel theorie bestudeerd en veel opdrachten gemaakt.
Kan ik wat ik moet kunnen?
