Havo 4&5, hoofdstuk 6 -memo- Een nieuwe republiek in Europa

Havo 4&5, hoofdstuk 6 -memo- Een nieuwe republiek in Europa

Inleiding hoofdstuk 6 'Een nieuwe republiek in Europa'

Dit hoofdstuk heeft als tijdvakken 'De tijd van ontdekkers en hervormers' & 'De tijd van regenten en vorsten'

Waarom zal de periode tussen 1500 en 1700 de tijd van ontdekkers en hervormers genoemd zijn?

Waarom zal de periode tussen 1500 en 1700 de tijd van regenten en vorsten genoemd zijn?

Paragraaf 6.1 Een nieuwe republiek in Europa

Documentaire: het verleden van Nederland

Kijk naar de onderstaande aflevering van de documentaire 'Het verleden van Nederland, religie rebellie en republiek'

Deze aflevering gaat over het onstaan van de Republiek der Nederlanden. Bij het kijken van deze aflevering moet je zoveel mogelijk aantekeningen maken. De kennis in deze documentaire komt terug in de leertekst van paragraaf 6.1 (en in 5 havo examenstof). Door het kijken van de documentaire snap je de stof van De Opstand beter.

  1. Schrijf in je schrift of in een Worddocument: documentaire Verleden van Nederland (religie, rebellie, republiek) = De Nederlandse opstand (de Tachtigjarige Oorlog)
  2. Schrijf onder de titel zoveel mogelijk aantekeningen; doe dit in steekwoorden en op schematische wijze.

Het verleden van Nederland: religie, rebellie en republiek

Opdrachten

Maak de volgende opdrachten en oefeningen bij deze paragraaf.

Opdracht 1  'LEG PROPAGANDA UIT'

stap 1) Maak een account aan bij: www.thinglink.com (tip gebruik je gebruikersnaam en wachtwoord van school)

stap 2) Upload de volgende afbeelding in thinglink.com: 'de zielenvisserij' van Adriaen Pietersz. van de Venne (zoek bij google op afbeeldingen, kijk evt. op de website van het Rijksmuseum voor een afbeelding in hoge resolutie)

stap 3) In deze afbeelding zitten erg veel verwijzingen die mensen aan het denken zet. Maak ten minste 3 tekstballonnen en leg uitgebreid uit wat er wordt bedoeld met de verwijzingen (hoe de personen zijn afbeeld, welke emotie de personen  hebben, wat ze doen enz).

stap 4) Geef in een vierde tekstballon aan 1) welk geloof de maker zou kunnen hebben 2) wat hij bedoelt met de titel 'zielenvisserij' 3)dat dit schilderij als propaganda kan dienen tijdens De Opstand.

stap 5) Stuur je link door naar je docent.

Opdracht 2 'MAAK HET TOETSJE BIJ DE DOCUMENTAIRE'

 

 

Toets: Toets bij documentaire 'het verleden van Nederland' 'Religie, Rebellie, Republiek'

Start

Uitleg

Uitlegfilmpje paragraaf 6.1 'De Nederlandse opstand'

Paragraaf 6.2

Hoe werd de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden bestuurd? Dat wordt uitgelegd in het onderstaande filmpje. Kijk er goed naar en je snapt precies welke personen belangrijk zijn (raadpensionaris en stadhouder), wat de staten zijn, wat de staten-generaal is en wat voor taken deze bezat.

Uitlegfilmpje over het bestuur van de republiek

Paragraaf 6.3

Paragraaf 6.3 gaat over internationale handel. Het bijpassende kenmerkende aspect is: 'wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie'.

Aan het eind van de 16e en het begin van de 17e eeuw wordt de economie van de Europanen mondialer. Overzeese gebieden zijn ontdekt, er zijn plantages gesticht en nu beginnen er ook wereldwijde handelscontacten en een wereldeconomie te ontstaan, dit wordt aangestuurd door handelskapitalisme: zoveel mogelijk geld proberen te verdienen door middel van handel.

Opdracht: debatteren

Vandaag gaan jullie na het bestuderen van deze stof nadenken over het belang van de VOC voor de economie van de Republiek der zeven Verenigde Nederlanden. Hierover gaan jullie debatteren.

De stelling waarover je gaat debatteren is: De VOC heeft in de 17e eeuw gezorgd voor economische bloei in de Republiek.

Stap 1: bestudeer paragraaf 6.3

Stap 2: bestudeer de aangereikte bronnen (zie bijlagen)

Stap 3: definieer de stelling, wat houdt deze voor jou in.

Stap 4: bedenk 3 argumenten voor, en drie argumenten tegen deze stelling.

Stap 5: we gaan debatteren. De docent kiest acht leerlingen. Eén groep is tegen en één groep is voor de stelling.

 

OEFENEN

EXTRA

Willem van Oranje

Klik het onderstaande linkje aan om meer te weten te komen over Willem van Oranje.

http://www.entoen.nu/vensterplaat-willem-van-oranje

Willem van Oranje was een ambitieuze edelman die uitgroeide tot een rebel en later werd vereerd als de ‘vader des vaderlands’, als de grondlegger van een nieuwe Nederlandse staat. Zelf heeft hij die zelfstandige staat nooit voor ogen gehad.

Willem werd in 1533 op slot Dillenburg (Duitsland) geboren. Zijn ouders waren luthers, maar toen hij dankzij een erfenis in 1544 het prinsdom Oranje (in Frankrijk) erfde en zich voortaan ‘prins’ mocht noemen, eiste Karel V dat deze jonge prins verder katholiek zou worden opgevoed. Daarom groeide Willem vanaf zijn twaalfde op aan het keizerlijk hof in Brussel. In die nieuwe omgeving genoot hij een Franstalige opvoeding die paste bij zijn nieuwe stand.

Vanaf 1555 verwierf Oranje hoge posities. Als militair opperbevelhebber, lid van de Raad van State, ridder van het Orde van de Gulden Vlies en stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht werd hij een van de invloedrijkste edellieden in de Nederlanden. Zijn verhouding met Filips II, de opvolger van Karel V, verslechterde echter snel. Oranje werd de belangrijkste woordvoerder van de adellijke oppositiepartij. Deze drong aan op een verzachting van de kettervervolgingen en verzette zich tegen de opmars van de professionele ambtenaren in het landsbestuur. Door die nieuwe ambtenaren raakten edelmannen hun oude posities kwijt.

Na het debacle van de Beeldenstorm vluchtte Oranje naar de Dillenburg, vanwaaruit hij vanaf 1568 verschillende militaire invallen in de Nederlanden ondernam om een einde te maken aan het bewind van de hertog van Alva. Ook via propaganda (pamfletten, strijdliederen, prenten) werd deze strijd gevoerd. Daaraan hebben we onder andere het Wilhelmus te danken. Aanvankelijk bleef succes uit. Pas toen de Watergeuzen op 1 april 1572 bij toeval Den Briel innamen, kreeg de Opstand bredere steun.

Tegen de verwachting in hielden de rebellen in Holland en Zeeland stand, mede dankzij het doorzettingsvermogen van Oranje. Met de Pacificatie van Gent in 1576 wisten zij zelfs vrede te sluiten met de overige gewesten. Zo leek het ideaal van Oranje nabij: het herstel van de zeventien Bourgondische Nederlanden onder adellijk bestuur en een oplossing van de religieuze verschillen op basis van verdraagzaamheid. De nieuwe eenheid hield echter geen stand.

In 1580 zette Filips een beloning op het hoofd van Willem van Oranje. Willem reageerde hierop met een Apologie (verweerschrift) en de Staten-Generaal van de opstandige gewesten met een Plakkaat van verlatinghe. De strekking van beide geschriften was hetzelfde: hun verzet was gerechtvaardigd omdat de koning zich gedroeg als een tiran. Op 10 juli 1584 maakte de katholiek Balthasar Gerards met pistoolschoten een einde aan het leven van Willem van Oranje. Hij leek niets te hebben bereikt, maar nog geen vijfentwintig jaar later bleken de opstandige provincies zich ontwikkeld te hebben tot een zelfbewuste Republiek en werd Willem van Oranje beschouwd als de grondlegger van deze nieuwe staat.

Canonclip: Willem van Oranje

Leven in de 16e eeuw

Hoe was het om in de 16e eeuw te leven? Wij kunnen daar ons geen echte voorstelling van maken. In het onderstaande filmpje wordt uitgelegd hoe het dagelijkse leven er uit zag. We weten dit omdat er dagboeken bewaard zijn gebleven uit die tijd; op die manier weten we een beetje hoe de mensen dachten; wat ze aten; hoe ze hun leven inrichtten.

Leven in de 16e eeuw

In het onderstaande filmpje leer je dat er in de Gouden Eeuw van Nederland (die begon al in de 16e eeuw) niet alleen sprake was van rijkdom, maar dat ook veel mensen armoede kenden. Zij waren vaak afhankelijk van de giften van de rijken.

Rijkdom en armoede