Hormonen spelen een belangrijke rol in allerlei processen in je lichaam. Zo zetten ze bijvoorbeeld tijdens de puberteit allerlei processen in je lichaam in werking. Iets waar jullie waarschijnlijk allemaal al mee te maken hebben.
Wat ga ik leren?
Na deze module kun je:
de werking van hormonen beschrijven.
enkele hormoonklieren (hypofyse, schildklier, eilandjes van Langerhans, bijnieren, eierstokken en teelballen) noemen en hun functie(s) beschrijven.
omschrijven wat er aan de hand is bij een persoon met diabetes.
Wat ga ik doen?
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je bestudeert het Kennisbankitem dat past bij dit onderdeel en test je kennis.
Stap 2
Welk hormoon zou kunnen zorgen voor groeiende borsten bij jongens?
Stap 3
Bekijk de video en maak de sleepoefening over de schildklier.
Stap 4
Welke hormonen spelen een rol tijdens de puberteit. Maak een overzichtelijk schema.
Stap 5
Bekijk de video over endorfine en beantwoord de vragen.
Stap 6
Maak een 'Hormonenwoordweb'.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippenlijst
Hier vind je de begrippenlijst bij deze module.
Examenopgaven
Je maakt een aantal examenopgaven die passen bij dit onderwerp.
Terugkijken
Terugkijken op de module.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 à 3 lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Kennisbank
Geslachtshormonen hebben veel invloed op je leven.
Maar je hebt nog veel meer hormonen die zorgen voor allerlei processen.
Hormonen zijn een soort boodschappers in je lichaam die signalen overbrengen, net als het zenuwstelsel. Hormonen werken alleen iets minder snel dan het zenuwstelsel.
Bestudeer uit de Kennisbank biologie het volgende onderdeel:
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Bij een bekende hamburgerketen in Brazilië was de vraag naar kip veel groter dan het aanbod.
Daarom spoot men pasgeboren kuikentjes in met groeihormonen.
Na een paar weken waren de kuikentjes klaar voor de slacht.
Toen gebeurde er iets vreemds: jongens onder de zestien die deze kippen aten, kregen last van groeiende borsten en vertoonden afwijkend gedrag.
Dat bleek te komen door een ander hormoon dan het door de hypofyse gemaakte groeihormoon.
Stap 3: Schildklier
Bekijk het filmpje over de werking van de schildklier. Beantwoord na het kijken de sleepvraag onder de video. Je kunt de vraag eventueel voor het kijken al doorlezen.
Stap 4: Geslachtshormonen
Bekijk het filmpje van SchoolTV over de puberteit. Lees voor het kijken eerst de vragen onder de video.
Stap 5: Endorfine en adrenaline
Werk in tweetallen.Hieronder zie je informatie over de hormonen Endorfine en Adrenaline.
Je onderzoekt ieder één hormoon. Kijk steeds eerst de video en beantwoord dan de vragen die over de video gaan.
Vertel je klasgenoot wat het hormoon doet en bespreek dan samen de antwoorden.
Endorfine
Adrenaline
Stap 6: Hormonen woordweb
Je ziet hier begrippen over hormonen door elkaar heen.
hypofyse
bij de hersenen
op de alvleesklier
schildklier
diverse stimulerende hormonen
groeihormoon
insuline en glucagon
Boven op de nieren
in onderbuik
Eilandjes van Langerhans
In de hals
oestrogeen
progesteron
in balzak
adrenaline
eierstokken
testosteron
schildklierhormoon
bijnier
teelballen
Zet andere hormoonklieren aan tot actie.
Bevordert de groei van botten en weefsels.
Reguleert de stofwisseling.
Reguleert het glucosegehalte in het bloed.
Zet het lichaam aan tot actie.
Secundaire geslachtskenmerken en regelt menstruatie.
Secundaire geslachtskenmerken en productie van zaadcellen.
Maak je eigen woordwolk op de volgende manier:
Zoek de begrippen die bij elkaar horen.
Geef deze begrippen hetzelfde lettertype, lettergrootte, en letterkleur.
Je kun de begrippen, horizontaal of verticaal plaatsen.
Maak er je eigen kunstwerk van.
Kijk in de Gereedschapskist voor tips.
Klaar?
Vergelijk jouw kunstwerk met de tabel onder de Antwoordknop hieronder.
Woorden bij een onderwerp bedenken en met elkaar verbinden.
Afronding
Begrippenlijst
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Hormoon
Stof die organen of speciale hormoonklieren afgeven aan het bloed om lichaamsprocessen te reguleren.
Hormoonklier
Orgaan dat hormonen aan het bloed afgeeft. Bijvoorbeeld: hypofyse, alvleesklier.
Hormoonstelsel
Orgaanstelsel bestaande uit organen en klieren die hormonen maken en afgeven. Hormonen worden vervoerd via het bloed en regelen allerlei lichaamsprocessen, zoals ademhaling, bloeddruk, hartslag, spijsvertering, slapen en voortplanting. Betrokken organen zijn o.a. de hypofyse en schildklier.
Negatieve terugkoppeling
Het principe dat het effect de oorzaak remt.
Regelkring
Manier waarop organen elkaar via het zenuwstelsel of hormonen elkaar beïnvloeden.
Adrenaline
Hormoon dat wordt aangemaakt in de bijnieren en een rol speelt bij vecht- en vluchtreacties. Glycogeen wordt versneld afgebroken waardoor er een glucose-boost ontstaat.
Bijnieren
Hormoonklier bij de nieren. Maakt o.a. het hormoon adrenaline dat een rol speelt bij vecht- en vluchtreacties.
Insuline
Hormoon dat de eilandjes van Langerhans aanmaken in de alvleesklier en het glucosegehalte in het bloed verlaagt.
Glucagon
Hormoon dat de eilandjes van Langerhans aanmaken in de alvleesklier en het glucosegehalte in het bloed verhoogt (door glycogeen (voorraad) af te breken).
Oestrogeen
Vrouwelijk geslachtshormoon dat wordt aangemaakt in de eierstokken. Het zorgt o.a. voor bredere heupen en borstgroei in de puberteit en speelt een rol bij de menstruatiecyclus. Ook mannen hebben wat oestrogeen.
Progesteron
Hormoon dat wordt aangemaakt in de eierstokken. Onder invloed van progesteron wordt o.a. het baarmoederslijmvlies voorbereid op de innesteling van een bevruchte eicel. Als er geen zwangerschap optreedt, daalt de productie van progesteron en treedt menstruatie op.
Testosteron
Mannelijk geslachtshormoon dat wordt aangemaakt in de teelballen; zorgt voor o.a. mannelijke beharing, ontwikkeling spieren, speelt een rol bij geslachtsdrift (libido). Ook vrouwen hebben testosteron (aangemaakt in de eierstokken en de bijnieren).
Stofwisseling
Een lichamelijk proces bij alle levende organismen, waarbij verschillende processen voedingsstoffen omzetten in energie.
Lever
Orgaan dat o.a. bij de spijsvertering, bloedvorming en uitscheiding is betrokken. De lever maakt gal aan.
De eilandjes van Langerhans
Groepje cellen in de alvleesklier dat de hormonen insuline en glucagon aanmaakt. Deze hormonen houden samen het glucosegehalte in het bloed constant.
Regulerendestoffen
Ook wel regelstoffen; stoffen zoals hormonen, die een regulerende rol spelen bij belangrijke lichaamsprocessen. Bijvoorbeeld: geslachtshormonen bij de voortplanting.
Examenopgaven
Je hebt in deze module veel theorie bestudeerd en veel opdrachten gemaakt.
In de afsluiting ga je aan de slag met examenvragen over dit onderwerp. Lees eerst de tips.
Het arrangement Hormonen vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor vmbo kgt leerjaar 3. Dit is thema ’Huid en haar'. Het onderwerp van deze les is: hormonen.
Je leert de werking van hormonen beschrijven, enkele hormoonklieren (hypofyse, schildklier, eilandjes van Langerhans, bijnieren, eierstokken en teelballen) noemen en hun functie(s) beschrijven en je kunt omschrijven wat er aan de hand is bij een persoon met diabetes.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor vmbo kgt leerjaar 3. Dit is thema ’Huid en haar'. Het onderwerp van deze les is: hormonen.
Je leert de werking van hormonen beschrijven, enkele hormoonklieren (hypofyse, schildklier, eilandjes van Langerhans, bijnieren, eierstokken en teelballen) noemen en hun functie(s) beschrijven en je kunt omschrijven wat er aan de hand is bij een persoon met diabetes.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Hormonen
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Hormonen spelen een belangrijke rol in allerlei processen in je lichaam. Zo zetten ze bijvoorbeeld tijdens de puberteit allerlei processen in je lichaam in werking. Iets waar jullie waarschijnlijk allemaal al mee te maken hebben.
Na deze module kun je:
Geslachtshormonen hebben veel invloed op je leven.
Bij een bekende hamburgerketen in Brazilië was de vraag naar kip veel groter dan het aanbod.
Bekijk het filmpje over de werking van de schildklier. Beantwoord na het kijken de sleepvraag onder de video. Je kunt de vraag eventueel voor het kijken al doorlezen. 
Bekijk het filmpje van SchoolTV over de puberteit. Lees voor het kijken eerst de vragen onder de video. 
Werk in tweetallen.Hieronder zie je informatie over de hormonen Endorfine en Adrenaline. 
Je ziet hier begrippen over hormonen door elkaar heen.
Kan ik wat ik moet kunnen?
