Thema Een levende wetenschap

Intro

Biologieles
Daar zit je nu! In de bovenbouw, bezig met je eerste biologieles.
Voordat je begint, is het goed met je docent af te spreken hoe er gewerkt gaat worden.
Één van de hulpmiddelen daarbij is het aanleggen van een portfolio.

Met een portfolio geef je een overzicht van wat je gedaan hebt.
Dit kan een map zijn met verzamelde papieren of een digitale versie, bijvoorbeeld op de elo.

Wat komt in je portfolio?

verslagen van opdrachten en practica
aantekeningen bij kleinere opdrachten
aantekeningen die je in de les hebt gemaakt
eventueel zaken die je tegenkomt waarvan je denkt dat het je kan helpen bij het voorbereiden van de toets

Spreek met je docent af op welke momenten hij of zij inzage wil hebben in je portfolio.

Misschien heb je biologie gekozen, omdat het vak je interesseert.
Het kan ook zijn dat je de leerstof voor later nodig hebt.
Misschien interesseert “de biologie” je niet zoveel, maar wil je meer weten of je lichaam, over gezondheid, sport of voeding.
Kortom, er zijn allerlei redenen om met biologie bezig te zijn.

In dit thema maak je kennis met een aantal toepassingen van de biologie.
Ook leer je hoe je in de biologie onderzoek doet. Dat kan van pas komen in je vervolg studie, maar ook bijvoorbeeld bij je profielwerkstuk.

Hier vast een voorbeeld van onderzoek: onderzoek naar zelfbeheersing.

De test blijkt een voorspellende waarde te hebben over zelfbeheersing op latere leeftijd.
En wist je dat kraaien dezelfde tactiek gebruiken als kleine kinderen? Meer daarover lees je op de site van www.dekennisvannu.nl

Wat kan ik straks?

Aan het eind van dit thema kan ik:

het belang van het vak biologie voor jezelf en voor de maatschappij aangeven en met voorbeelden toelichten.
toelichten wat het doen van waarnemingen betekent voor het doen van onderzoek.
voorbeelden noemen van biologisch onderzoek op verschillende organisatieniveaus.
apparaten gebruiken om waar te nemen en te meten.
de werkwijze bij het doen van experimenteel onderzoek in een bestaand onderzoek herkennen en in een eigen onderzoek toepassen.
zelf een eenvoudig onderzoek opzetten en uitvoeren vanuit een gegeven onderzoeksvraag.
onderzoeksgegevens vastleggen in tabellen en diagrammen en deze voorzien van de juiste bijschriften.

Wat kan ik al?

Om te beginnen met dit thema gaan we je voorkennis testen.
Maak daarom de volgende oefening.

Wat ga ik doen?

Het thema Een levende wetenschap bestaat uit de volgende onderdelen.
In de tabel staat per activiteit hoeveel lessen je ongeveer nodig hebt.

Activiteit	Aantal SLU
Inleiding
Wat kan ik straks?	0,5
Wat kan ik al?	0,5
Wat ga ik doen?	0,5
Modules
Module: Waarom biologie?	7
Module: Hoe doe je onderzoek?	7
Afsluiting
Samenvattend	1
Examenvragen	1
Terugkijken	0,5
Totaal:	18 uur

Modules

Waarom biologie?

Intro

Biologisch onderzoek
Wat kun je met biologie en met biologisch onderzoek?
Kan iedereen een goede onderzoeker zijn?
Onderzoek begint met het doen van waarnemingen. Net als veel dingen kun je ook het waarnemen trainen.

In de volgende video zie je een experiment over waarnemen. Bespreek de uitkomsten van het onderzoek in de video met een klasgenoot. Wat is jullie opgevallen?

Je werkt in deze module aan vijf stappen.
Het resultaat van stap 2 wordt in de klas besproken. Van de poster maak je een foto (afdruk, jpeg, pdf of iets dergelijks) en deze gaat in je portfolio, samen met het resultaat van de bespreking in de klas.
Het resultaat van stap 3 wordt door de docent beoordeeld.
Daarna verwerk je het in je LOB-plan.
Het werkblad (stap 4) laat je aftekenen en stop je in je portfolio.

Wat ga ik leren?

Na het afronden van deze module kan ik:

het belang van het vak biologie voor mezelf en voor de maatschappij aangeven en met voorbeelden toelichten.
toelichten wat het doen van waarnemingen betekent voor het doen van onderzoek.
voorbeelden noemen van biologisch onderzoek op verschillende organisatieniveaus.
apparaten gebruiken om waar te nemen en te meten.
de begrippen grootheid en eenheid gebruiken.

Wat ga ik doen?

Aan de slag
Stap		Inhoud
Stap 1		Wij bestuderen drie verschillende onderzoeken en geven aan hoe belangrijk wij deze onderzoeken vinden.
Stap 2		Onderzoeken kost geld. Wij proberen geld in te zamelen door een goede promotiecampagne voor een onderzoek te maken.
Stap 3		Wij gaan in gesprek met iemand die een beroep uitoefent binnen het profiel 'natuur en gezondheid'.
Stap 4		Hoe belangrijk zijn mijn zintuigen voor een onderzoeker?
Stap 5		In drietallen bestuderen wij verschillende onderzoeken en schrijven hier samenvattingen van.
Afronding
Onderdeel
Kennisbank		Alle Kennisbankitems uit deze module.
Eindopdracht		Ik maak van deze module een samenvatting voor mijn portfolio.
Terugkijken		Terugkijken op de opdracht.

Tijd
Voor deze opdracht heb je 7 SLU nodig.

Aan de slag

Stap 1: Onderzoek

Stap 2: Onderzoek kost geld

Onderzoek kost geld
In deze opdracht ga je een reclame maken voor een biologisch onderzoek dat jij belangrijk vindt en dat jij zou willen promoten.
Onderzoek is duur, en meer draagvlak betekent vaak ook meer geldschieters!
Het kan een zuiver biologisch onderzoek zijn, maar je kunt ook kiezen voor een vakoverstijgend onderzoek. Denk bijvoorbeeld aan onderzoeken op het terrein van gezondheid of gezondheidszorg, duurzaamheid, voeding of voedselproductie, sport, energie of veiligheid.

Maak een poster die bijvoorbeeld opgehangen kan worden in een bushokje.
Op je poster is in ieder geval te zien of te lezen wat het onderzoek kan betekenen voor de maatschappij. Er staat ook een reclamekreet (slogan) op de poster.

Alle posters worden in het lokaal opgehangen.
Welke poster is het meest overtuigend? Om dat vast te stellen, neemt ieder 15 eurocent (drie muntjes van 5).
Bij elke poster komt een bakje waarin de munten gedaan kunnen worden.
Welke poster werft de meeste fondsen?
Bespreek na afloop de drie winnende posters.
Wat maakt de één meer wervend dan de ander?

Maak tenslotte een foto van je poster en stop deze in je portfolio.

In onderstaande video, op de sites en in de Gereedschapskist vind je tips voor het maken van de poster.

Interactief posters maken - www.vives.nl

Sample poster assessment tool (In het Engels)

Poster maken

Op een informatieve poster kun je laten zien wat de belangrijkste delen van de lesstof zijn. Ook kun je weergeven hoe bepaalde delen zich tot elkaar verhouden.

Stap 3: Wat kun je straks met biologie?

Wat kun je straks met biologie?
Ook deze stap werk je in tweetallen. Ga naar een site over profiel en studiekeuze.

Bijvoorbeeld: profielkeuze.qompas.nl

Kies drie studierichtingen waarvoor je interesse hebt.
Noteer van elke studierichting tot welk beroepen deze studie opleidt.
Bespreek na afloop wat je van de beroepen vindt.
Zou het bij jou passen? Waarom wel/niet?
Noteer dat achter elk beroep.

Wat kun je straks met biologie?

Bedenk een beroep binnen het profiel 'natuur en gezondheid' dat jou wel interessant lijkt.
Vraag eventueel de decaan naar sites van bronnen om ideeën op te doen.
- Zoek een persoon die dit beroep uitoefent en vraag of je een interview mag afnemen.
  Leg het doel van het interview uit en maak een afspraak.
- Maak vragen voor het interview met deze persoon.
- Houd het interview en verwerk het resultaat tot een verslag van maximaal 300 woorden.
- Lever het verslag in. Je docent beoordeelt het verslag. De beoordelingseisen vind je in de Gereedschapskist hieronder.
- Vraag je docent de verslagen te bundelen tot een boekje dat je bij LOB kunt gebruiken.
- Lees alle interviews en kijk of er een beroep is waar je meer van zou willen weten.
  Neem dat op in je LOB plan.

Interview afnemen

Je bevraagt een ander over een bepaald onderwerp.

Stap 4: Scherp je zintuigen

Scherp je zintuigen
Eén van de belangrijkste vaardigheden die een onderzoeker moet hebben is goed kunnen waarnemen, met al zijn zintuigen. Soms is het zintuig niet gevoelig genoeg.
Maar gelukkig zijn er allerlei hulpmiddelen zoals een verrekijker.

Maak de opdracht over zintuigen op het werkblad. Het werkblad lever je in bij je docent.

Voer de opdrachten uit en lever het werkblad in bij je docent. Stop het na beoordeling in je portfolio.
Je kunt eventueel gebruik maken van de volgende bron:

Prikkels en impulsen

Stap 5: Op verschillende niveaus

Waarnemen op verschillende niveaus
Sommige onderzoeksvragen zijn alleen op te lossen met onderzoek op het niveau van een organisme.
Voor andere vragen moet je kijken naar de gebeurtenissen binnen een cel.

Naar beneden
Stel je voor dat je op dit moment een hongerig gevoel hebt.
Je hebt iets te eten nodig en je gaat op zoek naar voedsel.
Kijk je in je lichaam dan heb je mogelijk te weinig suiker in je bloed.
In je hersenen wordt dat geconstateerd en enkele organen worden ingeschakeld, zodat er uiteindelijk extra suiker in je bloed komt.
In de cellen wordt de suiker naar een speciaal celorganel (de energiecentrale) van de cel gebracht.
Daar worden de suikermoleculen verbrand en er ontstaan energierijke stoffen die je gebruikt om in leven te blijven.

Naar boven
Jij bent als organisme ook een deel van de populatie mensen in jouw dorp of stad.
En al die steden en dorpen maken allemaal deel uit van een eigen ecosysteem (de stad, de polder, de Waddenzee, de Negev-woestijn).
Samen vormen die ecosystemen een ‘levende laag’ van de aarde, de biosfeer.

Alle vragen die biologen zichzelf stellen, zou je in principe op elk van de genoemde niveaus kunnen bestuderen.
In de praktijk gebeurt dat niet altijd.
Vragen op het gebied van sport vragen vooral om een antwoord op het niveau van organen en cellen.
En vragen uit de context natuur en milieu kan het beste worden beantwoord op het niveau van populaties en ecosystemen.

Opdracht 1: Suiker en onze voorkeur voor zoet.
Werk in drietallen.
Bekijk eerst samen de video:

Noteer voor jezelf

de onderzoeksvraag
de opzet van het onderzoek
de resultaten

Vergelijk je antwoorden met de andere twee uit je groepje.
Bedenk samen een onderzoeksvraag voor een vervolgonderzoek.
Schrijf deze vraag op.

Opdracht 2: Onderzoek
Bekijk samen zes voorbeelden van onderzoek op verschillende organisatieniveaus.
De links vind je in de opdracht hieronder. Bekijk ieder twee van de bronnen.
Vat jouw twee teksten elk in drie zinnen samen en vertel de samenvattingen aan elkaar.
Beantwoord daarna de vragen in de oefening. Dit mogen jullie samen doen.

www.suikerinfo.nl

www.kno.nl

www.kennislink.nl

www.dekennisvannu.nl

www.umcn.nl

www.masarang.nl

Afsluiting

Samenvattend

Hier vind je de Kennisbank die aan bod is gekomen in deze module.

Prikkels en impulsen

Eindopdracht

Afronding
In stap 2 heb je een reclameposter gemaakt van een bepaald onderzoek.
In stap 3 heb je een beroepsbeoefenaar geïnterviewd.
In stap 5 heb je verschillende niveaus van onderzoek leren kennen.

Tenslotte ga je alles nog combineren.

Op welk niveau of welke niveaus wordt het door jou uitgekozen onderzoek gedaan?
Op welke wijze doen deze onderzoekers hun waarnemingen?
Op welk niveau heeft de gekozen beroepsbeoefenaar vooral informatie nodig?
Welk niveau heeft het meest jouw belangstelling?

Schrijf aan de hand van deze vier vragen een korte samenvatting en doe dat in je portfolio.

Beoordeling
De samenvatting is voor eigen gebruik. Je docent zal deze niet beoordelen.

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

Lees de leerdoelen van deze module nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?

Hoe ging het?

Tijd
Voor deze opdracht had je 7 SLU. Klopt dat met de tijd die je daadwerkelijk nodig had?

Inhoud
Onderzoek geeft je inzicht in vraagstukken die je interesse hebben. Welk van de onderzoeken die je bent tegengekomen in deze module hebben jouw interesse gewekt? Zijn er onderzoeken waar je graag meer van zou willen weten?

Eindopdracht
Is het gelukt een samenhangende tekst te schrijven? Denk je dat jouw tekst een meerwaarde heeft voor jouw portfolio? Waarom wel of waarom niet? Wat zou je eventueel nog willen veranderen?

Hoe doe je onderzoek?