Bloed vmbo-kgt12

Bloed vmbo-kgt12

Bloed

Intro

In deze opdracht staat de samenstelling van het bloed centraal.
Iedereen weet wat bloed is, maar wat is eigenlijk de samenstelling van bloed?
Daarover gaat deze opdracht.

Wat kan ik straks?

Aan het eind van de opdracht kan ik:

  • de begrippen rode en witte bloedcellen, bloedplaatjes en bloedplasma benoemen.
  • uitleggen wat de functie van deze bloedbestanddelen is.
  • beschrijven hoe de drie soorten bloedcellen eruitzien.

Wat ga ik doen?

Aan de slag

Stap

Activiteit

Stap 1

Je bestudeert de Kennisbank en leert over de samenstelling van bloed. Na het kijken van een video maak je vragen over de samenstelling van bloed.

Stap 2

Je leert wat de functie is van rode bloedcellen en ontdekt wat er gebeurt als je te weinig rode bloedcellen hebt. Daarover maak je ook vragen.

Stap 3

Wat zorgt ervoor dat je beter wordt als je ziek bent? Dat lees je in deze stap. Je maakt vragen over de witte bloedcellen en je afweer.

Stap 4

Als je gewond bent zorgt je lichaam er vaak zelf voor dat je wond geneest. Maar hoe doet je lichaam dat? Dat leer je in deze stap.

Stap 5

+

Je bestudeert bloed onder de microscoop en maakt twee schematische tekeningen.

Afronding

Onderdeel

Activiteit

Begrippenlijst

Hier vind je de Kennisbank en de begrippen die horen bij deze opdracht.

Eindopdracht

Je maakt de toets over 'bloed'.

Terugkijken

Terugkijken op de opdracht.

 

Benodigdheden

  • Microscoop
  • Kant en klaar preparaat bloed (gesteriliseerd)
  • Werkblad Googledoc Bloed bekijken

Tijd
Voor deze opdracht heb je drie lesuren nodig.

Aan de slag

Stap 1: Samenstelling bloed

Bloed is samengesteld uit bloedplasma en bloedcellen.
Bloedplasma bestaat voor het grootste deel uit water.
Hierin worden onder andere voedingsstoffen, afvalstoffen en hormonen vervoerd.
In het bloedplasma zweven ook verschillende bloedcellen met een eigen functie.

Bestudeer uit de kennisbank biologie het onderdeel:

Bloed en lymfe

Bekijk na het lezen van de kennisbank de video op de site van SchoolTV.
De vragen die je hierna gaat beantwoorden gaan over de kennisbank en de video.

Video: Samenstelling van het bloed

Maak de volgende oefening.

Stap 2: Rode bloedcellen

De taak van de rode bloedcellen is het vervoeren van zuurstof van de longen naar de cellen en van koolstofdioxide van de cellen naar de longen.
Deze twee stoffen hechten zich aan het eiwit hemoglobine. Hemoglobine bevat ijzer dat zuurstof en koolstofdioxide kan binden.
Bloedcellen met veel zuurstof zijn lichtrood. Bloedcellen zonder zuurstof zijn donkerrood.

Een rode bloedcel heeft een doorsnede van 7 à 8 micrometer (= 0,007 à 0,008 millimeter).
Het bloed bestaat uit 40 tot 50% uit rode bloedcellen.
Reken je het uit, dan zitten er in elke milliliter bloed tussen de 4 à 6 miljard rode bloedcellen.

Rode bloedcellen hebben geen kern. Een cel zonder kern kan zich bij beschadiging niet herstellen.
Rode bloedcellen leven gemiddeld drie maanden.
Nieuwe bloedcellen worden gemaakt in het beenmerg dat zich in het binnenste van je botten bevindt.

Bloedarmoede
Bij een tekort aan rode bloedcellen spreek je van bloedarmoede.
De meeste mensen die hier aan lijden zijn heel snel moe. Waarom?
Bekijk het filmpje om hier meer over te leren:

Een erfelijke vorm van bloedarmoede is sikkelcelanemie.
Klik op de website oscarnederland.nl en bestudeer de eerste pagina over de sikkelcelziekte.
Probeer daarna de volgende vragen te beantwoorden.

Stap 3: Witte bloedcellen

Je hebt vast wel eens een infectieziekte gehad.
Gelukkig ben je daarna weer beter geworden. Daar had je de witte bloedcellen voor nodig.
De functie van de witte bloedcellen is het lichaam verdedigen tegen ziektekiemen.

Witte bloedcellen worden net als rode bloedcellen in het beenmerg gemaakt.
Er zijn veel verschillende soorten witte bloedcellen.

Een van de soorten is de macrofaag (= vreetcel).
Hij kan van vorm veranderen en door de kleine openingen van de bloedvaatjes naar buiten kruipen.
Hij eet de bacteriën en virussen die hij tegenkomt. (zie Kennisbank - pagina Witte bloedcellen).

Bloed

Andere soorten witte bloedcellen maken antistoffen tegen ziektekiemen.
Door die antistoffen kleven bacteriën of virussen aan elkaar vast en kunnen ze het lichaam niet meer ziek maken.

Vervolgens eten de macrofagen ze op. Vaak gaan die macrofagen daarna dood.
Dode macrofagen en ziektekiemen samen zijn witachtig van kleur en vormen de pus bij sommige wondjes.

Maak de volgende oefening.

Stap 4: Bloedplaatjes en bloedstolling

Weet jij wat je moet doen bij een snijwondje?
En weet je hoe het komt dat je een korstje op een wond krijgt?

Iedereen heeft zich weleens gesneden. Meestal groeit de wond vanzelf weer dicht.
Wat gebeurt er dan precies met je huid en hoe kan je ervoor zorgen dat wonden zo snel mogelijk herstellen?
Bekijk vervolgens dit filmpje om te zien welke maatregelen je zelf kunt nemen bij een klein bloedend wondje.

Video: Een wond(je)

Bloedstolling
De functie van de bloedplaatjes is dus bloedstolling.
Bloedplaatjes worden net als de rode en witte bloedcellen in het beenmerg gemaakt.
De cellen waaruit ze ontstaan vallen echter vaak in duizenden kleine stukjes uit elkaar.
Elk stukje is een bloedplaatje. Een bloedplaatje is dus heel klein.

Maak de volgende oefening.

Stap 5: Bloedcellen tekenen

Je gaat straks met een microscoop bloedcellen bekijken en je gaat van witte en rode bloedcellen een tekening maken.
Gebruik de volgende link om je voor te bereiden op het practicum:

Toepassing: Microscoop

Practicum bloed bekijken

  • Download nu het werkblad Googledoc Bloed bekijken.
    Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving (Bestand - Een kopie maken...)
    of download het werkblad (Bestand - Downloaden als).​
  • Lees het werkblad inclusief de beoordeling een keer helemaal door.
  • Zoek de benodigdheden bij elkaar.
  • Voer het practicum uit.


Klaar?
Vul zelf de beoordeling in en laat de beoordeling invullen door je docent.

Schematische tekening maken

Met een schematische tekening kun je iets duidelijk weergeven. In tegenstelling tot natuurgetrouwe tekeningen bevat een schematische tekening weinig details.

 

Afronding

Begrippenlijst

Bloed en lymfe

Bloedcellen
Bloedcellen vorm samen met het bloedplasma het bloed. Er zijn drie typen bloedcellen: rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes.

Bloedplasma
Bloedplasma vormt samen met bloedcellen het bloed en bestaat uit water met plasma-eiwitten en een aantal opgeloste stoffen.

Rode bloedcellen
Rode bloedlichaampjes, die hemoglobine bevatten en een functie hebben bij het vervoeren van zuurstof in het bloed.

Witte bloedcellen
Kleurloze bloedcellen met kern. Ze spelen een belangrijke rol in het afweersysteem.

Bloedplaatjes
Bloedplaatjes zijn stukjes van cellen. Ze zorgen voor het ontstaan van stolsel als ze beschadigd worden. Zo kan er uiteindelijk een korst worden gevormd.

Cellulaire afweer
Tweede afweer: witte bloedlichaampjes (witte bloedcellen) kunnen ziekteverwekkers insluiten en uitschakelen.

Lymfe
Lymfe is de vloeistof die door het lymfevatenstelsel stroomt.

Lymfevatenstelsel
Orgaanstelsel dat ervoor zorgt dat weefselvloeistof van overal in het lichaam via lymfevaten wordt teruggevoerd en uiteindelijk weer wordt opgenomen in het bloedvatenstelsel. Daarnaast speelt het lymfevatenstelsel een belangrijke rol bij de afweer tegen ziekteverwekkers.

Lymfeklieren
In de lymfeklieren wordt de lymfe gefilterd op ziekteverwekkers en andere schadelijke stoffen.Ook wel lymfeknopen genoemd.

Hemoglobine
Kleurstof in rode bloedcellen, bindt en vervoert zuurstof en koolstofdioxide (koolzuurgas).

Eindopdracht: Toets

Terugkijken

Intro

  • Lees de intro van deze opdracht nog eens door. Hoeveel steekwoorden over bloed kon je al opnoemen? Schrijf nu nogmaals alle steekwoorden op die je kent die met bloed te maken hebben. Doe het uit je hoofd. Hoeveel woorden ken je nu? Kun je van alle woorden uitleggen wat hun betekenis of functie is?

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
    Kun je wat je moet kunnen?

Hoe ging het?

  • Tijd
    Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 3 uur met de opdracht bezig zou zijn.
    Klopt dat?
  • Inhoud
    Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
    Noem drie dingen die nieuw voor je waren. Waren er  ook drie dingen die je al wist?
  • Eindopdracht
    Wat vond je van de eindopdracht?
    Is het gelukt om een voldoende voor de toets te halen? Zo niet, wat heb je dan gedaan om te zorgen dat je de leerdoelen nu wel goed kent?

  • Het arrangement Bloed vmbo-kgt12 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2025-01-13 16:44:05
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor vmbo kgt leerjaar 2. Dit is thema ’Bloed en bloedsomloop'. Het onderwerp van deze les is: bloed. Je leert de begrippen rode bloedcellen, witte bloedcellen, bloedplaatjes en bloedplasma benoemen en uitleggen wat de functie van deze bloedbestanddelen is.
    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO theoretische leerweg, 1; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 2;
    Leerinhoud en doelen
    Biologie; Instandhouding en ontwikkeling; Instandhouding;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    2 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    arrangeerbaar, biologie, bloedbestanddelen, bloedplaatjes, bloedplasme, rode bloedcellen, stercollectie, vmbo kgt1/2, witte bloedcellen

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Samenstelling bloed

    Rode bloedcellen

    Witte bloedcellen

    Bloedplaatjes en bloedstolling

    Bloed

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van