Op het filmpje zie je een baby die zijn voeten in zijn mond steekt. Bekijk het filmpje.
In het filmpje zie je een baby die zijn voeten in zijn mond steekt.
Waarom kunnen veel baby's dat wel en de meeste ouderen niet?
Wat maakt botten soepel en wat maakt botten stijf?
Op deze vragen ga je antwoord geven in deze opdracht.
Wat kan ik straks?
Hieronder zie je de leerdoelen staan die horen bij de opdracht beenderen.
Na deze opdracht kun je:
benoemen waar bot uit bestaat.
aangeven waarvoor kalkstof en lijmstof belangrijk zijn.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je leest de tekst over de samenstelling van bot en kunt daarna benoemen waar bot uit bestaat.
Stap 2
Je kunt aangeven dat botten veranderen naarmate je ouder wordt.
Stap 3
Je kunt vragen beantwoorden over de verandering van lijm en kalkstof in je bloed als je ouder wordt.
Stap 4
Je bestudeert Julia's practicum en kunt met de gegevens uit aan onderzoek aangeven hoe de samenstelling van bot verandert.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippenlijst
Hier vind je de kennisbank die gebruikt is in deze opdracht. Ook kun je hier de begrippen die te maken hebben met de opdracht beenderen vinden.
Eindopdracht
Je maakt een onderzoeksverslag aan de hand van het practicum in de opdracht.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Samenstelling botten
Bekijk het filmpje op de site van Schooltv. Let goed op welke stoffen er in bot zitten.
Deze stoffen zijn belangrijk voor de stevigheid van het bot.
Lees daarna de tekst en maak de opdracht.
Kalk en lijmstof
Je skelet moet wel tegen een stootje kunnen. Het moet dus erg stevig zijn. Botten zijn daarom ook erg hard en heel sterk.
Een bot bestaat voor je wordt geboren uit kraakbeen.
Als je ouder wordt verandert dit kraakbeen in been.
Sommige botten, zoals je neus en je oorschelp, blijven van kraakbeen.
Been bestaat uit beencellen, kalk en lijmstof.
Kalk ken je wel. Een stoepkrijtje is ook van kalk.
Kalk is stevig, maar ook breekbaar. Als je een stukje stoepkrijt probeert te buigen, breekt het.
Lijmstof is net een soort gum. Je kan het in elkaar drukken en dan veert het weer terug.
Het is dus niet stevig, maar wel soepel. Ook is lijmstof kleverig. Vroeger maakte men er zelfs lijm van.
Kalk en lijmstof zorgen samen voor een stevig en stabiel skelet.
Hierdoor blijft een lichaam in de goede vorm.
Het binnenste van een bot is zacht. Dit noemen we het beenmerg.
In het beenmerg worden bloedcellen gemaakt voor het lichaam.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Bekijk de grafiek.
Hier zie je hoe de samenstelling van je botten verandert als je ouder wordt.
De rode lijn laat zien hoeveel kalk er in je botten zitten. Dat wordt als je ouder wordt steeds meer.
De blauwe lijn laat zien hoeveel lijmstof er in je botten zit. Hoe ouder je wordt, hoe minder er is.
Doordat er dus steeds minder lijmstof is, worden je botten minder buigzaam.
Er is juist steeds meer kalk dat er voor zorgt dat je botten harder zijn, maar ook sneller breken.
Net als het stoepkrijtje waar we het in stap 1 over hadden.
Stap 4: Julia
Bekijk het onderzoekje dat Julia doet.
Van dit onderzoek maak je in stap 5 een onderzoeksverslag.
Welk stofje in je botten zorgt er voor dat de benen toch zo soepel zijn?
Wat denk je dat het antwoord is op deze vraag?
Julia gaat een proefje doen. Ze heeft nodig:
(verdund) zoutzuur
botje (kip)
tang/pincet
potje
Ze schenkt (verdund) zoutzuur in het potje.
Ze doet het botje in het potje met zoutzuur.
Ze schrijft op een briefje 'Pas op' en legt het briefje bij het potje.
En nu één dag wachten ......
Ze doet handschoenen aan en haalt het botje met een tangetje uit het zoutzuur.
Been
Been is keihard en stevig en ook datgene waar botten uit bestaan.
Kraakbeen
Kraakbeen is weefsel dat stevig is en toch ook buigzaam.
Schedel
De schedel staat bovenop de wervelkolom en heeft een beschermende functie.
Romp
De romp bestaat uit de wervelkolom, de ribben, de schoudergordel en de bekkengordel. De romp heeft een beschermende functie.
Wervelkolom
De wervelkolom is veerkrachtig en heeft een beschermende en vormgevende functie.
Beenmerg
Beenmerg weefsel in de beenderen van gewervelde dieren, o.a. in ruggenwervel en borstbeen. Speelt een rol bij het vormen van botweefsel en bloed.
Tussenwervelschijf
Een kraakbeenkussentje, gevuld met vocht, gelegen tussen elke wervel en de volgende.
Wervellichaam
De buikzijde van de tussenwervelschijf.
Uitsteeksels
De rugzijde van de tussenwervelschijf.
Bekkengordel
De bekkengordel wordt gevormd door de heupbeenderen en het heiligbeen.
Ledematen
Benaming voor armen en benen.
Kalk
Kalk is een stevige stof die je in je botten vindt en voorkomt dat je botten te soepel zijn.
Lijmstof
Lijmstof is een soepele stof die je in je botten vindt en voorkomt dat je botten te broos zijn.
Eindopdracht: Onderzoeksverslag maken
Je gaat nu het onderzoeksverslag maken.
Het verslag maak je met behulp van dit werkblad: onderzoeksverslag Beenderen
Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving (Bestand - Een kopie maken...)
of download het werkblad (Bestand - Downloaden als).
Lees het werkblad helemaal door.
Lees ook op de tweede pagina de beoordelingscriteria.
Dit zijn de punten waar je docent op let bij het nakijken.
Kijk nog eens naar het onderzoek in stap 4.
Vul nu het onderzoeksverslag in.
Vul daarna het beoordelingsschema in op pagina 2.
Laat je onderzoeksverslag beoordelen door je docent.
Schrijf je een verslag van een onderzoek voor biologie of NaSk, dan wordt dit een natuurwetenschappelijk verslag genoemd. Het is hierbij vooral belangrijk dat het doel van je onderzoek en de manier waarop je het uitvoert zo duidelijk mogelijk wordt weergegeven. Het schrijven van zo’n verslag gebeurt in verschillende stappen.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Heb je zelf al geprobeerd of je teen nog in je mond past? Vraag het ook eens aan een ouder iemand!
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Klopt dat?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
Vond je het fijn moeilijk om een onderzoeksverslag te maken? Wat vond je het lastigste?
Vind je het fijn om een onderzoeksverslag samen met iemand te maken of werk je liever alleen.
Het arrangement Beenderen vmbo-b12 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor basisberoepsgerichte leerweg, leerjaar 1 en 2. Dit is thema 'Blessures'. Het onderwerp van deze les is: Beenderen. Hierbij leer je waar botten uit bestaan en waarvoor kalkstof en lijmstof belangrijk zijn.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor basisberoepsgerichte leerweg, leerjaar 1 en 2. Dit is thema 'Blessures'. Het onderwerp van deze les is: Beenderen. Hierbij leer je waar botten uit bestaan en waarvoor kalkstof en lijmstof belangrijk zijn.
Op het filmpje zie je een baby die zijn voeten in zijn mond steekt. Bekijk het filmpje.
Hieronder zie je de leerdoelen staan die horen bij de opdracht beenderen.
Tijd
Ze schenkt (verdund) zoutzuur in het potje.
Ze doet het botje in het potje met zoutzuur.
Ze schrijft op een briefje 'Pas op' en legt het briefje bij het potje.
Ze doet handschoenen aan en haalt het botje met een tangetje uit het zoutzuur.
Je gaat nu het onderzoeksverslag maken.
Intro
